Chemie. Aandeelhouders: + 15%, personeel: 0%?

De onderhandelingen voor een sectoraal akkoord in de chemiesector zitten vast nadat de patroonsfederatie Essenscia de onderhandelingen heeft verlaten. De patroons klagen dat het personeel een loonsverhoging wil om zo mee te genieten van de recordwinsten die zij geproduceerd hebben. Voor het patronaat kan dat niet, aan de loonstop kan niet geraakt worden. Dat er wel hogere dividenden en bonussen voor toplui worden uitgedeeld, wordt niet in de verf gezet.

Vorig jaar was de sector van de chemie-, kunststoffen-, farma- en biotechbedrijven goed voor een recordomzet van 61,1 miljard euro of 2 miljard meer dan in 2011. Tien jaar geleden bedroeg de omzet 43 miljard euro. De toename van de omzet leidde niet tot extra tewerkstelling. Integendeel, er was in 2012 een daling met 0,7% of 600 jobs tot 89.700. Tien jaar geleden waren dat er nog 96.000.

Een kleiner aantal werknemers produceert dus een veel grotere omzet. Ter illustratie: bij Bayer steeg de omzet per personeelslid van 1,2 miljoen euro in 2011 tot 1,3 miljoen euro. De patroonsfederatie stelt evenwel dat het aantal indirecte jobs is toegenomen waardoor de totale werkgelegenheid in de sector gelijk blijft. Met andere woorden: er wordt meer met onderaanneming gewerkt.

Ondanks de nieuwe recordcijfers waarschuwde Essenscia meteen: de toenemende energieprijzen in ons land zouden de competitiviteit in gevaar brengen. Er wordt daarbij verwezen naar de ontginning van goedkoop schaliegas in de VS, een ontginning die omwille van ecologische redenen fors betwist is. Deze waarschuwing van Essenscia lijkt in tegenspraak te zijn met de Duitse collega’s. Daar verwacht de chemiesector voor 2013 een omzetstijging van 2% nadat er vorig jaar een stijging van 1,3% was. Er wordt uitgegaan van een snellere stijging van de omzet en dat vooral bij de twee grootste bedrijven (BASF en Bayer).

Wat gebeurt er met de stijgende omzet en de groeiende winsten? Als het van de werkgevers van Essenscia afhangt, vloeit er geen cent door naar het personeel. Het patronaat reageert furieus op eisenbundels in de sector voor loonsverhogingen conform de stijgende winsten. “Door de loonnorm niet te aanvaarden speelt men met de toekomst van de hele sector en haar 90.000 medewerkers”, stelde Essenscia dat er aan toevoegde dat de vakbonden zich met hun eisen “buiten de wet” plaatsen.

Uiteraard maakt het patronaat handig gebruik van de door de vrienden in de regering opgelegde loonnorm en de poging om iedere vorm van loonsverhoging wettelijk te verbieden. Let wel, dit verbod zou uiteraard enkel voor gewone werkenden gelden. Voor topmanagers wordt iedere vorm van regelgeving gezien als een onaanvaardbare inbreuk op de contractuele vrijheid. Ter illustratie: vier toplui bij Bayer zijn samen goed voor 13 miljoen euro per jaar, CEO Dekkers kreeg een jaarloon van 5 miljoen euro. Een jaar eerder was hij goed voor 4,5 miljoen euro. Een loonnorm geldt niet voor deze kringen.

Ook de aandeelhouders mogen niet klagen. Bij Bayer kregen ze de afgelopen zes jaar 7,4 miljard euro uitgekeerd op een totale winst na belasting van 14,07 miljard euro. De dividenden gingen opnieuw met 15% omhoog, topman Dekkers verklaarde: “Eens te meer willen we onze aandeelhouders laten mee genieten van de positieve ontwikkelingen in het afgelopen jaar.” BASF verhoogt het dividend per aandeel van 2,5 naar 2,6 euro omwille van het topjaar 2012 (met een recordomzet van 78,7 miljard euro).

Terwijl er voor de toplui en de aandeelhouders stijgingen met meer dan 10% mogelijk zijn, geldt voor het personeel een 0%-norm en komen de werkgevers steen en been klagen als de vertegenwoordigers van de werkenden in de sector een loonsverhoging van 4% eisen (zie bvb de eisenbundel bij Bayer). Het personeel mag niet ‘mee genieten van de positieve ontwikkelingen’.

Om hun standpunt kracht bij te zetten, brengen de patroons het dreigement van delokalisatie naar voor. Frank Coenen van Tessenderlo Group stelde: “Veel Europese bedrijven vragen zich af of ze nog wel in Europa moeten investeren. We zien dat Europese bedrijven beginnen weg te trekken naar de Verenigde Staten.” De belangrijkste reden is die van de energiekost, maar terloops wordt ook op de ‘loonhandicap’ gewezen. Het akkoord in Duitsland met een loonsverhoging van 4,5% wordt uiteraard niet aangegrepen om hier te volgen, maar wel om te verklaren dat dit de loonhandicap kan beperken.

Het doel van de dreigementen is duidelijk: van regering en werknemers nog meer inspanningen afdwingen om zo de omzet en de winsten verder op te drijven. Daartoe komt het patronaat actief op voor een aanval op de levensstandaard van haar medewerkers. Op dat vlak kan het patronaat rekenen op de steun van de vrienden in de regering – onder leiding van een PS’er! – die de lonen wettelijk aan banden willen leggen. Ook het fiscaal gunstige klimaat is een cadeau dat met beide handen wordt aangenomen en als verworven recht wordt gezien, iedere afbreuk aan de cadeaupolitiek wordt als een ‘bedreiging’ gezien.

De eisenbundels in de chemiesector zijn belangrijke precedenten. Het wijst op een bereidheid om ook langs onze kant actief op te komen, maar dan wel voor een verbetering van onze levensstandaard.