Tag: Denemarken

Afgelopen weekend werd Kopenhagen opgeschrikt door terroristische aanslagen waarbij drie doden vielen, vijf politie-agenten gewond raakten en heel het land geschokt was. We veroordelen dit geweld klaar en duidelijk.

Analyse door Arne Johansson (Rättvisepartiet Socialisterna, Zweden)

In Denemarken en elders in Europa leidt dit natuurlijk tot hernieuwde angst voor meer terreuraanslagen en voor toegenomen racisme – zowel islamofobie als antisemitisme. Er is ook het gevaar voor een toename van racistische politiecontroles, allerhande officiële campagnes tegen  elke vorm van ‘radicalisme’ en steeds meer toezicht door de staat op alle burgers.

Het ging om twee aanslagen waarbij telkens erger werd voorkomen door agenten die ter plaatse waren. Dat was het geval bij de aanslag zaterdagnamiddag op een meeting met de Zweedse artiest Lars Vilks, die eerder bedreigd werd omdat hij de profeet Mohammed tekende als een hond. Nadien volgde een aanslag aan een synagoge in het centrum van Kopenhagen waar een Bat Mitzvah plaatsvond. In Denemarken zorgden beide aanslagen voor een schok en angst voor verdere aanslagen.

Gelijkenissen met Frankrijk?

Het patroon is opmerkelijk gelijklopend met de terroristische aanslagen in Parijs, eerst tegen het satirische magazine ‘Charlie Hebdo’ en vervolgens tegen een Joodse supermarkt. Maar in dit geval lijkt het erop dat de aanslagen werden gepleegd door slechts een dader, Omar Abdel Hamid El-Hoessein, die door de politie werd gedood bij een achtervolging. Twee andere jongeren werden opgepakt op verdenking van medeplichtigheid.

De aanvaller was een 22-jarige in Denemarken geboren zoon van Palestijnse vluchtelingen die slechts twee weken geleden uit de gevangenis kwam nadat hij vastzat wegens het neersteken van een man op een trein. Omar El-Hoessein zou bij de politie ook al bekend gestaan hebben wegens bezit van wapens en criminele daden door bendes.

Hij zou een van de 39 namen op de lijst van de Deense gevangenisdiensten van ‘geradicaliseerde’ individuen geweest zijn. Zo zou hij openlijk gesproken hebben over zijn plannen om naar Syrië te trekken om daar met de ‘Islamitische Staat’ te vechten. Zoals de Franse terroristen was ook Omar El)-Hoessein op voorhand bij de staatsveiligheid bekend. Hij had een uur voor de eerste aanslag nog een video op zijn facebook geplaatst waarin de jihad werd geprezen.

Aan de meeting met de Zweedse cartoonist vielen kwam een bekende regisseur om het leven. Op de meeting waren er ook een Britse artiest, een vertegenwoordiger van de feministische groep Femen en de Franse ambassadeur. Aan de synagoge werd een vrijwillige bewaker, Dan Uzan, vermoord. “Kk durf er niet aan te denken wat er zou gebeurd zijn indien de schutter in het gebouw was geraakt,” verklaarde de voorzitter van de Joodse gemeenschap Dan Rosenberg Asmussen aan het Deense dagblad EkstraBladet.

De media hebben het over een meeting voor de ‘vrije meningsuiting’, maar toch is het weinig waarschijnlijk dat een zelfde golf van sympathie zal volgen als na de aanslag op Charlie Hebdo. De ‘satire’ van Lars Vilks en zijn aanhangers wordt eerder gezien als een bijzonder eenzijdige visie op de islam. Het is veelzeggend dat Vilks in 2012 in New York deelnam aan de islamofobe conferentie ‘Stop the Islamisation of Nations’ en dit rechtvaardigde met de stelling dat het onderdeel was van zijn artistieke werk. Maar wat ook de standpunten van Vilks waren, ze rechtvaardigen geen dodelijke aanslag op een meeting waar hij sprak. Net zoals het reactionaire beleid van de Israëlische regering geen rechtvaardiging is voor pogingen om gewone joden in een synagoge te vermoorden.

Antwoord

Maandag namen tienduizenden Denen deel aan betogingen tegen terrorisme. De Deense premier Helle Thorning-Schmidt had het over de nood aan transparantie en cohesie, het deed denken aan wat de Franse president Hollande verklaarde na de aanslagen in Parijs. Maar er werd ook meteen aangekondigd dat de controle en het toezicht van de staat zouden opgevoerd worden.

“Er zijn duistere krachten die ons willen raken, we moeten hen van antwoord dienen. We zullen een tijdlang een Kopenhagen kennen dat er anders uitziet en anders klinkt,” verklaarde de minister van Justitie Mette Frederiksen.

De Europese president Donald Tusk beloofde een snelle doorvoering van de gemeenschappelijke strategie tegen extremisme en terrorisme die de Europese regeringsleiders enkele dagen voor de aanslagen afspraken. Het gaat onder meer om voorstellen om stelselmatig passagiersgegevens op de luchthavens bij te houden, striktere controles aan de buitengrenzen van de EU en een grotere samenwerking tussen veiligheidsdiensten.

