Strijden en staken om de rechten en eisen van vrouwen uit de schaduw te halen!

Amper vier van de vijftien ministers van de federale regering-De Wever zijn vrouwen. Het kernkabinet bevat er zelfs geen enkele. Die kern, het beslissingsorgaan van de federale regering, zal dus onder mannen beslissen over maatregelen als abortus, minimumpensioen, gelijkgestelde periodes en andere zaken die vrouwen aanbelangen.

door Katarina (Gent) uit maandblad De Linkse Socialist

Bij de eerste groepsfoto van de regering-De Wever moest men ‘waar is Wally’-gewijs gaan zoeken naar de vrouwelijke ministers. Zij werden ongelukkig achteraan in de schaduw weggestoken. Een foto en een samenstelling van een regering zeggen natuurlijk niet alles. Heeft deze Arizona-regering met een hoog witte-mannen-gehalte oog voor vrouwenthema’s en zet ze vrouwen en genderminderheden centraal in het geplande beleid? Of valt de vrouwonvriendelijke lijn door te trekken naar het beleid? We nemen enkele elementen uit het regeerakkoord onder de loep.

We gingen toch meer verdienen?

De partijen die deel uitmaken van Arizona beloofden ons dat we meer zouden gaan verdienen. Dit regeerakkoord bewijst het tegenovergestelde. De loonnormwet blijft onveranderd, de index is niet gered en komt tegen eind 2026 opnieuw op tafel te liggen. De BTW op bepaalde goederen wordt opgetrokken. Wanneer één van beide partners niet werkt of een beperkt inkomen ontvangt, krijgen gezinnen een fiscaal voordeel, de huwelijksquotiënt. Deze wordt afgebouwd. Aangezien vrouwen veel vaker een deel van hun loopbaan opgeven voor onbetaalde zorgarbeid, betekent dit een daling van hun inkomen.

De welvaartsenveloppe wordt afgeschaft, wat betekent dat er geen systemische optrekking meer is van de laagste uitkeringen en pensioenen. Vrouwen zijn oververtegenwoordigd in die laagste uitkeringen en pensioenen. Hierdoor zullen veel mensen onder de armoedegrens belanden.

De minimumlonen zullen gedurende de legislatuur tweemaal met 20 euro netto per maand worden opgetrokken. Dat is wel een heel beperkte ambitie. Ook dit treft veel vrouwen, aangezien velen werken in sectoren met de laagste inkomens.

De Arizonaregering plant hard te snoeien in openbare diensten en de publieke arbeidsstelsels. Het zijn vooral vrouwen die gebruikmaken van publieke diensten en er ook in werken.

Flexibel werk nog flexibeler?

40% van de vrouwen werkt deeltijds. De meerderheid ervan koos er niet vrijwillig voor, maar doet dit om de zorg op te nemen voor de kinderen en andere afhankelijke personen. Velen doen het omdat ze geen voltijds werk vinden of omdat ze werken in sectoren die vooral deeltijdse jobs aanbieden. Arizona wil de mogelijkheden voor deeltijds werk vergroten, dit zou voortaan kunnen met contracten vanaf 3 uur per week.

De verplichte sluitingsdag en de zondagsrust staan op de helling. Het verbod op nachtarbeid wordt opgeheven. Het wordt gemakkelijker om de arbeidstijd niet langer per week of maand in te vullen, maar per jaar. Annualisering van de arbeidstijd is dat. Stel dat je 24 uur per week werkt, dan kan de werkgever in rustige maanden 12 uur per week inplannen en in drukke maanden 36 uur per week. Daarnaast worden de overurenstelsels herbekeken en overuren zonder compensatie worden nog meer mogelijk.

Werknemers worden alsmaar meer in flexibelere arbeidsregimes geduwd met directe negatieve gevolgen voor de work-life balans en voor de gezondheid.

Gemiddeld werkt een vrouw na haar werk nog eens 33 uur aan onbetaalde arbeid thuis per week. De zogenaamde dubbele shift. Nu worden twee op de drie tijdskredieten opgenomen door vrouwen. De regering wil het systeem van zorg- en tijdskredieten vereenvoudigen en samenbrengen in een familiekrediet. Er wordt gevreesd dat dit in de realiteit zal leiden tot strengere voorwaarden.

Pensioen onbereikbaarder voor vrouwen

Naar schatting heeft 26,7% van de werknemers bij pensionering geen loopbaan van 35 jaar effectieve tewerkstelling. De gemiddelde effectieve loopbaan van een vrouw bedroeg in 2019 31,6 jaar tegenover 35,4 jaar voor een man.

Elke toegang tot vervroegd pensioen wordt zo goed als onmogelijk. SWT, het vroegere brugpensioen, verdwijnt (met uitzondering van SWT wegens medische redenen). De voorwaarden voor landingsbanen worden opgetrokken, met strenge loopbaanvereisten waarin onder meer ziekte niet wordt meegerekend. De loopbaanvereiste voor vervroegd pensioen (bijvoorbeeld op 60 jaar na een loopbaan van 44 jaar) wordt strenger.

