Your cart is currently empty!
Ooggetuigenverslag vanop Taksim
Ooggetuigenverslag vanop Taksim
Afgelopen weekend trok een delegatie van Britse syndicalisten naar het Gezi Park in Istanbul om er de beweging te ondersteunen en discussies te hebben met syndicale militanten in Turkije. Martin Powell-Davies, lid van de nationale leiding van de lerarenvakbond NUT en actief bij de Socialist Party, maakte deel uit van de delegatie en brengt verslag uit.
De brutale inval door de politie in het Gezi Park op de avond van 15 juni, de 18de dag van de bezetting van het park, was een belangrijke gebeurtenis die evenwel geen einde kon maken aan het groeiende verzet tegen het autoritaire bewind van de AKP-regering van Tayyip Erdogan.
Erdogan stuurde de politie op de betogers af om zijn tegenstanders – maar ook zijn medestanders – te laten zien dat hij nog steeds heer en meester is in Istanbul en bij uitbreiding over Turkije. Hij kan dan wel bulldozers en traangas inzetten om het Gezi Park te veroveren, hij kan geen einde maken aan de groeiende haat tegen zijn onderdrukkende regime. Die afkeer blijft immers toenemen onder arbeiders en jongeren.
Ik was in Istanbul als onderdeel van een delegatie van vijf Britse vakbondsactivisten die deel uitmaakten van een internationaal bezoek met ook delegaties uit Oostenrijk, Duitsland en Zwitserland. Het bezoek was georganiseerd door EMEP, een radicaal-linkse partij. In de Britse delegatie zaten drie leden van de leiding van de transportbond RMT, waaronder de vice-algemeen secretaris Steve Hedley.
Zoals gepland, konden we deelnemen aan een discussie in ons hotel met de algemeen secretarissen van de twee belangrijkste linkse vakbondsfederaties, KESK en DISK. Er werd een bijkomende meeting gepland met parlementsleden van de HDK, een coalitie van linkse partijen waaronder zowel Turkse als Koerdische partijen.
Ik had de gelegenheid om een vlag van de lerarenbond NUT achter te laten bij een piket van Turkish Airlines, daar wordt al een maand gestaakt voor vakbondsrechten en de re-integratie van afgedankte collega’s van de vakbond Hava-Is. Het is een conflict dat op zich een bezoek aan Istanbul waard is om de internationale solidariteit te ontwikkelen.
Maar wat ons bezoek vooral zou bepalen, was de beslissing van Erdogan om de bezetting van Gezi Park met de politie te breken. Ons hotel bevond zich in een zijstraat in de buurt van Taksim. We zaten net buiten de perimeter met een muur van politie, traangas en het waterkanon.
We kwamen zaterdagochtend vroeg aan en trokken direct naar het Gezi Park om een kijkje te nemen. Het kleine bomenrijke park stond vol tenten, standjes en slapende bezetters. Het deed denken aan de Occupy-acties die ook elders plaatsvonden. Het park was een forum geworden voor debat en discussie tussen mensen van diverse achtergronden en tradities.
Enkel de stands waar gasmaskers, brandblussers en medische voorzieningen werden verkocht, maakten duidelijk dat er een ernstige dreiging van politiegeweld was. In de afgelopen twee weken vielen er dan ook al minstens drie doden als gevolg van het politiegeweld.
Uit een gesprek met een jonge vrouw van Day-Mer, een Turkse/Koerdische groep in Londen die me had gevraagd om aan de delegatie deel te nemen, werd duidelijk dat de bekommernissen van de bezetters zich niet beperken tot de bescherming van de bomen in het Gezi Park. Ze legde uit dat ze Erdogan ziet als een bedreiging voor de cultuur, persoonlijke vrijheden en haar rechten als vrouw in het bijzonder. Bioscopen, theaters en media die kritisch staan tegenover de AKP worden bedreigd of gesloten. Het recht op abortus werd afgeschaft omdat Erdogan erop aandrong dat vrouwen minstens drie kinderen zouden hebben.
We kregen meer informatie over de dreigementen die tegen vakbondsmilitanten worden geuit. De leiders van zowel DISK als KESK legden uit dat het autoritaire regime van Erdogan leidt tot een vervreemding onder de bevolking. De strijd in het Gezi Park was een katalysator die verschillende groepen met diverse bekommernissen en eisen in actie bracht.
