IMF: instrument van neokoloniale aanvallen op de werkende klasse en onderdrukten

Op 14 november zijn er parlementsverkiezingen in Sri Lanka. Die volgen meteen op de presidentsverkiezingen die gewonnen werden door de linkse kandidaat Anura Kumara Dissayake van de NPP (National People’s Power). De NPP won aan populariteit door het massale protest tegen het corrupte regime van de familie-Rajapaksa. Die corruptie werd nog extra in de verf gezet door het bankroet van het land, waarbij de meerderheid van de bevolking te lijden had onder tekorten en besparingen terwijl een kleine kliek aan de top in alle luxe leefde. Sindsdien werden akkoorden gesloten met het IMF voor kredieten. Die komen echter tegen een prijs. De NPP hoopt de voorwaarden te heronderhandelen met het IMF en had daartoe al formele gesprekken. Onze Sri Lankese kameraden vroegen om een artikel waarin wat achtergrond gegeven wordt over het IMF en wat de programma’s van die instelling inhouden. Hieronder een vertaling van een bijdrage in dat kader.

Het IMF (Internationaal Monetair Fonds) en de Wereldbank zijn opgezet om de stabiliteit van het kapitalisme wereldwijd te garanderen. Beiden werden opgericht na de Tweede Wereldoorlog als onderdeel van de nieuwe orde met de VS als belangrijkste kapitalistische macht. Het IMF is een instrument van het VS-imperialisme dat er mee voor zorgde dat de formele onafhankelijkheid van voormalige kolonies na de Tweede Wereldoorlog niet leidde tot echte onafhankelijkheid, maar tot neokoloniale overheersing. Vanaf begin jaren 1970 doet het IMF vooral dienst als kredietfonds. In ruil voor leningen worden beleidsveranderingen opgelegd. Zo worden neoliberale besparingen verplicht opgelegd. Er zijn op dit ogenblik kredieten aan 94 landen.

‘Structural adjustment programmes’

Kredieten worden doorgaans gekoppeld aan verplichtingen, zoals de ‘structurele aanpassingsprogramma’s’ die opgelegd worden aan de bevolking van de neokoloniale wereld. Het gaat om programma’s voor het dereguleren en ‘openen’ van de economie door het verlagen van subsidies aan de bevolking en de lokale ondernemers, het afbouwen van douanetarieven, de privatisering van openbare diensten, het verlagen van de publieke uitgaven voor zorg en onderwijs … Het komt neer op het openen van de economie voor multinationals, waarbij de winsten niet in het land zelf blijven.

Het IMF kan dit opleggen als gevolg van de enorme schuldenval. De armste landen moeten een groot deel van hun nationale inkomen besteden aan het afbetalen van schulden en rente. Dit komt neer op een belangrijke transfer van middelen van de armste naar de rijkste landen. De publieke schulden zijn een van de belangrijkste wapens waarmee de grootmachten de armste landen domineren. Dit gaat ten koste van de meerderheid van de bevolking in Latijns-Amerika, Afrika en Azië. Het IMF beperkt zich niet tot de neokoloniale wereld. Bij de schuldencrisis in Griekenland vanaf eind 2009 vormde het IMF samen met de Europese Centrale Bank en de Europese Commissie een trojka om het verzet van de bevolking tegen de besparingen af te blokken. Ze deden de linkse regering van Syriza plooien voor de wetten van de markt.

Begin 2024 waren er voor 149 miljard dollar kredieten aan 94 landen. Twee derden daarvan zijn kredieten aan 10 landen: Argentinië (42,9 miljard dollar), Egypte (14,9 miljard dollar), Oekraïne (12 miljard dollar), Pakistan (7,72 miljard dollar), Ecuador (7,7 miljard dollar), Colombia (4,3 miljard dollar), Angola (4,07 miljard dollar), Kenya (3,34 miljard dollar), Zuid-Afrika (3,02 miljard dollar) en Ghana (2,74 miljard dollar).

Harde aanvallen op werkende klasse en onderdrukten

Het IMF staat voor harde aanvallen op de werkende klasse en onderdrukten. Het prijst het beleid van de Argentijnse extreemrechtse president Milei als “veel ambitieuzer” dan vorige regeringen. De Argentijnse regering dankte 25.000 ambtenaren af, de bouw van publieke werken werd opgeschort, op zorg en onderwijs wordt hard bespaard, terwijl er een inflatie van bijna 300% is worden de lonen voor veel ambtenaren niet aangepast, gepensioneerden verloren op een jaar tijd 32% van hun koopkracht  … Begin 2023 leefde 41,7% van de bevolking officieel in armoede, midden 2024 is dat door het schokbeleid opgelopen tot 52,9%. In de eerste drie maanden van dit jaar kwamen er 3,2 miljoen armen bij. Dat is wat het IMF “ambitieus” noemt!

