Honger blijft de wereld teisteren

1 miljard mensen lijdt honger. Dat is bijna één op zes. Het aantal hongerlijders is nog nooit zo hoog geweest en dat zowel in absolute als relatieve cijfers. Tarwe en maïs werden drie keer zo duur, rijst werd tussen 2005 en 2008 vijf keer zo duur. De miljard armsten geeft 50% tot 70% van hun loon uit aan voedsel. De voedselcrisis heeft reeds zowat 100 miljoen extra mensen in de armoede gedreven en dat aantal blijft oplopen.

Irina

Hoe is het mogelijk dat mensen honger lijden? Wordt er niet genoeg voedsel geproduceerd of kan er niet genoeg worden geproduceerd?

Er zijn verschillende factoren die een rol spelen. Het kapitalisme wordt niet gekenmerkt door een crisis op basis van tekorten, maar een overproductiecrisis die speculatie in de hand werkt. Ook op grondstoffen en voedselprijzen werd gespeculeerd wat heeft geleid tot grote prijsstijgingen en een gebrek aan vernieuwing en planning in de productie.

Een andere factor moet worden gezocht bij de wijze waarop de landbouwproductie de afgelopen jaren is ontwikkeld. Vanaf 1955 werd in de VS begonnen met het telen van gemodificeerde granen die een grotere opbrengst voorbrachten. De productie verdubbelde tussen 1955 en 1995.

Het opdrijven van de productiviteit botst echter op steeds meer grenzen. De bodem verzilt en verdroogt waardoor deze onbruikbaar wordt. De kunstmest vergiftigt het grondwater en zeker in armere gebieden ook het drinkwater dat amper wordt gecontroleerd. Dit leidt tot een explosie van ziektes, kankers en genetische afwijkingen. Het toepassen van monoculturen in de plaats van het afwisselen van gewassen en de quasi industriële toepassingen in de landbouw putten de bodem uit waardoor een deel van de landbouwproductie in het gedrang komt.

Voor dit soort problemen zijn er relatief eenvoudige oplossingen: het plaatsen van gewassen die de bodem verbeteren, een rotatie van gewassen, het afbouwen van het gebruik van kunstmest,… Dat is echter een langzaam proces dat maar op lange termijn werkt. Binnen het huidige economische systeem is dat niet evident, enkel de korte termijn resultaten zijn van tel aangezien deze onmiddellijk winst opleveren. In de plaats van dit te doen, wordt vandaag steeds opnieuw gezocht naar nieuwe landbouwgrond onder meer door het kappen van het Amazonewoud. Als kers op de taart wordt daar extra winst gemaakt met de verkoop van tropisch hout.

De wijze waarop de beschikbare landbouwgrond vandaag wordt gebruikt, staat niet in functie van de noden van de wereldbevolking. Zowat 35% van de wereldwijde graanproductie gaat rechtstreeks naar veevoeder om de groeiende vleesconsumptie mogelijk te maken. Er wordt ook graan gebruikt voor biobrandstoffen. In de VS moeten boeren soms tot één derde van hun graan aan de overheid verkopen om bio-ethanol te laten produceren door private bedrijven. Op die manier zijn biobrandstoffen niet zo groen als ze worden voorgesteld.

De voedselproductie vandaag staat ten dienste van de winsten op korte termijn. Daarmee worden nieuwe perioden van crisis voorbereid. Dit wordt stilaan onhoudbaar met de gekende gevolgen: reeds meer dan één miljard hongerlijders en hun aantal blijft toenemen. Dit komt niet omdat de grens van het aantal mensen dat onze aarde kan voeden, zou zijn bereikt. Het is een gevolg van de wijze waarop voedsel wordt geproduceerd waarbij de winsten voorgaan op het duurzaam en gezond gebruik van de landbouwgrond en de voedselveiligheid.