Het onderwijs dreigt onderhevig te worden aan een islamistische theologische visie die in het curriculum wordt opgelegd. De gezondheidszorg wordt met privatiseringen bedreigd. Vakbonden komen op voor betere lonen en arbeidsvoorwaarden, maar ook voor het recht om zich te organiseren.
De algemeen secretaris van de DISK stelde dat zijn vakbond al langere tijd deel uitmaakt van het verzetscomité op het Taksim plein. Er wordt nu geprobeerd om de eisen van de bezetters van het Gezi Park te integreren in de bredere eisen van de vakbonden. Ik vroeg aan de algemeen secretaris van de KESK wat zijn vakbond zou doen indien de politie het park zou aanvallen. ‘Dan komt er een nationale staking’, was het antwoord. Ik ben blij dat de KESK die belofte heeft gehouden en daarbij gesteund wordt door de DISK.
Het leek ons dat het Gezi Park kwetsbaar was voor een politie-aanval. Na meer dan twee weken van bezetting en zonder duidelijke stewarding, was dat een reëel gevaar. Maar het leek tegelijk waanzinnig dat Erdogan om een zonnige zaterdagavond een park met duizenden vakbondsmilitanten, lokale inwoners en gezinnen zomaar zou aanvallen.
Anderzijds was het duidelijk dat Erdogan voor zijn geplande massabijeenkomst in de rand van Istanbul op zondag een overwinning wel kon gebruiken. Weinigen in het park leken zich bewust van dat gevaar en van de specifieke dreigementen die Erdogan eerder die dag had geuit.
De sfeer in het park op zaterdagavond was er een van een festival. Vakbondsmilitanten stonden onder het publiek met hun vlaggen. Stakende transportarbeiders spraken de aanwezigen toe en werden gevolgd door sprekers van DISK die de opstand van 15/16 juni 1970 herdachten. Toen kwamen honderdduizenden mensen op straat in Istanbul. Een gekende zanger, Zulfu Livaneli, bracht een concert waarbij jong en oud meezong. En toch zou hier al gauw een verschrikkelijke veldslag worden geleverd.
Onze partners en vrienden thuis waren achteraf blij dat wij na een bezoek aan het park besloten om in de buurt iets te gaan eten om verder te discussiëren met een organisator van de DISK over de vraag hoe de stakingsbeweging kan uitgebreid worden buiten de twee linkse federaties.
We waren net aan het eten toen de organisator van de DISK telefoon kreeg: de politie had een ultimatum gegeven opdat iedereen het park zou verlaten. Niet veel later zagen we mensen voorbij de ramen van het restaurant weg vluchten. De obers van het restaurant haastten zich om de deuren te sluiten zodat het gas niet binnen zou geraken. De politieaanval was bezig.
We hoorden nadien dat de politie eerst traangasbommen had afgevuurd op het park, vervolgens begon aan te vallen om de mensen in de omringende straten te sturen. Een aantal betogers werd zelfs tot in het Divan Hotel achterna gezeten, de politie zette het waterkanon in om de deuren in te beuken.
In het restaurant had de collega van DISK uitgelegd dat Erdogan had gehoopt op een akkoord met het Verzetscomité van Taksim waarbij hij zelf tijd zou winnen door een referendum te houden over de toekomst van het park in het centrum van Istanbul. Erdogan was echter uit het dak gegaan toen een vertegenwoordiger van DISK duidelijk maakte dat het protest niet langer om enkele bomen ging maar ook over bredere sociale thema’s. Om tijd te winnen en de beweging te kunnen opbouwen en consolideren, had het Verzetscomité van Taksim aan Erdogan aangeboden dat een symbolische aanwezigheid in het park zou blijven terwijl de onderhandelingen werden verdergezet. De politie maakte een einde aan dergelijke onderhandelingen.
We trokken weg naar de straat Istiklal, een centrale voetgangersstraat naar Taksim. Er waren al duizenden en al snel misschien tienduizenden mensen die in de straten rondliepen om hun woede en verzet te tonen. We konden niet verder naar het plein, dat werd afgezet door linies van oproeragenten en dreigende politiewagens met een sterk waterkanon.
