Op de oceanen en in de havens: de maritieme afdeling van de Comintern (1923-1943)

Uit de archieven van de klassenstrijd

Gepubliceerd in de Verenigde Staten in 1941 onder de titel ‘Out of The Night’, werd de autobiografie van Jan Valtin (pseudoniem van Richard Krebs), een Duitse communistische zeeman actief op alle oceanen en in veel grote havens (Hawaii, Californië, China, Maleisië, West-Europa, Rusland) al snel een bestseller.

door Guy Van Sinoy uit maandblad De Linkse Socialist

De auteur werd in 1904 in Duitsland geboren. Zijn vader was scheepvaartinspecteur in het Verre Oosten. Valtin volgde zijn familie van haven tot haven. “Op 14-jarige leeftijd sprak ik, naast mijn eigen taal, redelijk goed Chinees en Maleisisch, ik kon me redden in het Zweeds, Engels en Italiaans.” Valtin keerde tijdens de Eerste Wereldoorlog terug naar Duitsland, werd op 16 jaar lid van de Communistische Partij in Duitsland (KPD) en nam deel aan de opstand in Hamburg in 1923.

Vanaf dat moment was zijn leven nauw verbonden met het revolutionaire vuur dat zich in de jaren twintig en dertig over de hele wereld verspreidde. Als zeeman bevoer hij de wereldzeeën, meestal als verstekeling. Hij organiseerde communistische kernen in havens op alle continenten. Hij deed dit politieke werk in het kader van de rode vakbondsinternationale (Profintern) om een internationale organisatie van zeelieden en dokwerkers op te zetten.

Jan Valtin was een schimmige en geheimzinnige figuur. Hij behoorde tot de ‘rode voorhoede’ die onophoudelijk de werkende massa’s op het pad van de gewapende opstand wilde leiden. Hij volgde de instructies van de partij, ondanks zijn twijfels, en kwam op die basis tot het standpunt dat de belangrijkste vijand in Duitsland de sociaaldemocratie was. Naast tal van fascinerende onthullingen maakt dit boek ook duidelijk hoe de machtsovername van Hitler mee te danken was aan de door Moskou gedicteerde verkeerde strategieën.

In 1933 werd Valtin opgepakt door de Gestapo. Samen met duizenden communisten en socialisten werd hij naar de eerste concentratiekampen gestuurd. Zijn zoon werd onder dwang ingelijfd bij de Hitlerjeugd. Na jaren van marteling ontsnapte Valtin aan de hel door zich voor te doen als een dubbelagent binnen zijn organisatie.(1)

Hij werd al gauw opgejaagd door zowel de Gestapo als de GPU (Russische geheime dienst). Hij trok naar de VS waar hij, zonder ook maar iets van zijn eerdere strijd te verloochenen, het adembenemende boek ‘Out of the Night’ schreef.

Dit boek is een krachtige getuigenis van de immense moed en de geest van zelfopoffering van een hele generatie arbeiders-activisten tegenover het nazisme. Het was ook één van de eerste aanklachten van de misdaden van het stalinisme voor een groot publiek.

(1) Valtin deed alsof hij zich aansloot bij de Nazi’s, op instructie van zijn communistische superieur Ernst Wollweber. Van 1953 tot 1957 stond Wollweber aan het hoofd van de politiemacht (Stasi) van de Duitse Democratische Republiek (DDR).