In het tweede kwartaal van dit jaar kende de Belgische economie een negatieve groei, er was een inkrimping met -0,6%. Dat bleek alvast uit een eerste schatting van de Nationale Bank. Het resultaat valt veel negatiever uit dan aanvankelijk werd verwacht door economen en het vormt de grootste negatieve groei sinds 2009. Het is een voorbode voor nieuwe besparingsmaatregelen. En dat terwijl er nu al heel wat jobs verdwijnen in zowel de private als de publieke sector.
De werkloosheidscijfers zijn licht aan het stijgen, maar volgen de economische groeicijfers doorgaans met enkele maanden vertraging. In juni was er in de private sector een versnelling van de stijging, collectieve ontslagen alleen waren goed voor 1.418 jobs in Vlaanderen. Met de donkere wolken boven ArcelorMittal, Alcatal-Lucent en mogelijk ook boven Ford Genk zit er geen beterschap aan te komen. De publieke sector blijft niet achter: in het eerste kwartaal van dit jaar verdwenen er bij de administratie en het onderwijs maar liefst 5.100 jobs, vooral door het niet vervangen van gepensioneerden. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de werkgelegenheid voor het eerst sinds 2009 licht afnam (met -0,2% in het eerste kwartaal van 2012).
Over de cijfers van de afgelopen jaren is er twijfel onder economen. Een verantwoordelijke van ING stelde in De Tijd: “Ik vermoed dat de cijfers over de werkgelegenheid niet stroken met de werkelijkheid. De werkgelegenheid is de voorbije jaren zogenaamd toegenomen. Maar ondanks die nieuwe banen stijgt de consumptie niet. Dan stel ik mij toch vragen bij de kwaliteit van die nieuwe banen.” Als er de afgelopen jaren nieuwe jobs bijkwamen, ging het wellicht grotendeels om slecht betaalde banen. Deze realiteit die zeker onder jonge werkenden algemeen gekend is, begint blijkbaar ook door te sijpelen onder de gevestigde economen.
De slechte economische cijfers betekenen ook dat de vooruitzichten voor het volledige jaar naar beneden zullen moeten herzien worden. Enkele weken geleden ging de Nationale Bank voor 2012 nog uit van een groei van +0,6%. Het Planbureau had het over +0,5% maar moet nu erkennen dat de tegenvallende cijfers eerder zullen leiden tot een cijfer rond de nulgroei, mogelijk licht positief maar even goed mogelijk licht negatief. Bij ING wordt uitgegaan van een negatieve groei van -0,1% dit jaar. Een woordvoerder van de bank voegde er aan toe: “Zelfs eurozone-kernlanden als België zijn niet langer immuun voor de zware economische problemen in de periferie.”
De negatieve groei betekent ook dat de inkomsten voor de gemeenschap beperkter zullen zijn dan werd aangenomen. De begroting van de regering Di Rupo gaat uit van een groei van 0,5%. Een nulgroei betekent al snel dat er een miljard euro aan extra middelen moet worden gevonden, bij een negatieve groei van -0,3% zou 1,5 miljard euro extra nodig zijn. Volgens minister Van Quickenborne is er een buffer van een half miljard euro voor tegenvallers, maar dat zal mogelijk niet volstaan. Een econoom van KBC verklaarde: “Als de eurocrisis niet opgelost geraakt, en men blijft aanmodderen, dan dreigen de komende kwartalen ook negatief te zijn.”
Wellicht moet er in het najaar al een nieuwe besparingsronde komen. Zeker indien de negatieve economische cijfers zich binnenkort beginnen te vertalen in een sterke groei van de werkloosheid. Een aantal economen en ook de zakenkrant De Tijd roepen de regering op om niet te wachten en meteen met een besparingsplan te komen, “zelfs als dit de campagne voor de gemeenteraadsverkiezingen doorkruist.” Waarschijnlijk zal er gewacht worden tot na die gemeenteraadsverkiezingen. Eerder werd al aangedrongen op uitstel om de begroting aan Europa voor te leggen, begrotingsminister Vande Lanotte dacht daarbij aan drie weken uitstel: van twee weken voor de verkiezingen naar een week erna. Toeval?
De gevestigde partijen gaan de gemeenteraadsverkiezingen tegemoet met allerhande beloftes terwijl ze tegelijk maar al te goed weten dat ze meteen na de verkiezingen zullen overgaan tot harde besparingsmaatregelen en dat op alle niveau’s: federaal, regionaal en lokaal. Alle gevestigde partijen voeren een toneeltje op in de hoop dat ze hun echte boodschap tot na de verkiezingen verborgen kunnen houden.
Daartegenover is er nood aan een scherpe linkse oppositie die waarschuwt voor wat er op ons afkomt om het verzet tegen het besparingsbeleid nu al voor te bereiden. De linkerzijde moet van de gemeenteraadsverkiezingen gebruik maken om duidelijk te maken dat het besparingsbeleid geen fataliteit is, dat er een alternatief mogelijk is. Kwesties als de stopzetting van de afbetaling van de publieke schulden of de nationalisatie van de volledige financiële sector zullen daar onderdelen van zijn.