Voor een pensioen is een minimale loopbaan van 35 jaar vereist, waarvan elk jaar minstens de helft effectief moet gepresteerd worden (156 dagen in een zesdaagse werkweek). Gelijkgestelde periodes (ziekte, werkloosheid, tijdskrediet, moederschapsrust …) mogen maar tot 40% van de loopbaan tellen vanaf 2027, wat al gauw daalt tot 20% in 2031. Vrouwelijke werknemers komen gemiddeld aan 39% gelijkgestelde periodes. Oh ja, voor de gelijkgestelde periodes geldt een beperking van het fictief loon zodat het pensioenbedrag lager ligt.

De invoer van een pensioenmalus heeft het perverse effect deeltijds werkenden te straffen. Vier op vijf deeltijdse jobs worden uitgevoerd door vrouwen.

Stelsels als het overlevingspensioen en het echtscheidingspensioen worden afgebouwd. Dit zijn stelsels waarvan vooral vrouwen de begunstigden zijn. Vaak gaat dit over vrouwen die thuisbleven voor het gezin.

De pensioenmaatregelen van de Arizonaregering zouden de pensioenkloof tussen vrouwen en mannen doen oplopen tot 42%.

Jacht op zieken en werklozen

Ruim een half miljoen werknemers en zelfstandigen in België is langdurig ziek. 54,7% van deze mensen zijn vrouwen. 60% van de langdurige zieken met burn-out, spier- en skeletaandoeningen zijn vrouwen. Dit is te wijten aan het feit dat ze werken in sectoren met veel mentale en fysieke belasting, maar ook aan de dubbele dagtaak van werk en gezin. De Arizonaregering wil een snellere activering van zieken. Dat wil ze doen door herintegratietrajecten dwingender te maken. Maar Arizona investeert niet in werkbaar werk en haalbaardere progressief werksystemen.

De regering-De Wever maakt een prioriteit van een aanval op de werklozen, met onder meer een snellere degressiviteit en een beperking van de uitkering in de tijd. Er zijn ongeveer evenveel mannen als vrouwen werkloos, onder langdurig werklozen zijn er iets meer vrouwen. Eén van de redenen hiervoor is dat vrouwen meer in precaire arbeidssystemen zitten. Daarnaast is een terugkeer naar de arbeidsmarkt vaak moeilijker door vooroordelen en door de aangepaste rolverdeling in het huishoudelijk werk.

Abortusrechten en strijd tegen gendergerelateerd geweld naar de koelkast verwezen

Abortus in België is heden ten dage toegestaan tot 12 weken zwangerschap. Daarbovenop is er de verplichte bedenktijd van vijf dagen en staat abortus nog steeds in het strafwetboek. Ondanks het jarenlange werk van expertisebureaus en populaire steun om abortus te decriminaliseren en de termijn te verlengen, werd het abortusdossier steevast gebruikt als pasmunt voor andere politieke dossiers. Het resultaat was dat er niets veranderde.

Dat zal wellicht ook nu niet gebeuren.  Het regeerakkoord stelt: “We zetten het maatschappelijk debat rond de vrijwillige zwangerschapsafbreking verder op basis van het rapport van de expertencommissie. Na consensus tussen de meerderheidspartijen, passen wij de huidige abortuswetgeving aan.” De meerderheidspartijen houden er te verschillende standpunten op na om tot een consensus over een verlenging van de abortustermijn te komen. In realiteit betekent dit dus geen wetsaanpassingen.

Over preventie van gendergerelateerd geweld bevat het regeerakkoord maar één zinnetje. De verdere uitrol van Zorgcentra na Seksueel Geweld is positief, maar het blijft beperkt tot wat eerder al was beslist (drie nieuwe centra) terwijl de noden veel groter zijn.

De plaats van vrouwen is in de strijd!

Arizona is een ernstige bedreiging voor de welvaart en het welzijn van iedereen. Vrouwen worden erg hard getroffen door de voorgestelde maatregelen. Diensten en stelsels waar veel vrouwen gebruik van maken dreigen te verdwijnen of worden verder kapot bespaard. Arbeidstijd en -regimes van werkneemsters dreigen te worden verlengd met een steeds grotere flexibiliteit, zonder enige erkenning van de onbetaalde arbeid die zij op zich nemen.

Strijd tegen deze regering is noodzakelijk om onze rechten en eisen uit de schaduw te halen. Sterke en strijdbare betogingen op 8 maart, de internationale vrouwendag, kunnen onze eisen hoog op de agenda plaatsen. Daarmee versterken we de mobilisatie naar de algemene staking van 31 maart en het actieplan dat hierna noodzakelijk is.