VS: nieuwe vakbond bij Starbucks. Generatie-Z omarmt vakbonden

Amerikaanse jongeren radicaliseren als reactie op de lage lonen, torenhoge studieschulden en sombere vooruitzichten op een degelijke job. Vakbonden worden steeds populairder onder jongeren: 77% staat er positief tegenover. Generatie-Z omarmt de vakbonden als instrument om voor hun toekomst te strijden.

Door Jesse Schussett (Socialist Alternative – ISA in de VS)

Minder dan een maand nadat ze hun vakbond hadden opgezet, gingen de werknemers van Starbucks in Buffalo, NY, over tot een staking om veilige werkomstandigheden te eisen tijdens de Omikron-golf. Ze staakten vijf dagen met als belangrijkste eis dat de vestiging gesloten wordt terwijl hun collega’s herstelden van COVID en dat de juiste COVID-veiligheidsprotocollen in werking worden gesteld. Hoewel de staking van vorige week nog geen concrete verandering heeft opgeleverd, is het een eerste stap waarop kan worden voortgebouwd. De inspiratie van deze staking verspreidt zich over heel het land. Tijdens de staking werd aangekondigd dat er ook in vestigingen in Ohio, Arizona en Illinois officieel referenda gevraagd zijn over het opzetten van een vakbond.

Het begon in december, toen het personeel van twee vestigingen in Buffalo voor het oprichten van een erkende vakbond stemde. Dat gebeurde in de ene vestiging met 19 tegen 8 stemmen en in de andere met 12 tegen 8. Een derde vestiging zet de strijd voor vakbondserkenning voort met een huidige stemuitslag van 15-9 voor, maar meerdere betwistingen die een officiële oproep voorlopig tegenhouden.

Repressie tegen vakbonden mislukt

De stemming in Buffalo heeft betrekking op nog geen 100 personeelsleden in drie vestigingen van Starbucks. Toch zijn de beruchte anti-vakbondsmanagers van het bedrijf bang dat dit voorbeeld elders zal gevolgd worden. Ze overspoelden de stad met topmanagers, waaronder topman Schultz zelf, in een poging om het personeel ervan te overtuigen om tegen een vakbond te stemmen. Ze stelden: “Als een aanzienlijk deel van onze werknemers zich aansluit bij een vakbond, dan zullen onze arbeidskosten stijgen en kan dit ons bedrijf negatief beïnvloeden door andere eisen en verwachtingen die de kosten de hoogte injagen. Het zou de werknemerscultuur veranderen, onze flexibiliteit verminderen en ons bedrijf verstoren.”

Het is een klassieke antivakbondspolitiek die vol zit met verdraaiingen van de werkelijkheid. De kosten voor het bedrijf zouden effectief stijgen als de werkenden sterker staan in hun strijd voor degelijke lonen en voordelen. De enige mensen die daar schade van ondervinden zijn de toplui die miljoenen verdienen aan de arbeid van de barista’s die ze in dienst hebben. Hogere lonen en meer bescherming zouden de werkomgeving enkel verbeteren.  Als grote bedrijven als Starbucks zich zo verzetten tegen vakbonden, is het omdat ze zich bewust zijn van de kracht van georganiseerde arbeiders en van het feit dat de werkenden de bron van al hun winsten zijn.

Starbucks verklaarde ook nog: “Onze reacties op de vakbondscampagnes kunnen een negatieve invloed hebben op hoe ons merk wordt gezien en nadelige gevolgen hebben voor onze activiteiten, waaronder onze financiële resultaten.”

Het bedrijf stelt zich graag voor als vooruitstrevend met een ‘woke’ beleid. De felle strijd tegen werknemers die zich beginnen te organiseren doorprikt dat image. Het bedrijf realiseert zich niet dat het dit zichzelf aandoet. Er is een golf van arbeidersstrijd in de VS, van de acties bij John Deere tot de voortdurende acties van leerkrachten voor veiligheidsmaatregelen bij de heropening van de scholen. Als ‘Striketober’ en ‘Strikegiving’ indicaties waren, dan is het veilig om te stellen dat de werkenden hun collectieve kracht aan het herontdekken zijn en deze beginnen te gebruiken om vooruitgang af te dwingen.

