Hongkong: onderwijsvakbond breekt na aanvallen regering

Update: Op 10 augustus, nadat dit artikel op Chinaworker.info gepubliceerd werd, heeft de leiding van de vakbond HKPTU, die gesticht was in 1973, zichzelf formeel ontbonden. Deze rampzalige stand van zaken was jammer genoeg al duidelijk, zoals ons artikel ook meldt, na de voorgaande overgave van de vakbondsleiding tegenover de waanzinnige aanvallen en laster van de regering. Dit benadrukt nog maar eens de dringende noodzaak van een volledig nieuwe benadering om vakbonds- en anti-autoritaire strijd herop te bouwen, een benadering die gebaseerd is op strijd en solidariteit van de arbeidersklasse, en die specifieker nog de arbeidersbeweging in Hongkong linkt aan die van het Chinese vasteland, met dichte banden met de internationale arbeidersbeweging.

Op 31 juli 2021 lanceerde de door het regime gecontroleerde Chinese media een aanval op de grootste vakbond van Hongkong, de Professional Teachers’ Union (HKPTU). Met fascistoïde taalgebruik noemde People’s Daily, de belangrijkste krant van de ‘Communistische’ Partij (CCP) de PTU een “kwaadaardige tumor” die “uitgeroeid” moest worden. De beschuldigingen van de CCP aan het adres van de vakbond, die typerend zijn voor de propaganda van de CCP tegen “agitatoren van buitenaf”, houden in dat de PTU zijn leden en de studenten van Hongkong wou opruien om in verzet te gaan tegen de dictatuur, in het bijzonder tijdens de massaprotesten in 2019 waarbij meer dan twee miljoen mensen de straat opkwamen. Eender wie die deelgenomen heeft aan deze protesten weet dat de PTU-leiding zeker niet zo’n rol gespeeld heeft en zelfs eerder een rem op de strijd was.

Volledige “mainlandisation (vervastelanding)

Als brave lakei voerde het Hongkong Bureau of Education (Raad van Onderwijs) de wil van het regime uit, luttele uren na de aanval van People’s Daily, waarbij de vakbond, die 95.000 leden heeft en meer dan 90% van de leerkrachten in de stad vertegenwoordigt, zijn erkenning verloor. De Raad van Onderwijs en de rest van de poppenkastregering van Hongkong mikken op volledige “vervastelanding”, wat een uitdrukking is van de wil van de dictatuur van Xi Jinping: om alle sporen van democratische rechten die gedurende enkele decennia krampachtig bestonden in Hongkong, als uitzondering op de regel in China, uit te wissen.

“De PTU is de enige vakbond in het pandemocratische blok die een zeer sterke organisatorische kracht heeft. We kunnen op effectieve wijze berichten verspreiden onder onze leden, wat fundamentele steun kan bieden aan de beweging,” zegt PTU-lid en politiek commentator Ivan Choy Chi-keung van de Chinese Universiteit van Hongkong (South China Morning Post, 4 augustus, 2021).

Die beschrijving van Choy is niet volledig onjuist: de PTU heeft of had een aanzienlijke potentiële macht. Maar wat niet meegenomen wordt in de vergelijking is de verschrikkelijke rol van de burgerlijke pandemocratische vakbondsleiding die altijd, consequent, gehandeld heeft als een conservatieve rem op de strijd, zowel als vakbond als als invloedrijke kracht binnen het pandemocratische blok (de partijen die traditioneel dominant zijn binnen de democratische strijd in Hongkong). De lafhartigheid van de PTU en zijn onvermogen om het gevecht te organiseren worden nu volledig tentoongesteld, na de waanzinnige aanval van de CCP, waarop de vakbond gewoon breekt in plaats van zijn leden te mobiliseren om deel te nemen aan een defensieve strijd.

De burgerlijke pandemocratische leiding, waarvoor de PTU-leiding typerend is, bestaat niet uit de vurige pro-democratische strijders die ons voorgesteld worden door de Chinese (en Amerikaanse) propaganda; het zijn eerder verstokte terugtrekkers, die altijd manieren zoeken om niet in strijd te moeten gaan. Het antwoord van de PTU-leiding op deze frontale aanval op de het recht van bestaan van de vakbond heeft afschuwelijke implicaties voor leerkrachten en voor de toekomst van vakbonden in Hongkong, waar de PTU gezien zal worden als één van de grootste dominostenen die vallen onder de wielen van de totalitaire contrarevolutie van de CCP. Het is een ervaring die op scherpe wijze, en met tragische onmiddellijke gevolgen, de waarschuwing van marxisten en echte socialisten bevestigt: dat pro-kapitalistische partijen geleid door kleinburgerlijke liberalen en zogezegd gematigden niet in staat en niet van plan zijn om de nodige massastrijd voor democratische rechten te voeren, om bestaande rechten tegen aanvallen te verdedigen, en om een dictatuur uit te dagen die gesteund wordt door de grote kapitalisten. Een vakbond die door zulke leiders geleid wordt is een “bedreigde soort” geworden.

