Your cart is currently empty!
Terreur in Moskou
38 doden en meer dan 70 zwaar gewonden. Dat is de balans van twee bomaanslagen in de metro van Moskou op maandagochtend. Dit is niet alleen een tragedie waarbij gewone werkende mensen omkwamen, het is ook een actie die er op gericht is om de bevolking af te schrikken. Dit zal ernstige sociale en politieke gevolgen hebben.
Natuurlijk zijn veel mensen geschokt door de aanslagen en is er een golf van sympathie voor de slachtoffers naast oproepen tot wraak. Er was ook woede tegenover het feit dat de prijzen voor een taxi na het afsluiten van de metro tien keer zo hoog lagen. Velen klagen over de poging om de situatie te “politiseren”.
Dat is tot op zekere hoogte een begrijpbare reactie. De Russische autoriteiten staan niet bekend voor enige ernst bij het verzekeren van de veiligheid van de gewone bevolking, laat staan voor het nemen van verantwoordelijkheid bij rampen. Zelfs de meest verschrikkelijke tragedies worden al snel aangrepen om de positie van de heersende elite te versterken. Om de achtergrond van de tragedie te begrijpen, is het echter noodzakelijk om de politieke situatie te begrijpen.
Toenemende chaos
Rusland lijdt onder de gevolgen van de economische crisis. De prijzen nemen toe, terwijl er bespaard wordt op de lonen en er soms lang wordt gewacht om lonen te betalen. Duizenden mensen beginnen op straat te komen voor protestacties. Ondanks repressie van de politie waren er acties in steden als Archangelsk, Orel of Kalininingrad. Tegelijk is er een opvallende verdeeldheid binnen de structuren van de “orde en tucht”. Steeds meer mensen zijn bereid om in te gaan tegen de willekeur van de politie. Bij de recente verkiezingen, slaagde de heersende partij er niet in om de gewenste stemmenaantallen te behalen. De aanslagen in Moskou zullen het gevoel van chaos in de samenleving enkel versterken.
De recente geschiedenis van Rusland zorgt ervoor dat het weinig verrassend is dat er op het internet heel wat opties naar voor worden gebracht over wie achter de aanslagen zit. Er worden in het algemeen drie opties aangehaald: fundamentalisten, extreem-rechts of de Russische geheime diensten. Een aantal mensen denkt dat het de staat zelf is die achter de aansalgen zit. Dat is niet verrassend, velen denken dat een deel van de geheime diensten achter de aanslagen van 1999 zaten die aanleiding gaven voor de tweede Tsjetsjeense oorlog en die de basis vormden voor de overwinning van Poetin bij de presidentsverkiezingen.
Uit videobeelden blijkt nu dat de aanslagen werden gepleegd door vrouwen en er wordt gesuggereerd dat het gaat om verbitterde vrouwen, “zwarte weduwen”, uit het noorden van de Kaukasus. De aanslagen zouden wraak zijn voor het verlies van hun mannen, zonen en andere familieleden bij de brutale oorlogen en Russische “anti-terreurcampagnes”. De vrouwen zouden mogelijk door islamfundamentalisten zijn gerecruteerd.
Regime misbruikt woede tegen de oppositie
Wie er ook achter de aanslagen zat, het regime maakt er handig gebruik van. De heersende elite zal steeds proberen om iedere situatie te gebruiken om de aandacht af te leiden van de dagelijkse problemen. Indien er geen aanslagen waren geweest, dan hadden de autoriteiten er zelf moeten plegen om op te treden als “beschermer” van de bevolking, tenminste zo wordt gesuggereerd door een aantal Russen.
President Medvedev en premier Poetin hebben meteen beloofd om de terroristen uit te schakelen. De met het Kremlin verbonden “oppositiepartijen” sprongen meteen op de kar. Genaddy Zuganov, leider van de “Communistische” Partij, eiste de afschaffing van het verbod op de doodstraf. Hoe dat een effect zou hebben op wie zelfmoordaanslagen wil plegen, maakte hij niet bekend. De rechtse populist Sergei Abeltsev stelde de eigendom van alle verwanten en vrienden van de aanslagplegers moet worden geconfisceerd. De neoliberale politici, die vandaag ook aan politierepressie worden onderworpen, roepen op tot samenwerking met de politie in de naam van “burgersolidariteit”.