Strijd verspreiden

Het personeel van Starbucks dwong af om per vestiging te stemmen over vakbondserkenning. Dat helpt hen om een meerderheid te bekomen. Dat is op zich een kleine overwinning die nog niet eerder werd toegekend door de National Labor Relations Board.

Deze aanpak van vestiging per vestiging bevat tegelijk ook beperkingen voor de organisatie van vakbonden: de locaties worden van elkaar geïsoleerd, zelfs wanneer ze in dezelfde stad liggen of soms zelfs maar op een paar blokken van elkaar. Het stelt het personeel in staat om stemmen te verzamelen in hun vestiging, maar het maakt tegelijk de communicatie tussen de vestigingen moeilijker. De vakbond moet zelf actief proberen om het personeel van vestigingen met elkaar te verbinden. Om in te gaan tegen een kolos als Starbucks moeten alle werknemers van het bedrijf in Buffalo en de rest van het land georganiseerd zijn in één vakbond om maximale druk te kunnen zetten zodat hogere lonen en veilige werkomstandigheden kunnen afgedwongen worden.

Momenteel voeren werknemers in onder meer Massachusetts, Washington, Arizona, Ohio, Illinois en Tenessee campagne om zich te organiseren. Dit is bijzonder belangrijk aangezien de dienstensector met lage lonen lange tijd moeilijk te organiseren bleek. Slechts 6% van de Amerikaanse werknemers in de private sector is vandaag lid van een vakbond. Het organiseren van de ongeorganiseerden is dus een cruciale taak. Het personeel van Starbucks stelt een voorbeeld.

Generatie-Z op het voorplan

Het is opmerkelijk en indrukwekkend dat de meerderheid van degenen die de vakbondsacties leiden twintigers zijn en zich opwerpen als een kracht om rekening mee te houden. Recente opiniepeilingen geven aan dat vakbonden populairder zijn dan ooit tevoren de afgelopen vijftig jaar. Maar liefst 65% zegt positief te staan tegenover vakbonden. Onder jongeren van 18 tot 34 jaar loopt dat zelfs op tot 77%!

Jongeren verzetten zich tegen lage lonen, torenhoge studieschulden en sombere vooruitzichten op degelijke jobs. De afgelopen periode zagen we ook jongerenprotest tegen seksistisch geweld en schoolsystemen die hen niet beschermen. Er is het jongerenprotest rond het klimaat. In de strijd tegen de rechtse poging om Kshama Sawant in Seattle af te zetten, was er een recordopkomst van zowel stemmers als vrijwilligers tussen 18 en 35 jaar.

Het personeel van Starbucks dat zich begint te organiseren, toont zich solidair met strijd in andere sectoren. Rachel Cohen, een personeelslid van Starbucks in Buffalo, vertelde aan Socialist Alternative hoe ze steun gaven aan de staking van het zorgpersoneel van het Mercy Hospital dat voor betere arbeidsomstandigheden opkwam en dat er contact is gelegd met personeel van Amazon dat getroffen werd door de recente dodelijke instorting van een magazijn in Illinois.

“We willen anderen inspireren om ook de strijd aan te gaan,” stelde Cohen. “Als ik meer verdien betekent dit niet dat jij minder gaat verdienden, we zullen er samen op vooruitgaan.” Cohen merkte ook op dat het personeel misschien wel per vestiging stemt, maar toch nauw samenwerkt over de vestigingen heen. Dit gebeurt niet alleen in Buffalo, er zijn ook goede contacten met werknemers in andere vestigingen die een vakbond willen opzetten.

Een ander lid van het organisatiecomité in Buffalo wees op het grote aantal ongeorganiseerde werknemers in de Amerikaanse dienstensector. Er zijn meer dan 12 miljoen werknemers actief in de voeding en dat is slechts één onderdeel van de dienstensector. Steeds meer personeel uit deze sector staat op en vecht terug tegen bazen die enkel oog hebben voor hun winsten en niet voor de mensen die er de gevolgen van ondervinden. De Covid-19-pandemie heeft de enorme tekortkomingen en ook het algemene verval van het kapitalisme in de verf gezet. Dit leidt ook tot een beter begrip van de wijze waarop personeel wordt behandeld, ook wanneer het als ‘essentieel’ wordt bestempeld.

