Linkerzijde terug op de agenda zetten

Jaaroverzicht (3)

De crisis van het kapitalisme gaat gepaard met het in vraag stellen van dit systeem. Terwijl dit nog niet onmiddellijk leidt tot een veralgemeende beweging en radicalisering op politiek en syndicaal vlak, merken we dat er onder oppervlakte wel iets aan het broeien is. Dit leidt ook tot vragen over welk soort syndicale en politieke strijd nodig is. We kijken even naar enkele internationale voorbeelden.

Lindsey Oil Refinery: een succesvolle stakingsbeweging

Wellicht was de staking bij het Britse Lindsey Oil Refinery binnen de linkerzijde één van de meest controversiële. Het immense media-offensief waarbij werd gepoogd om de stakende arbeiders af te doen als nationalisten en racisten, vond blijkbaar ook bij een deel van links ingang. In werkelijkheid was er geen sprake van een nationalistische staking. De arbeiders van LOR kwamen op voor hun arbeidscondities en jobs. Ze gingen in staking en organiseerden hun eigen acties met onder meer een stakerscomité.

Aanleiding voor de staking was de poging van de directie om een deel van het werk te laten verrichten door een onderaannemer die met goedkopere Italiaanse en Portugese arbeiders zou werken. In het Europa van het kapitaal heet zoiets “vrij verkeer van diensten”. De arbeiders reageerden met de eis van gelijke lonen en vakbondsrechten voor alle werknemers.

De verdeeldheid tussen arbeiders van verschillende origine werd niet door de arbeiders naar voor gebracht, maar door het patronaat. Keith Gibson, een lid van het stakerscomité en van de Socialist Party, stelde dat de acties zich niet richten tegen buitenlandse arbeiders maar wel tegen het feit dat de bedrijven systematisch proberen om de arbeidscondities naar beneden te trekken. De actie werd gevolgd door een spontane stakingsgolf in de hele sector. Dit leverde resultaat op: Total, de eigenaar van de raffinaderij, gaf op belangrijke punten toe aan de stakers. De Italiaanse en Portugese arbeiders zouden aan dezelfde voorwaarden werken als de Britse, de arbeidersstrijd bij LOR haalde het op het Europa van het kapitaal. Bovendien werd duidelijk gemaakt dat de Britse anti-vakbondswetten waardeloos zijn zodra de massa van de arbeiders zich in beweging zet.

Guadeloupe: algemene staking dwingt loonsverhoging af

Op het begin van 2009 lag het tropische eiland Guadeloupe plat. Tienduizenden trokken de straat op, het hele eiland nam deel aan de stakingsbeweging. Guadeloupe is een Franse kolonie in Caribisch gebied. Op 30 januari waren er 60.000 betogers. Na meer dan zes weken staken werd op 4 maart een akkoord gesloten waarin onder meer een loonsverhoging van 200 euro per maand werd beloofd aan de laagste inkomens. Ook werd toegegeven op het vlak van de broodprijs en de prijs voor vliegreizen. Rond andere eisen werd verder onderhandeld. De aankondiging van de stijging van de olieprijzen eind november leidde meteen tot de dreiging van een nieuwe stakingsbeweging.

Nieuwe linkse formaties: consequent links blijven met oriëntatie op strijd

Voor nieuwe linkse formaties was 2009 een gemengd jaar. Het potentieel werd in verschillende landen duidelijk, maar er waren ook heel wat problemen om dat potentieel te realiseren. De Europese verkiezingen waren niet bepaald een succes voor heel wat linkse formaties. Die Linke bereikte niet het resultaat dat in peilingen een jaar eerder werd gehaald en haalde amper meer dan de PDS in 2004. Syriza in Griekenland bleef steken op 4,7%, terwijl het in de peilingen in 2008 tot 18% was geklommen. De Franse NPA haalde 4,8% en geen verkozenen in het Europees parlement. Rifondazione Comunista (Italië) glijdt verder weg op electoraal vlak. De Nederlandse SP haalde 7%, wat minder was dan bij de nationale verkiezingen. Gelukkig waren er ook uitzonderingen met een opvallend resultaat voor de Socialist Party in Ierland waar onze kameraad Joe Higgins werd verkozen alsook een goed resultaat voor het Linkse Blok in Portugal.