De schuldencrisis in Pakistan leidde tot massale afdankingen, naar schatting 7 miljoen arbeiders verloren hun job.  Het waardeverlies van de Pakistaanse Roepee en de inflatie deden de koopkracht verder kelderen. Op een half jaar tijd vertrokken 800.000 mensen uit het land, vooral naar de Golfstaten. De IMF-kredieten aan Pakistan gingen gepaard met onder meer een forse verhoging van de elektriciteitsprijzen. Het land zakt verder weg in een uitzichtloos moeras van ellende voor de meerderheid van de bevolking. Het IMF kijkt tevreden toe.

Verzet

Overal waar er op aangeven van het IMF besparingen opgelegd worden, is er ook verzet. Afgelopen zomer was er in Kenya een massabeweging. Momenteel zijn er acties van Argentijnse studenten. Nergens is er brede steun van de bevolking voor het opgelegde beleid. Toch blijven lokale politici in de pas lopen. Het is immers dat of breken met het volledige systeem.

Toen de regering van het linkse Syriza in Griekenland verkozen werd op basis van een verwerping van het besparingsbeleid, kwamen het IMF, de Europese Unie en de Europese Centrale Bank tussen om dat te verwerpen. De recessie van 2008 kwam hard aan in Griekenland en leidde tot een forse toename van de publieke schulden. Griekenland lag onder vuur van de financiële markten, waardoor het duurder werd om te lenen. De regering kon de schulden niet meer betalen, waarop onder meer het IMF tussenkwam met kredieten die gekoppeld werden aan besparingen op de lonen en jobs in de publieke sector, de pensioenen, een verlaging van het minimumloon, privatiseringen … Dit leidde tot massaal verzet van de werkende klasse met opeenvolgende algemene stakingen, grote betogingen en de verkiezing van een linkse regering van de partij Syriza in 2015. Die dacht dat het mogelijk was om de besparingen weg te krijgen met goede argumenten, wat een illusie was. Ondanks een referendum waarin een ruime meerderheid zich tegen nieuwe besparingen verzette, gaf Syriza in de zomer van 2015 al toe waarna er aanvallen kwamen zoals de verhoging van de pensioenleeftijd.

Het alternatief is de niet-betaling van de publieke schulden. Dat vraagt echter een strijd door de werkenden en armen op nationaal en internationaal vlak. Al gauw zal een niet-betaling van de schulden gepaard moeten gaan met de nationalisatie van de banken en financiële instellingen, om een kapitaalvlucht te vermijden. Solidariteit van werkenden in andere landen is daarbij cruciaal, zowel om de niet-betaling te verspreiden in andere landen als om represailles door landen en instellingen die schuldeiser zijn te bestrijden.   

Lessen voor Sri Lanka

De nieuwe president Anura Kumara Dissanayake en zijn regering voerden meteen onderhandelingen met het IMF. Ze hopen op aanpassingen van de gestelde voorwaarden. Dit dreigt op een illusie uit te draaien, het doet denken aan de Syriza-regering in Griekenland in 2015. Met goede argumenten, inclusief over de dramatische gevolgen van besparingen voor de meerderheid van de bevolking, is het IMF niet te overreden. Het is een instelling die de belangen van het kapitalisme verdedigt, niet die van de werkenden en onderdrukten.

De kredieten van het IMF gaan samen met besparingen en privatiseringen. Voorbeelden uit andere landen tonen hoe rampzalig die zijn voor de meerderheid van de bevolking. Het is een tsunami van asociale aanvallen op sociale verworvenheden en openbare diensten. Het verzet daartegen moet meteen georganiseerd worden. Als de arbeidersbeweging dit niet doet en doorheen strijd opkomt voor een socialistisch alternatief, dreigen andere krachten te groeien op basis van de wanhoop van de bevolking. Dat zou een recept zijn voor meer verdeeldheid en rechts populisme, wat de meest onderdrukten het hardste treft en uiteindelijk niet in het belang is van de volledige werkende klasse.

Verzet is nodig voor het stopzetten van de IMF-besparingen, de niet-afbetaling van de publieke schulden, de nationalisatie van de financiële sector en de sleutelsectoren van de economie en het democratisch inzetten van de beschikbare rijkdom in het belang van de meerderheid van de bevolking. Een dergelijke breuk met het kapitalisme kan op nationaal vlak beginnen, maar zal zich enkel doorzetten als het internationale navolging krijgt.