Gent: hoe de strijd voeren tegen het Vlaams Blok/Belang?

In de aanloop naar de anti-NSV betoging van 2 december in Gent publiceren we een dossier over de aanpak van extreem-rechts in Gent. Daarbij bestaan er heel wat illusies in de aanpak van het Gentse stadsbestuur onder leiding van burgemeester Beke. Wij zijn het niet eens met die illusies. Is er een goed beleid in Gent? Wat is het alternatief op het huidig beleid en het Blok/Belang?

Het Vlaams Blok haalde bij de laatste verkiezingen 22% van de stemmen en is daarbij de tweede grootste partij van de stad. Ze haalt haar stemmen vooral in die wijken die zijn achtergelaten door de SPa: Ledeberg, de Brugse Poort, de Bloemekeswijk, het Rabot, de Muide. De SPa liet deze wijken achter, dat is ook fysiek te zien. Waar elke wijk vroeger socialistische volkshuizen rijk was, zijn deze ondertussen allemaal verkocht. In deze buurten zijn minder voorzieningen, is er een concentratie van armoede en miserie, wordt er minder gekuist door IVAGO, enz. Het grootste deel van de stadsinvesteringen gaat naar de binnenstad, dit om het toerisme te bevorderen.

Het stadsbestuur wil vandaag ook geld van het stedenfonds gebruiken voor de aanleg van de ondergrondse parking onder het Sint-Pietersplein. Dit geld is echter bedoeld voor projecten die een sociale impuls geven. Het lijkt ons dat dit project enkel een commerciële impuls zal geven, dit ten koste van honderden gezinnen, wachtend op een sociale woning.

Het stadsbestuur kondigde in een memorandum af dat ze in de 19e-eeuwsgordel willen vernieuwen. Tegen 2030 moeten hiervoor 20.000 woningen verdwijnen. Dergelijke projecten van stadsvernieuwing zijn reeds van start gegaan in de Brugse Poort en het Rabot. De manier waarop de onteigeningen plaatsvinden is schandalig. Er wordt systematisch te weinig geboden voor de huizen en de verslagen van de schatter blijven geheim voor de huiseigenaar of huurder. Combineer dit met de torenhoge huur- en koopprijzen (een gemiddelde stijging van 20% op twee jaar tijd) en u vindt als onteigende nooit meer een woning van hetzelfde formaat of kwaliteit. Betaalbare woningen slopen terwijl 7.000 gezinnen in Gent op de wachtlijst staan voor een sociale woning is asociaal. In plaats van de winkelstraten te renoveren zou men beter investeren in de renovatie en bouw van de sociale woningen. Mensen die dit eigenlijk financieel niet aankunnen worden vandaag gedwongen op de private markt een huis te zoeken. Zo besteedt vandaag meer dan de helft van de huurders meer dan 20% van hun inkomen aan huisvesting. Eén op vijf huurders besteedt meer dan 30%. Stad Gent wil de 19-eeuwse gordel aantrekkelijker maken voor de hogere inkomens, door de sloop van woningen én het optrekken van huisvesting in een hogere prijsklasse. Op die manier vindt sociale verdringing plaats. Diegene die onteigend wordt rest niet meer dan te vertrekken uit Gent, naar daar waar huisvesting nu nog goedkoper is.

Uiteraard heeft dit consequenties. Eén daarvan is het feit dat door toenemende problemen een toenemende groep in de maatschappij geen vertrouwen heeft in de traditionele politiek. Het Vlaams Blok heeft daar gretig kunnen op inspelen. Politieke machteloosheid is volgens een studie van de Universiteit van Gent de voornaamste reden om in Gent voor het Blok te stemmen. Het Vlaams Blok protesteert en roept voor de camera. Eens deze weg is stemmen ze gerust asociale projecten mee (zoals de privatisering van de huisvuilophaling), laat staan dat ze het protest onder de bevolking zouden gaan organiseren. Het Vlaams Blok teert op de moedeloosheid van de bevolking en heeft schrik van sociale strijd. Daarin word je immers direct geconfronteerd met migranten die dezelfde problemen hebben.

Een ander effect is datgene wat je steeds krijgt bij tekort: tekort aan werk, tekort aan inkomens, tekort aan sociale huisvesting, tekort aan ruimte. Verschillende delen van de bevolking worden tegen elkaar opgezet. Racisme is daar een gevolg van en het Vlaams Blok speelt hier op in en versterkt dit gevoel. In de meeste gevallen is er eigenlijk geen tekort. Op vlak van huisvesting zijn er voldoende woningen in Gent. De leegstand als gevolg van speculatie door grootgrondbezitters verhindert een eerlijke verdeling van de huisvesting in Gent.

