Radicale zanger Jean Ferrat overleden

De Franse zanger Jean Ferrat zong over zijn liefde voor de strijd en over de liefde in de strijd. Hij zong over de woede tegen het kapitalisme, maar ook over de Praagse revolte tegen het stalinisme. Hij bezong de vrijheid en het socialisme. Hij is afgelopen weekend op 79 jarige leeftijd overleden. Hij laat meer dan 200 liedjes achter.

Door Stéphane (Luik)

“Ik zing niet om de tijd te verdrijven”, stelt hij in één van zijn liedjes. Dat klopt, Jean Ferrat zong om aan te klagen, om te doen dromen en vooral om het leven van de arbeiders te vervoegen in hun strijd, hun liefde, hun dromen,… We zijn het niet eens met de keuzes die hij als politieke militant maakte – het feit dat hij bij de gestaliniseerde PCF bleef bijvoorbeeld – maar we willen wel hulde brengen aan een artiest die zich resoluut aan de kant van de arbeiders schaarde. “Ik moet bekennen […] ik sta aan de kant van diegenen die betogen.” Dat deed hij van meet af aan, hij werd bekend met een lied over Potemkin en de geschiedenis van de mariniers die in 1905 in Rusland hun geweer richtten op hun uitbuiters. Dat was slechts een voorsmaakje van wat zou volgen vanaf 1966. Ferrat mocht niet meer op televisie komen omdat hij kandidaat was op de lijsten van de PCF (Parti Communiste Français).

Hij bleef jarenlang een medestander van de PCF, maar hij aarzelde ook niet om af en toe afstand te nemen. Zo veroordeelde hij de interventie van de Sovjettroepen in Praag in 1968. “Wat kom je doen, kameraad / Wat kom je hier doen / Het was om vijf uur in Praag / Dat de augustusmaand plots donker werd.” Hij zong ook het lied “Le Bilan” waarin een erg kritische benadering werd gebracht van het stalinisme. Hij had het over kapitalistische en stalinistische regimes als de “jungle en de zoo”.

Als Ferrat over de liefde zong, had hij het niet over de liefde van de rijken maar over de arbeiders. “Mijn kind, zij speelt niet met de sterren / Zij heeft geen bril voor de zon / Zij poseert niet voor de magazines / Zij werkt in de fabriek, in Créteil.” Hij volgde ook dezelfde optiek als hij werk van de beroemde communistische – spijtig genoeg stalinistische – dichter Louis Aragan in liedjes omzette.

De rechtse krant Le Figaro titelde: “Jean Ferrat heeft Frankrijk beter bezongen dan gelijk wie”. In het lied “Ma France” antwoordde Ferrat dat zijn Frankrijk “dat is waarvan de heer Thiers (1) bevel gaf om te fusilleren (…) dat van de arbeiders (…) dat van de krant die op Zondagmorgen wordt verkocht (2)”.

Duizenden militanten hebben strijd gevoerd op de muziek van Ferrat. Zij verliezen vandaag een strijdgenoot, een kameraad. Hij heeft een stem gegeven aan diegenen die geen stem hadden.

1. Adolphe Thiers was de Franse leider die optrad tegen de Commune van Parijs
2. Een referentie naar het blad van de PCF, L’Humanité

Hieronder een video van “Le Bilan” uit 1980 waarin wordt gereageerd op Georges Marchais, de toenmalige secretaris-generaal van de PCF die had gesproken over een “globaal positieve balans van het reëel bestaande socialisme.” Het antwoord van Ferrat is scherp.