Ontslag voor wie vaccinatie weigert? Het zorgpersoneel aanvallen zal het virus niet stoppen

Het voorstel van verplichte vaccinatie van zorgpersoneel leidde in de sector en daarbuiten tot heftige reacties. Het werd ook door voorstanders van vaccinatie – zoals wijzelf – als een klap in het gezicht ervaren. Sommige directies verklaarden ronduit dat ze het niet trekken zonder niet-gevaccineerd personeel. Het personeelsgebrek maakt dat geen enkele collega kan gemist worden.

door Nicolas Croes uit maandblad De Linkse Socialist

Exponentieel tekort aan handen

Professionals in de sector luiden al langer de noodklok. België heeft één van de hoogste aantallen patiënten per verpleegkundige in heel Europa. Ziekenhuisbedden zijn niet beschikbaar wegens gebrek aan zorgpersoneel. De arbeidsomstandigheden zijn weerzinwekkend en slopen zelfs de meest gemotiveerden: de werklast is te hoog, de werkomgeving wordt ondraaglijk gemaakt door de administratieve last en door de druk om winstgevend te zijn. Er wordt geen rekening gehouden met de emotionele belasting of deze wordt niet opgevolgd, enz. Een meerderheid van het personeel houdt het na 5 tot 10 jaar voor bekeken in de zorg.

In normale tijden is de realiteit van de sector al niet mals voor het sociale leven van het personeel: 37% werkt op zondag (20% in andere sectoren), 44% werkt op zaterdag (36% in andere sectoren), 39% werkt ‘s avonds (34% in andere sectoren) en 18% werkt ‘s nachts (11% in andere sectoren).

De pandemie heeft alles nog erger gemaakt. Arnaud Bruyneel, een verpleegkundige die doctoreert over de volksgezondheid, stelde: “Vóór de crisis (COVID) bedroeg de prevalentie van het burn-outrisico ongeveer 36%. In april 2020 hebben Pierre Smith (doctoraatsstudent aan de UCL) en ik een studie uitgevoerd bij 4.500 Franstalige verpleegkundigen. Wij stelden vast dat deze prevalentie tot 70% was gestegen. Je zou kunnen zeggen dat dit cijfer verdubbeld is als gevolg van de pandemie.” Hij merkte nog op: “De extra middelen voor de zorg zijn bestendigd. Dat is positief. Maar we zien het niet op het terrein omdat er niet aangeworven wordt.”

Het zal er niet snel op verbeteren. Bijna de helft van het huidige zorgpersoneel is tussen 45 en 65 jaar oud en een vijfde is ouder dan 55 jaar. Reeds voor de pandemie waren er minder inschrijvingen voor zorgopleidingen. De wijze waarop de pandemie aangepakt is, zal er niet toe bijdragen dat die curve omgebogen wordt. 

De sector schreeuwt al lang om hulp. Het personeel moest aan het begin van de pandemie zonder aangepaste uitrusting naar het ‘front’. De extra middelen komen er slechts druppelsgewijs door en volstaan niet om de verwoestingen van de chronische tekorten te compenseren. De aankondiging van de regering dat ze niet-gevaccineerde collega’s wil afdanken, sloeg dan ook in als een bom.

Wat moet er gebeuren?

Naar schatting zijn momenteel meer dan negen op de tien mensen in de Belgische zorgsector gevaccineerd. Zoals De Linkse Socialist vorige maand opmerkte, moet het personeel zo veilig mogelijk kunnen werken en hebben patiënten het recht om in een zo gezond mogelijke omgeving te worden verzorgd. In plaats van verplichte vaccinatie moet er regelmatig getest worden om eventuele gevallen van Covid-19 onder het personeel op te sporen.

Het dagelijks testen van het personeel zou nuttig zijn om de eenheid onder het personeel te bewaren en de tijd te hebben om campagnes te voeren op de werkvloer om collega’s te overtuigen van het nut van het vaccin. Het zou ook nuttig zijn om besmettingen op te sporen onder gevaccineerd personeel. Dit vereist natuurlijk middelen voor extra personeel, uitrusting en laboratoria. Er zijn ook andere mogelijkheden, zoals het inzetten van niet-gevaccineerde zorgverleners voor administratieve of andere taken waarbij elk contact met collega’s en patiënten wordt vermeden.

Meer structureel zijn er geen 36 manieren om dit te doen: er zijn massale overheidsinvesteringen in de sector nodig om de zorgberoepen op te waarderen en betere werkomgevingen te creëren, zodat mensen worden aangemoedigd om in de sector te komen werken én te blijven.

Solidariteit in de praktijk brengen

Het is het neoliberale beleid van de verschillende opeenvolgende regeringen dat ons gezondheidsstelsel heeft uitgehongerd. De autoriteiten proberen verdeeldheid te zaaien en de aandacht af te leiden door de niet-gevaccineerden overal de schuld van te geven.

Het is positief dat de vakbonden in de sector meteen reageerden en nog voor de kerstvakantie actie voerden tegen dit wetsontwerp. De regering moest terugkrabbelen en probeerde tijd te winnen door te rekenen op de eindejaarsperiode. Op de betoging van 7 december werd er helaas geen campagne naar een nationale betoging eind januari aangekondigd. Dat had nochtans een kans geboden om het verzet tegen de verplichte vaccinatie nog duidelijker te koppelen aan de eis van meer middelen voor de zorg en mogelijk zelfs aan die voor de nationalisatie van de farmasector onder controle en beheer van de gemeenschap. Nadien kreeg de regering wel nog een klap in het gezicht vanuit de culturele sector. Het is duidelijk dat actieve strijd en mobilisatie essentieel zijn om onze belangen te verdedigen!