Het terugdringeffect van Frank Beke

Het Vlaams Blok haalde in de Vlaamse verkiezingen in 2004 21,92% van de stemmen in Gent. In 2003 haalden ze “slechts” 19,38%. Wat een achteruitgang van 2% was vergeleken met ‘99. In het algemeen haalt het Vlaams Blok in Gent scores die sinds kort onder het Vlaamse gemiddelde liggen.

Heel wat linkse intellectuelen en progressieven hadden hiermee de oplossing voor de strijd tegen het Vlaams Blok gevonden. Naast een proces dat het Vlaams Blok van haar financiële middelen zou ontdoen moest de ingeslagen weg worden verdergezet: met als voorbeeld het integraal beleid van de stad Gent en haar burgemeester Frank Beke. Men ging zelfs verder. De prijs voor de democratie werd dit uitgereikt aan Frank Beke In het juryverslag bij de prijs werd het volgende gesteld: “Gent heeft zich uitgeroepen tot cultuurstad en cultuurstad voor iedereen. Het stadsbestuur heeft een politiek gevoerd van integraal beleid, met participatie en publieke discussie, gericht ook op deelname van uitgesloten groepen en kansarme buurten. Een beleid kan de richting aangeven en een kader aanreiken. Maar er zijn ook actoren nodig, veldspelers die in de samenleving zelf projecten realiseren en die actief, weze het in tegenspraak met het beleid, deelnemen aan de maatschappelijke discussie. Het is dat samenspel van doortastend en samenhangend bestuur met tegensprekelijke discussie en actie, die een basis vormt voor samenlevingsopbouw in een multiculturele context.”

Deze uitspraak is een regelrechte kaakslag voor die Gentenaars die de afgelopen 10 jaar slachtoffer zijn geweest van het politiek van de stad Gent.

Zoals we reeds stelden geeft de Vlaams Blok-kiezer in Gent in een studie aan dat politieke machteloosheid één van de belangrijkste redenen is voor hun stemgedrag. Deze machteloosheid is volgens die studie nog gestegen tussen de verkiezingen van 2003 en 2004. De zogenaamde buurtraden en participatie-organen zijn in de praktijk slechts schaamlapjes voor het harde beleid dat wordt gevoerd. Het groeien van de politieke machteloosheid, het gevoel dat wat het stadsbestuur beslist niks heeft te maken met het oplossen van de problemen van gewone mensen doen ons besluiten dat de Prijs voor de democratie een flop is. 2 maanden na de uitreiking van de prijs toonde ‘superdemocraat’ Beke zijn ware gelaat. 100 politie-agenten in gevechtsuitrusting sloten om 6u ’s morgens een deel van de Brugse Poort af om de EGW te kunnen afsluiten bij een 20-tal vluchtelingengezinnen. In dat opzicht is het een schande voor de linkerzijde dat een deel onder hen burgemeester Beke als hét voorbeeld van democratie naar voor schuift.

Over Frank Beke zelf. Weinig bewoners in Gent zijn op de hoogte van het feit dat hun burgervader ook nog een bijverdienste heeft. Hij is namelijk waarnemer in de raad van bestuur van Dexia en bezit daar ook aandelen. Voor zijn functie krijgt hij een forfaitaire vergoeding van 20.000 € per jaar en per vergadering 2000 € (in 2003 waren er 7 vergaderingen). Een snoepje van 34.000 € ontving hij hiervoor in 2003. Dexia haalde in 2004 een brutobedrijfswinst van 1,27 miljard €. Dit bedrag zou jaarlijks kunnen dienen voor de bouw van 10.000 sociale woningen. Die worden natuurlijk niet gebouwd. Het geld gaat in de zakken van de hoofdaandeelhouders en renteniers. Het is in deze kringen dat de winnaar van de prijs voor de democratie zich bevindt, dit in tegenstelling tot het imago dat hij promoot.

De reden voor de iets lagere score van het Vlaams Blok ligt waarschijnlijk aan andere factoren. Zo is Gent een studentenstad waar een groot deel van de studenten na hun studies blijven wonen. Dit heeft een effect op de populatie en het stemgedrag. Waarschijnlijk heeft de sociale verdringingspolitiek vandaag al effect. Mensen die door de stadpolitiek de huur niet meer kunnen betalen verhuizen naar de steden rondom Gent. Ook heeft het Vlaams Blok in Gent geen figuur als Filip Dewinter of Gerolf Annemans. In 2003, waar op federaal vlak de Paarse partijen sterk scoorden, zal waarschijnlijk ook de aanwezigheid van nationale politiek figuren in Gent een rol hebben gespeeld. Premier Verhofstadt profiteerde toen van een zekere tijdelijke populariteit. De Sp.a had een nieuwe babe (Freya Vandebossche) gelanceerd die met haar voorkomen stemmen probeerde te winnen. Deze effecten bleken zeer tijdelijk. Tussen ’03 en ’04 steeg het Blok opnieuw met 2,5%. Tot daar het Beke effect blijkbaar. De politiek in Gent is in de grond niet anders dan die in de andere steden.