Vertegenwoordigers van de heersende partij waren erg direct. De leider van de jongerenvleugel, Boris Yakimenko, legde de verantwoordelijkheid voor de ramp op de metro bij de oppositie. “Diegenen die steun krijgen vanuit het buitenland, fascisten, nationalisten, ‘mensenrechtenactivisten’, corrupte figuren, bordeelbezoekers en druggebruikers”. Dat zijn de verantwoordelijken voor de verstoring van de stabiliteit. Irina Yarovaya, een parlementslid, verklaarde: “Pogingen om de politieke situatie te verstoren en negatieve gevoelens tot stand te brengen, leggen de basis voor dit soort tragische gebeurtenissen. Alle politieke krachten in Rusland moeten daarbij stil staan en zorgvuldig nadenken over hun verklaringen en activiteiten.”
De heersende elite wil terrorisme op een hoopje gooien met iedere vorm van politieke oppositie. Dat gebeurt nu al in de retoriek van de campagne tegen “extremisme” dat zogezegd gericht is tegen terroristen en extreem-rechts, maar even goed wordt ingezet tegen de linkerzijde en vakbondsmilitanten. Het is een campagne die wordt gebruikt om alle democratische rechten aan te pakken. Na het bloedbad in een school in Beslan in september 2004 werd de verkiezing van regionale gouverneurs afgeschaft. Na een bomaanslag op de Nevskii Express (de trein tussen Moskou en Sint-Petersburg) in de herfst van vorig jaar, werden wetten tegen het extremisme doorgevoerd. Daarbij werd bepaald dat een poging om het verkeer te blokkeren een “vorm van extremisme” is. Nochtans is het blokkeren van de weg een traditionele actiemethode van arbeiders in Rusland.
Extreem-rechts heeft de aanslag op de metro aangegrepen om haar reactionaire propaganda en geweld tegen migranten op te voeren. Er waren verslagen van mensen uit de Kaukasus die het slachtoffer werden van geweld. Net als bij vorige aanslagen of bij het begin van de oorlog van Georgië, zullen we ongetwijfeld een toename zien van het aantal gevallen van geweld en moorden door neo-nazi’s.
Er zal minstens een verstrakking zijn van de controle van visa en identiteitscontroles bij de toegang tot het land. Er wordt reeds opgeroepen om daarbij beroep te doen op Israëlische kennis en de bouw van een “muur” om de Noordelijke Kaukasische republieken af te scheiden van Rusland. Het doel daarvan zou zijn om een soort Bantustans te creëren zoals de Gazastrook of de Westelijke Jordaanoever.
Noordelijke Kaukasus – regio zonder hoop
Na de aanslag op de Nevskii Express werd een “administratieve hervorming” doorgevoerd waardoor de Zuidelijke Federale Regio werd opgesplitst. Rusland is opgedeeld in zeven Federale Regio’s die elk geleid worden door een aangestelde “algemene gouverneur”. De moslimgebieden van de voormalige Zuidelijke Federale Regio (de republieken Tsjetsjenië, Dagestan, Ingoesetjië, Kabardino-Balkar en Karachaevo-Cherkesiya) werden samen met de Russische regio Stravropol in de nieuwe Federale regio “Noordelijke Kaukasus” gestopt. Stavropol werd er bijgevoegd om een basis te hebben voor de nieuwe gouverneur zodat een (voor Moskou) betrouwbare gouverneur zou worden aangesteld. Bovendien moet Stravropol een veilige basis vormen voor het leger om de regio te controleren. Het opzetten van een nieuw “centrum” moet de Russische autoriteiten toelaten om een tegengewicht op te bouwen tegen de steeds machtiger wordende Tsjetsjeense president Kadyrov die recent het idee naar voor bracht om ook in de republieken die aan Tsjetsjenië grenzen de orde te garanderen.