Het opgeven van posities

Lang voor het opheffen van de erkenning van de PTU, en net zoals andere secties binnen het ‘gematigde’ pan-democratische blok, schrok de leiding al terug van een betekenisvolle oppositierol. Onder het juk van de druk van het regime veranderden ze het afgelopen jaar van koers met de betwistbare bewering dat ze “van de vakbond gewoon een vakbond wouden houden” (een bitter ironisch statement na de recente beslissing om de vakbond te ontbinden). Vorige maand verlieten ze de Hongkong Alliance (volledige naam: Hongkong Alliance in Support of Patriotic Democratic Movements of China / Hongkong alliantie ter ondersteuning van patriottische democratische bewegingen in China), een coalitie van verschillende pan-democratische partijen en ngo’s, die steeds – tot het verbod van de laatste twee jaar – de jaarlijkse Tiananmen-herdenkingen op 4 juni organiseerde. De Alliantie zelf vertoont slechts symbolisch verbaal verzet tegen de repressie van het regime (haar politieke samenstelling is identiek aan die van de PTU-leiding); op die manier conformeren ze aan een bredere tendens van capitulatie onder de officiële partijen en groepen van de democratische strijd – meer dan 20 partijen en groepen zijn in de laatste 12 maanden ontbonden.

De PTU-leiding heeft de vakbond effectief ontwapend (nu ook formeel na de ontmanteling van 10 augustus) gedurende de vorige week als een kracht die in staat is om op te komen voor de rechten van leerkrachten en verzet te bieden tegen de reactionaire agenda van de regering. Een sleutelthema is de vastberadenheid van het Xi-regime om ultranationalistisch ‘onderwijs’ op poten te zetten, net zoals in de rest van China. De PTU heeft aangekondigd dat ze een werkgroep zullen opzetten om Chinese geschiedenis en cultuur te promoten en “affectie voor thuis en vaderland” te stimuleren onder vakbondsleden en leerlingen. Deze bocht is erop gericht om de propaganda van de CCP tegen te gaan en de beschuldiging van “kwaadaardige tumor” af te slaan, maar zal de vakbondsbasis enkel demoraliseren en de leerlingen vervreemden; de overgrote meerderheid van de leerlingen hebben een hekel aan de officiële CCP-propaganda die voor onderwijs moet doorgaan. Dit is geen ‘tactiek’ om tijd te winnen en nieuwe aanvallen te vermijden, maar zal net het tegenovergestelde bereiken: niemand in het regeringskamp zal onder de indruk zijn van dit oppervlakkig manoeuvre, terwijl de vele leerkrachten die de autoritaire ijzeren hiel hartstochtelijk haten, zich bedrogen zullen voelen.

Bovendien, om volledig afstand te nemen van syndicale basisprincipes, heeft de PTU zich teruggetrokken uit de Hongkong Confederation of Trade Unions (HKCTU), het belangrijkste prodemocratische syndicale centrum, en ook uit Education International, de internationale syndicale onderwijsorganisatie die ruim 32 miljoen leden telt. De leiding van de HKCTU, nog zo’n pan-democratische groepering, verklaarde dat de beslissing van de PTU, veruit de grootste afdeling van de confederatie, “begrijpelijk” was. Zolang dit de “oppositie” waartegen de CCP het moet opnemen, zal de repressie inderdaad “niet te stoppen” zijn en zal syndicalisme bedreigd blijven.

De rol van jongeren

De aanval op de PTU moet binnen een bredere context gezien worden: de hele onderwijssector is een cruciaal slagveld voor de antidemocratische contrarevolutie. Hulde brengen aan de Chinese vlag en “patriottische opvoeding”, een Chinese newspeak-uitdrukking voor brainwashen op school, zijn volop aan de gang. In de lessen “patriottische opvoeding” bestaan de grote hongersnood van 1958 tot 1962 (de Grote Sprong Voorwaarts), het bloedbad op Tiananmen van 1989 en de gevangenenkampen in Xinjiang en de culture genocide op de Oeigoeren niet of hebben ze nooit plaatsgevonden.