Doorwinterde betogers kwamen met gasmaskers en stevige helmen, anderen hielden het op snorkelgerief en sjaals om zich te beschermen. Jongeren maakten lawaai met afsluitingen van winkels, betogers riepen slogans. Toen werd het geluid overstemd door de pompen van het waterkanon. Dat zou ingezet worden om ons te verjagen.
Op basis van de internationale mediaberichten hadden we niet gedacht dat het brandende gevoel in de keel en op de huid van het water zou komen. Het waterkanon bevatte chemische stoffen die maakten dat de betogers naar lucht moesten happen en/of moesten overgeven. De betogers stoven uit elkaar zodat de gewonden meteen konden weg gebracht worden.
De vlag van de RMT bleef de hele tijd wapperen onder de betogers. Ondertussen sprak ik met enkele kranten uit Groot-Brittannië die belden voor interviews. De batterij van de telefoon was al gauw leeg en we trokken terug naar ons hotel om een pauze in te lassen en andere kleren aan te doen.
In de buurt van ons hotel hield het protest nog lange tijd aan. Er kwam een groepje jongeren in de buurt met voetbalsjaals. Ze namen alles wat ze konden vastgrijpen mee om een barricade op te werpen om de politie te stoppen.
Sommigen daagden de politie uit met een liedje dat ruw vertaald erop neerkomt dat de agenten werden uitgenodigd om hun schilden en helmen achterwege te laten om te zien wie het gevecht zou winnen. De politie reageerde met traangasbommen. Er waren doorheen de stad gevechten met tienduizenden mensen die op de been waren.
Zondagochtend was het Taksimplein rustig. De politie hield iedereen tegen. De RMT-delegatie trok terug naar Londen om deel te nemen aan een solidariteitsactie op Trafalgar Square. Ik ging met andere internationale gasten naar de studio van Hayat TV, een van de weinige zenders die bericht uitbracht van de beweging. De meeste grote kanalen doen alsof er niets gebeurd en houden het op kookshows, natuurdocumentaires over pinguïns of soap-opera’s. Hayat had net een poging afgewend om haar uitzendlicentie te verliezen. Er was duidelijk sprake van een politieke wraakactie door Erdogan.
In ons hotel hielden we nog een persconferentie. Ik kon er uitleggen dat de AKP onder het mom van de verdediging van ‘religie’ en ‘traditionele waarden’ in feite een aanval inzet op alle werkenden door een beleid van besparingen, privatiseringen en aanvallen op persoonlijke vrijheden en de vrijheid van media. De beweging moet zich organiseren, uitbreiden en coördinatiecomités opzetten doorheen het land. Ik feliciteerde de KESK met de beslissing om tot een staking over te gaan (inmiddels sloot de DISK zich daarbij aan) en beloofde dat we ons bezoek zouden aangrijpen om de strijd van de Turkse vakbondsmilitanten en jongeren mee bekend te maken.
Ik ging met een collega van Day-Mer naar een laatste bijeenkomst, een persconferentie van het Verzetscomité van Taksim waar werd opgeroepen tot nieuwe mobilisaties rond Taksim in de namiddag. Om de persconferentie te verstoren, begon de politie op klaarlichte dag actievoerders aan te vallen.
In de vroege namiddag haalde de politie het traangas en het waterkanon terug boven. Lokale inwoners en toeristen maakten dat ze weg waren. Als de Britse en Amerikaanse regeringen dan toch zo bezorgd zijn voor het inzetten van chemische wapens, kunnen ze misschien eens wat druk op hun bondgenoot Erdogan zetten.
Na een confrontatie met de oproerpolitie vonden we een uitweg en raakten we met een taxi naar de luchthaven. Onderweg zagen we een bus van de AKP op weg naar de bijeenkomst van Erdogan. Het was een concreet beeld van de polarisatie in Turkije tussen twee delen van de bevolking die in verschillende delen van de stad bijeen kwamen.
De vakbonden moeten zich organiseren om de steun voor Erdogan te ondermijnen door uit te leggen dat zijn beleid enkel de belangen van de superrijke minderheid dient, terwijl de vakbonden en de linkse partijen de belangen van de gewone bevolking verdedigen. Dat kan de beweging helpen opbouwen om te komen tot een samenleving die niet de belangen van de miljonairs maar van de miljoenen gewone mensen centraal stelt.