Your cart is currently empty!
Noorwegen. Rechtse partijen verliezen na bloedbad
Op 22 juli vermoordde de extreem-rechtse terrorist Anders Behring Breivik 77 mensen, 10 bij een bomaanslag in het stadscentrum van Oslo en 67 jonge politieke activisten op een zomerkamp van de jongerenafdeling van de sociaal-democratische Arbeiderspartij. Breivik werd gedreven door afkeer van de arbeidersbeweging, marxisme en de islam. Hij was jarenlang actief binnen de racistische Fremskrittpartiet (Vooruitgangspartij), een partij waarvoor hij kandidaat was bij verkiezingen. Op 12 september zijn er lokale verkiezingen. In de peilingen doet de Fremskrittpartiet het niet goed en ook de conservatieven (Høyre), die een alliantie met de Fremskrittpartiet voorbereidden, staan er slecht voor.
Na de aanslagen van Breivik overheerste een gevoel van schok en wanhoop. Duizenden mensen legden bloemen neer voor de kathedraal van Oslo en aan het hoofdkwartier van de arbeidersbeweging aan de Youngstorget. In de daaropvolgende dagen beschreven hoe er meer voor elkaar werd gezorgd. Er waren 200.000 betogers tegen terreur, de betoging werd een massabijeenkomst omdat de straten volledig vol waren gelopen waardoor betogen niet meer mogelijk was.
De Arbeiderspartij (AP) zag haar steun in de peilingen met 10% toenemen, waardoor de partij nu op meer dan 40% in de peilingen kan rekenen. De sympathiestemmen voor de AP kunnen nog afnemen, maar wellicht zal het volstaan om een rechtse overwinning in Oslo in september te vermijden en om de eerdere opmars van de conservatieven te stoppen. Alle partijen besloten om de start van de verkiezingscampagne uit te stellen. Geen enkele partij kwam met politieke verklaringen, alle partijen stelden dat de campagne “niet polemisch” mocht worden. Maar intussen staan alle gevestigde partijen, met inbegrip van de regerende AP, voor een hard migratie- en asielbeleid. Gevestigde politici hebben het vaak over migranten en moslims als een probleem.
De pogingen om de schok na de aanslagen apolitiek te houden, zijn niet volledig gelukt. Er is een groeiende interesse onder de bevolking om zich te organiseren. De sociaal-democratische jongerenorganisatie AUF en andere jongerenorganisaties kregen heel wat aanvragen voor lidmaatschap. Jongerenorganisaties uit de arbeidersbeweging stelden dat de aanslagen hen niet zouden tegenhouden om politiek actief te zijn. De Socialistische Jongeren hielden een week na de aanslagen in Utøya een zomerkamp. Alle linkse partijen zien hun ledenaantal toenemen, de brede linkse partij Sosialistisk Venstreparti (Socialistische Linkse Partij) kreeg er in Oslo 500 leden bij.
Een onderzoek dat enkele dagen na de aanslagen werd uitgevoerd, kwam tot de vaststelling dat een op de vier Noren stelde een positievere houding in te nemen tegenover migranten. Velen stelden dat ze islamofobe opmerkingen of racistische grapjes op het werk en elders niet langer zouden aanvaarden. Er is een toegenomen bewustzijn rond anti-racisme.
De media hadden veel aandacht voor islamofobe en extreem-rechtse bloggers en internetdiscussies. Breivik plaatste regelmatig berichten op islamofobe blogs. Hij was ook actief op de Zweedse extreem-rechtse website nordic.se. De belangrijkste kranten hebben hun discussiefora en commentaarmogelijkheden beperkt omdat deze vaak worden overspoeld door racisten. Sommige kranten denken eraan om geen commentaar meer toe te laten. De rechtse blogger Fjordman verdween even van de aardbol, maar kwam terug met een artikel in de krant. Maar de traditionele media hebben de afgelopen jaren zelf steevast “integratiedebatten” gehouden waarbij migranten en moslims in het bijzonder als een probleem werden voorgesteld. Ze aarzelden ook niet om islamofobe artikels te publiceren.
Zowel de conservatieven als de Fremskrittpartiet (FRP) verliezen nu in de peilingen. De conservatieve partijleider Erna Solberg vergeleek de anti-moslimstandpunten met de vervolging van de joden in de jaren 1930. Maar tegelijk was de partij zich aan het voorbereiden op een coalitie met de FRP, een partij die stemmen haalt door zich anti-moslim op te stellen. FRP-leider Siv Jensen waarschuwde voor de “verborgen islamisering” van het land. De partij houdt zich nu op de vlakte en kondigde aan haar toon te zullen “matigen”. Maar aan de racistische en islamofobe inhoud zal niet worden geraakt.
De voormalige FRP-leider Carl I Hagen stelde nu dat hij wil dat het onderzoek en de rechtszaak zo snel mogelijk worden afgerond. Hij verklaarde nog dat de onderzoekers “niet alle details” moeten nagaan. Dat leidde uiteraard tot woede onder de ouders van de slachtoffers van Utøya. Hagen is kandidaat-burgemeester in Oslo, maar heeft de sfeer in de stad blijkbaar niet goed begrepen. Hij wilde zich wellicht vooral richten op de racistische en islamofobe kiezers die zich in het defensief geduwd voelen en hopen dat alles zo snel mogelijk terug wordt zoals het voor de aanslagen was.
Het Noorse kapitalisme kent niet dezelfde problemen als andere landen in Europa. Maar toch waren er afdankingen, privatiseringen en besparingen in de openbare sector. De kloof tussen de rijksten en de armsten nam drastisch toe en het aantal kinderen dat in armoede leeft, neemt toe. De regering beloofde nochtans om “armoede uit te roeien”. Veel migranten hebben het moeilijk om werk te vinden of een huis te kopen. Er is nood aan mobilisatie en een socialistisch programma om de strijd tegen racisme te voeren.