In Frankrijk waren er dit jaar verschillende nationale stakingen. Eind januari nog waren er 2,5 miljoen betogers voor werk, koopkracht en openbare diensten. In februari werd dan eindelijk de NPA opgezet, de Nouveau Parti Anticapitaliste met haar bekende woordvoerder Olivier Besancenot. Onze Franse zusterorganisatie Gauche Révolutionnaire was van bij het begin betrokken bij de discussies over de NPA. We waarschuwden meteen dat deze nieuwe partij op twee benen moest steunen: enerzijds de aanwezigheid in strijdbewegingen van arbeiders en jongeren en anderzijds een socialistisch programma. Het uitblijven van een verkiezingsdoorbraak met verkozenen en de onduidelijke koers van de partij, vormen vandaag bedreigingen voor de verdere ontwikkeling van de NPA.

In Griekenland kende Syriza een tijdlang een immense opmars in de peilingen. Deze coalitie van radicaal-linkse formaties kwam bij de Europese verkiezingen zwaar onder druk. Ook hier was onduidelijkheid op politiek vlak doorgaans troef. Er was onduidelijkheid over de mogelijkheid van coalities met burgerlijke formaties en ook over waar de partij politiek voor staat. Er waren dit jaar verschillende algemene stakingen, maar de onduidelijkheid zorgde ervoor dat het potentieel van Syriza niet werd gerealiseerd.

In Italië is de Rifondazione Comunista verder van haar voetstuk gevallen. De partij ging ten onder aan verdeeldheid als gevolg van een politieke koers die er op was gericht om “linkse” regeringen te steunen en niet in te gaan tegen de besparingen en privatiseringen die van “linkse” partijen kwamen. Consequent verzet tegen coalities met een besparingsagenda blijft noodzakelijk bij linkse formaties, laat dit een waarschuwing zijn voor Die Linke.

Er waren ter linkerzijde ook enkele interessante en positieve ontwikkelingen. De Britse spoorwegbond nam deel aan de Europese verkiezingen met een alliantie van syndicalisten en politieke activisten. En uiteraard was er het spectaculaire resultaat voor de Socialist Party in Dublin waar Joe Higgins met 12,4% werd verkozen in het Europees parlement. Joe zette meteen een nieuwe toon in dat parlement…

Waarheen gaat Latijns-Amerika?

De voorbije jaren stond Latijns-Amerika vooraan in de bewegingen tegen rechts en tegen het imperialisme. Onder druk van onderuit kwamen er links-populistische regimes aan de macht. Wij waarschuwden steeds dat een anti-kapitalistische retoriek niet volstaat, maar dat het ook tot daden moet komen. Dat was het geval op een ogenblik van economische groei, maar is dat nog meer bij een economische crisis die zelfs de beperkte hervormingen in bijvoorbeeld Venezuela onder druk zet.

Er waren ook dit jaar belangrijke bewegingen in Latijns-Amerika, in Peru werd massaal geprotesteerd tegen het rechtse beleid van president Garcia. In Honduras leidde de staatsgreep waarmee Zelaya werd afgezet tot massaal protest. In Mexico waren er acties tegen de geplande massale afdankingen bij het elektriciteitsbedrijf.

Het bleef echter vooral uitkijken naar hoe Chavez in Venezuela zou omgaan met de crisis die ook de olieprijs naar beneden haalt en daarmee een belangrijke bron van inkomsten voor de hervormingsprogramma’s ondermijnt. De toekomst van Venezuela is momenteel onzeker. Er is het gevaar van een groeiende militarisering en een oprukkende laag van Boli-bourgeois. Wij stellen dat Chavez verder moet gaan en de sleutelsectoren van de economie moet nationaliseren om te komen tot een systeem van arbeidersdemocratie.

Radicalisering breidt uit

Massabewegingen zijn niet langer een fenomeen dat zich beperkt tot Latijns-Amerika. Ook Iran werd dit jaar opgeschrikt door een massale beweging. In juni barstte de beweging los nadat Ahmadinejad had gefraudeerd bij de verkiezingen. Deze beweging kwam er na enkele jaren van acties door jongeren en arbeiders. Deze explosie kwam voor velen onverwacht, maar niet voor de linkse socialisten. Ook voor de uitbarstingen in juni voerden we meermaals actie aan de Iraanse ambassade om onze solidariteit te betuigen met acties van jongeren en arbeiders in Iran.

Het massale protest na de verkiezingen vormde een belangrijk keerpunt, het uiterst repressieve regime werd gecontesteerd op straat. Een overwinning voor deze beweging is mogelijk indien de arbeidersbeweging het voortouw neemt.