Zweden

In Zweden kondigde de sociaaldemocratische minister van Binnenlandse Zaken, Anders Ygeman, een gelijkaardige inspanning aan om de strijd tegen de terreurdreiging te voeren. Zo komen er veel meer middelen voor de politie, veiligheidsdiensten, de bescherming van instellingen en personen. Na een mislukte terreuraanslag in 2010 waren er al meer middelen uitgetrokken, maar nu komen er dus nog extra middelen bij.

Het Zweedse dagblad Dagens Nyheter stelde dat de kern van de nieuwe strategie tegen terreurdreiging bestaat uit “preventieve maatregelen tegen mensen die radicaliseren en gerecruteerd worden om deel te nemen aan terroristische activiteiten, dringende onderzoeken om Syriëstrijders te vervolgen, het criminaliseren van de recrutering, financiering en organisatie van wie naar Syrië trekt.” De minister had het ook over de mogelijkheid van meer cameratoezicht in het kader van de reeds bestaande wetgeving.

Voorlopig worden nog geen voorstellen gedaan om gevangenissen zoals Guantanamo Bay op te zetten of uit te besteden aan pro-westerse dictaturen. Maar het risico op stappen in die richting is reëel. Er is een toename van de politie en registratie van meningen in buurten met veel migranten. Dat versterkt de daar reeds bestaande frustraties.

De voormalige sociaaldemocratische partijleider Mona Sahlin werd aangesteld als nationale coördinator tegen ‘gewelddadig extremisme’. Sahlin wil dat leraars, sociale werkers en religieuze leiders de geheime diensten bijstaan om jongeren te bespioneren en de ontwikkeling van extremisme aan te geven. In de media had Sahlin het over “drie belangrijke haatideologieën”: jihadisme, extreemrechts en radicaal links. Sahlin heeft het bovendien erg moeilijk om een onderscheid te maken tussen kritiek op de staatsrepressie en onderdrukking door Israël en antisemitisme.

Antisemitisme

Rättvisepartiet Socialisterna heeft in Zweden meermaals deelgenomen aan betogingen tegen de Israëlische bombardementen in Gaza. Maar dat betekent zeker niet dat we antisemitisch zijn. We hebben op de betogingen tegen de Israëlische oorlogsvoering overigens zelden antisemitische uitspraken of slogans georganiseerd. Meer nog, op deze betogingen was er vaak een groep aanwezig die ‘Joden voor vrede’ heet.

Sahlin toont een compleet gebrek aan zin voor proportie als ze de jihadistische terreuraanslagen of gewelddadig nazisme gelijkstelt met antifascisten die oproepen tot zelfverdediging tegen fascisten.

De Zweedse heersende politici zijn net zoals hun Deense en andere collega’s niet in staat om hun eigen verantwoordelijkheid te erkennen in het bestaan van gewelddadig extremisme als gevolg van zowel hun buitenlands als hun binnenlands beleid. De dader van de aanslagen in Kopenhagen kwam net zoals de Franse terroristen uit een arbeidersbuurt met een hoge werkloosheidsgraad.

Provocatief buitenlands beleid

De Deense journalist en auteur Carsten Jensen vroeg zich in een artikel af of het ‘officiële Denemarken’ zelf niet verantwoordelijk is voor de radicalisering waarbij bewust op een confrontatie werd aangestuurd. Is het dan toevallig dat na Parijs Kopenhagen aan de beurt was?

“Denemarken is samen met België en het Verenigde Koninkrijk het enige Europese land dat de afgelopen twaalf jaar aan vier oorlogen heeft deelgenomen – Irak, Afghanistan, Libië en nu tegen de Islamitische Staat”, schrijft Jensen. Hij wijst erop dat Denemarken een parlementaire vertegenwoordiging kent van de erg xenofobe rechtse populisten van de Deense Volkspartij, die bij de volgende verkiezingen wel eens de grootste kan worden en wiens reactionaire standpunten door de meeste andere partijen gewoon aanvaard en overgenomen worden.

Een woordvoerder van het initiatief ‘Kopenhagen voor diversiteit’ stelde: “Het marginaliseren, discrimineren en vernederen van een minderheid is een voedingsbodem voor extremisme.” Een andere factor is dat gevangenissen door een gebrek aan middelen een omgeving vormen waar een gevoel van vervreemding zich kan consolideren en leiden tot radicalisering. Dat is wat in het geval van Omar El-Hoessein meespeelde.

Gelukkig is er in Denemarken hoop op een beweging voor een andere vorm van samenleving. De betogingen tegen de pogingen om een Deense afdeling van Pegida op te zetten zijn veel groter dan de islamofobe acties zelf. Er is ook de recente peiling die aangeeft dat de steun voor de linkse ‘Enhedlisten’ (Eenheidslijst of Rood-Groene Alliantie) blijft stijgen. In Kopenhagen komt de partij aan 20% en zou het de grootste worden.

Tegenover de campagnes van de heersende partijen tegen ‘alle vormen van extremisme’ is het belangrijk dat de linkerzijde een alternatief naar voor brengt. We verdedigen het recht op vrije meningsuiting en roepen op tot eengemaakte strijd tegen terrorisme, racisme, het rechtse beleid en imperialistische oorlogen. Er is een socialistisch beleid nodig voor degelijke jobs en huisvesting. Dat kan door de nationalisatie en de planning van de sleutelsectoren van de economie. Met degelijke jobs en huisvesting kan de aantrekkingskracht van terrorisme en geweld onder een deel van de jongeren terug gedrongen worden.