De uitdagingen

Veel mensen blijven niet langer dan 6 tot 8 maanden aan de slag. Dan vertrekken ze wegens de slechte arbeidsomstandigheden en de uitbuiting waarmee ze te maken krijgen. Het personeel ziet geen mogelijkheid om terug te vechten en neemt dan maar ontslag om ander werk te zoeken. Voor veel werknemers kan dit op korte termijn de enige uitweg lijken, maar het is uiteindelijk een belemmering voor echte organisatie van de kracht van de werknemers. Het is van cruciaal belang dat werknemers slechte arbeidsomstandigheden zien als iets om te bestrijden en te verbeteren, niet zozeer als iets om van weg te lopen.

Er zal massale mobilisatie nodig zijn om in een meerderheid van de 15.251 vestigingen van Starbucks in de VS een vakbond van de grond te krijgen. Er zullen gerichte inspanningen nodig zijn van zowel Starbucks-werknemers als de arbeidersbeweging in het algemeen. De heersende klasse is zich hyperbewust van het effect dat een succesvolle campagne bij Starbucks zou hebben op de fastfood-sector, de rest van de dienstensector en daarbuiten. Dat is waarom de heersende klasse zich met alle middelen verzet tegen het opzetten van vakbonden. Er zal een militante strategie en samenwerking van personeel uit verschillende vestigingen en regio’s nodig zijn om toegevingen af te dwingen, naast de mobilisatie van solidariteit. Er zal breed verzet nodig zijn tegen elke poging om vakbonden te onderdrukken en strijd om sterke eisenpakketten uit te werken en te gebruiken in de opbouw van een krachtsverhouding waarmee sociale vooruitgang kan bekomen worden.

In november is het tien jaar geleden dat een honderdtal werknemers van McDonald’s in New York in actie kwamen om 15 dollar per uur en een vakbond te eisen. Helaas hebben vakbonden als de SEIU, ondanks de tientallen miljoenen dollar die ze de afgelopen jaren uitgaven, geen erkenning van vakbonden kunnen afdwingen bij de grootste fastfood-bedrijven. Dit is grotendeels te wijten aan de benadering van de vakbondsleiders om zich te concentreren op campagnes gericht op de publieke opinie en om politici aan te spreken. Er is niet gekozen voor een strijdbare aanpak van militante organisatie van de basis. Het personeel van Starbucks in Buffalo liet zien hoe vakbondsrechten in de fastfood-sector kunnen afgedwongen worden en dat overwinningen mogelijk zijn op basis van organisatie rond duidelijke eisen en met een strijdbare tactiek. De grote vakbonden in de dienstensector moeten op deze benadering inzetten.

Socialist Alternative staat uiteraard volledig achter het personeel van Starbucks, dat vooraan staat in wat een doorbraak van de arbeidersbeweging kan worden. Om te winnen is solidariteit nodig tussen de verschillende vestigingen en met andere delen van de dienstensector. Wie aan één van ons raakt, treft ons allen. Op dezelfde manier is een overwinning voor één van ons een stap vooruit voor ons allen.

Vakbondsleden bij Starbucks moeten blijven opkomen voor meer dan het recht op een vakbond. In veel opzichten is het afdwingen van eerste collectieve arbeidsovereenkomsten nog uitdagender en is er daarvoor vastberaden strijd nodig. De uitdagingen voor alle werknemers in de dienstensector zijn erg groot. De aanhoudende golf van mensen die hun ontslag indienen en de krapte op de arbeidsmarkt zorgen ervoor dat werknemers in een sterke positie staan om hun collectieve kracht te gebruiken, niet alleen voor zichzelf maar ook om de basis te leggen voor anderen door voorbeelden te stellen. Solidariteit met Starbucks Workers United! Solidariteit met al het personeel in de sector!