Deze maneuvers maken duidelijk dat zelfs het machtige Russische regime niet langer gelooft dat het de problemen in de regio kan oplossen. Het was moeilijk om een geschikte kandidaat te vinden voor de post van het goeverneurschap, niet enkel omdat dit politieke zelfmoord betekent voor de betrokkene maar ook omdat er wel meer moorden plaatsvinden in de regio en de kans op een fysieke uitschakeling niet denkbeeldig is.
De verschrikkelijke sociale, economische en veiligheidssituatie in het noorden van de Kaukausus maakt dat het eigenlijk verbazingwekkend is dat er niet meer terreuraanslagen zijn in Moskou. (Elders in het land waren er wel meer aanslagen). Een meerderheid van de bevolking komt amper rond en leeft onder de internationale armoedegrens van 2 dollar per dag. Eind vorig jaar stond de werkloosheid voor de volledige regio op 20%, in Ingoesetjië bedroeg deze 56%. In de afgelopen periode van economische groei waren er tekenen van enige stabiliteit, vooral omdat er middelen werden ingezet voor de heropbouw voor het door oorlog verwoeste Tsjetsjenië, maar tegen de achtergrond van de crisis zal dit niet langer het geval zijn.
De activiteiten van leger en politie in Noordelijk Kaukasië worden opgedreven. Er zijn militaire zuiveringsacties waarbij vermeende “terroristen” uit de weg worden geruimd, militaire operaties, aanslagen en moorden tegen de achtergrond van extreme armoede en werkloosheid, corruptie en repressie. Het is bijvolg moeilijk om de regio niet te omschrijven als een “oorlogszone”.
Tegen deze achtergrond zullen de pogingen van het Kremlin om de nationale conflicten onder controle te houden door militaire maatregelen enkel leiden tot meer spanningen. Het conflict in Tsjetsjenië werd beëindigd met het opleggen van een regime van een krijgsheer, president Kadyrev, maar dat heeft het conflict enkel doen verspreiden naar de buurrepublieken. De politieke islam vindt veel nieuwe aanhangers in families die hard getroffen werden en familieleden verloren terwijl ze in extreme armoede leven. Er is een laag die totaal vervreemd is van de samenleving en waar de zogenaamde “zwarte weduwen” worden gerecruteerd.
Kan de terreur gestopt worden?
Ook bij diegenen die voor meer repressie pleiten, is er twijfel over de efficiëntie daarvan. Op het internet zijn er heel wat reacties van mensen die stellen dat de harde woorden van Poetin en Medvedev tegen de terroristen niet zorgen voor meer veiligheid. Het gebruik van dreigementen, arrestaties en wraakacties zal geen antwoord bieden op de achtergrond van extreme armoede. De echte oorzaken van de problemen zijn niet te vinden bij het bestaan van groepjes terroristen, maar bij het kapitalisme dat verantwoordelijk is voor de armoede, wanhoop en vernederingen die mensen aanzetten tot wanhoopsdaden.
De enige uitweg bestaat uit de solidariteit van de werkende bevolking en de armen doorheen een internationale strijd tegen armoede en het gebrek aan democratische en andere rechten. Het volstaat niet om een paar bureaucraten of zelfs de volledige regering te vervangen. Een herstructurering van de politiestructuur zal evenmin volstaan. Er zijn geen bureaucraten of ministers die onze veiligheid kunnen garanderen zolang de sociale en economische oorzaken van de problemen bestaan. Het komt er dus op aan om een einde te maken aan de uitbuiting die eigen is aan het kapitalisme en die leidt tot meer geweld.
De meest efficiënte wijze om in te gaan tegen terreur en geweld is door op te komen tegen het systeem dat leidt tot oorlog en geweld. Het gangster-kapitalisme moet worden vervangen door een democratisch beheerde en geplande economie die zich baseert op publiek bezit. Dat zou de verschillende nationaliteiten toelaten om indien de bevolking dat wenst gebruik te maken van hun recht op zelfbeschikking.