Naar een linkse oppositie tegen het rechtse beleid

Blokbuster en Actief Linkse Studenten, samen met de Linkse Socialistische Partij, hebben steeds constructief het debat aangegaan. Toen in 1991 de antiracistische beweging van start ging stak een groot deel van de beweging het moralistische vingertje op naar de Vlaams Blok stemmer: Racisme is slecht. En daarmee is de kous af. Blokbuster heeft toen steeds consequent de slogan “Jobs, geen racisme” gehanteerd. Blokbuster was vooral een actieorganisatie, maar bleef wel steeds de link leggen tussen sociale problemen en de groei van het Vlaams Blok.

Het Vlaams Blok is inmiddels meer aanvaard, een gesprekspartner geworden voor sommige traditionele partijen, en de antiracistische beweging is haar hoogtepunt voorbij. Na de verkiezingsoverwinning van het Blok in juni van dit jaar werd een “volksvergadering” georganiseerd om de strijd tegen het Blok te evalueren. Daar kwamen verschillende linkse bewegingen samen en deden er vaak de zotste voorstellen: Van “laat ze mee regeren en ze zullen wel falen”, multiculturele feesten, memorandums, positieve verhalen vertellen, sociale fora oprichten, alle sociale organisaties aanschrijven, visieteksten uitwerken, websites oprichten, Vlaams-Blok-vrije straten, aan kritisch onderzoek doen, fakkeltochten, feesten als het Vlaams Blok het proces tegen hun VZW’s verliezen. Er is echter één probleem: Op geen enkele manier is men er op deze manier in geslaagd verder te vissen dan de eigen linkse vijver, de vijver van de reeds overtuigden. Op geen enkele manier is er geluisterd naar de problemen van de bevolking, heeft men in een volkswijk een campagne opgezet voor de verbetering van de levenssituatie van de mensen daar.

Op geen enkele manier is ooit een Vlaams Blok-stemmer overtuigd door deze manier van aanpak. LSP heeft jarenlang geëxperimenteerd met politiek werk in de volkswijken, heeft met Vlaams Blok stemmers en migranten samen campagnes gevoerd tegen het asociale beleid. Tijdens de campagnes vielen vooroordelen weg en begrepen mensen dat ze samen veel sterker staan en dat hun echte vijand zich niet in een huisje in dezelfde straat bevindt, maar in een riante villa. Op die momenten stond het grootste deel van de linkerzijde stil en keek er naar. En toen waren het verkiezingen. LSP heeft steeds het voorstel gedaan om lijsten links van Agalev en SPa te vormen. Soms zijn die er gekomen, maar in de meeste gevallen was er geen bereidheid om een consequente linkse oppositie op te bouwen. In de discussies over deze lijstvorming kwam vaak naar boven dat een groot deel van de linkerzijde niet snapt wat de problemen van de mensen zijn en dan ook niet zoveel graten ziet in de politiek van Frank Beke. Als we het Vlaams Blok willen terugdringen hebben we nood aan een actieve oppositie. Deze zal eerst in de wijken en bedrijven moeten worden opgebouwd. Pas dan zullen we in staat zijn op electoraal vlak een volwaardige linkse oppositielijst in te dienen die ook in staat is verkozenen te halen. Dit zou voor elke serieuze anti-fascist de belangrijkste uitdaging moeten vormen, nl.het opbouwen van een politiek alternatief die in staat is op basis van bewezen diensten Vlaams Blok stemmers te overtuigen.

De LSP gaat volop deze uitdaging aan. We bouwen aan een partij die honderden en in de toekomst duizenden militanten kan organiseren die hier voor willen gaan. Onderstellen blijven we discussie aangaan met andere krachten ter linkerzijde en zijn ook bereid tot concrete samenwerking. Wij stellen echter eerst en vooral aan die krachten voor om uit de vergaderkamers van de Vooruit te kruipen en de Brugse Poort, Ledeberg, de Bloemekeswijk in te trekken, daar de eerste de beste bel in te drukken, te luisteren naar de problemen van de mensen, na te denken hoe we de mensen kunnen betrekken in een campagne waardoor ze hun eigen leven weer in handen kunnen nemen en bouwen aan echte oppositie tegen het neoliberale beleid.