De Chinese dictatuur is bang voor de rol van jongeren in massaprotesten en gelooft verkeerdelijk dat dat voorkomen kan worden door de scholen vol propaganda te stampen. 2500 van de 10.000 mensen die gearresteerd werden voor deelname aan de protesten van 2019 – een vierde van het totaal – waren jonger dan 18. De capitulatie van de PTU rond dit thema zal brede gevolgen hebben die verder reiken dan het lidmaatschap van de vakbond, zeker onder jongere generaties die gevaar lopen beïnvloed te worden door terroristische sentimenten, die een gevaarlijke dode straat vormen wat strijd betreft.

Lang voor de repressie tegen de PTU werden leerkrachten al bespioneerd en werden hun sociale media-posts gemonitord. Een peiling in mei toonde aan dat 40% van de leerkrachten in Hongkong de sector volledig wilt verlaten. Deze tendens zal versnellen na de capitulatie van de PTU. Bovendien hebben kleinere organisaties van leerkrachten, waaronder een basisoppositiegroep binnen de PTU, zich ook al ontbonden uit angst voor repressie.

Als de PTU-leiding geweigerd had te capituleren en in plaats daarvan hun leden hadden gemobiliseerd naar massameetings om de aanval van People’s Daily te bespreken, zou dit mogelijks de contrarevolutie gedwongen hebben om een stap terug te zetten. Zelfs de super-elastische nieuwe nationale veiligheidswet zou het moeilijk hebben om een nieuwe misdaad uit te vinden die behelst dat je ertegen protesteert een “tumor” genoemd te worden. Dit zou gebruikt geweest kunnen zijn als startpunt om een basisverdediging van de PTU en syndicalisme in het algemeen op poten te zetten. In plaats daarvan heeft de leiding gecapituleerd, wat het idee versterkt dat het regime van de CCP en haar repressie “niet te stoppen” zijn.

Arbeiderssolidariteit

SARCHK (Solidarity Against Repression in China and Hongkong) en ISA (International Socialist Alternative) hebben meermaals gewaarschuwd dat de huidige contrarevolutie zich zou uitbreiden naar de vakbonden. Het is waarschijnlijk dat politieke stakingen verboden zullen worden, en op die basis kan in de toekomst eender welke staking verboden worden. De doelstelling van de dictatuur is volledige “vervastelanding”; dat betekent geen vakbonden, geen stakingsrecht en een terreurheerschappij op de werkplaatsen.

In Hongkong en in China zijn thema’s als klasse, vakbonden en democratische rechten onlosmakelijk met elkaar verbonden. De vakbonden worden aangevallen omdat ze potentieel de machtigste wapens zijn in de strijd tegen de dictatuur, zoals is aangetoond in Zuid-Afrika, Zuid-Korea en ongeveer elke democratische strijd in de geschiedenis. De arbeidersklasse is de meest consequent democratische en revolutionaire klasse – altijd – ondanks massale propaganda (zowel van burgerlijke als stalinistische politici) die stelt dat de kapitalistische klasse of “middenklasse” de motor van democratische verandering zijn.

In Hongkong vertegenwoordigen de pan-democraten de kapitalistische klasse niet, die compleet geïntegreerd is in het heerschappijmodel van de CCP. De liberale pan-democraten kunnen ten hoogste geclassificeerd worden als “wannabes” die de kapitalistische klasse wel willen vertegenwoordigen, een klasse en een economisch systeem waar ze bang van zijn en die ze nooit in vraag stellen. Maar iets willen maakt het nog niet waar. Voor socialisten is het cruciaal om het onderscheid te maken tussen de echte kapitalistische krachten, die de repressie en de dictatuur voor honderd procent ondersteunen, en de “wannabe” vertegenwoordigers van een democratisch kapitalisme dat vandaag niet bestaat en waarschijnlijk nooit zal bestaan.

SARCHK en ISA roepen de arbeiders- en syndicale beweging op om aan de alarmbel te trekken en solidariteit te tonen tegen de brutale aanvallen van het regime op vakbonden, waaronder de leerkrachten van Hongkong die nu op brutale wijze aan hun lot zijn overgelaten door de bureaucratische leiding van hun voormalige vakbond. Lessen moeten hieruit geleerd worden: capitulatie is geen tactiek of strategie, het is het einde! We roepen arbeiders internationaal op om solidariteitscampagnes te steunen met diegenen die vechten voor echte onafhankelijke vakbonden en democratische rechten voor arbeiders in Hongkong en China.