McMaffia: misdaad zonder grenzen

De titel van het boek is een goede samenvatting van de inhoud: de samenwerking tussen de bedrijfswereld en de georganiseerde misdaad over heel de wereld. Dit boek van Misha Glenny biedt een interessante blik op de wereld van de misdaad. De auteur was BBC-correspondent in Joegoslavië ten tijde van het opbreken van dat land. Hij begint zijn tocht langs de misdaad in de regio die hij het beste kent: de Balkan.

Iain Dalton

De auteur interviewt verschillende overheidsinstanties, maar ook huidige en voormalige criminelen. Van daaruit beschrijft hij het web van corruptie in de nieuwe kapitalistische landen waar tal van smokkelpraktijken makkelijk konden ontwikkelen. Vervolgens onderzoekt de auteur de uitbreiding van georganiseerde misdaad op wereldvlak.

In tegenstelling tot andere auteurs ziet Glenny de verhouding tussen de georganiseerde misdaad en het opbreken van de Sovjetunie niet als een aberratie op de weg van een volledige omvorming naar een vrije markt economie. De auteur beschrijft hoe de opkomst van de maffiosi samen ging met de opkomst van het gangsterkapitalisme waarmee het verbonden was. Maffiosi werden “legitieme” zakenlieden die nadien op het gepaste ogenblik ervoor kozen om met hun nieuwe geld en status naar het westen te trekken.

Glenny onderzoekt het effect hiervan op de voormalige stalinistische landen. Hij toont aan hoe de globalisering en in het bijzonder de deregulering van de financiële markten hebben geleid tot een vrijplaats voor georganiseerde misdaad aangezien de grenzen tussen legaliteit en illegaliteit steeds meer omgeven werden door schemerzones.

De auteur maakt duidelijk dat de georganiseerde criminaliteit kan groeien omdat het kapitalisme niet in staat is om veel mensen een degelijke toekomst voor te spiegelen. Dat is de belangrijkste basis waarop de criminaliteit in staat is om bendeleden te recruteren, en dat zowel voor de straatbendes in Mumbai als de Yakuza in Japan, drugshandelaars in Zuid-Afrika of coca-handelaars in Colombia.

Er wordt ook opgemerkt dat de georganiseerde misdaad een rol speelt in het in stand houden van de kapitalistische samenlevingen in heel wat landen. En dat niet alleen door nu en dan het “vuile werk” van de kapitalisten op te knappen, maar ook door hun eigen terreur op te leggen waarbij wordt samengewerkt met de autoriteiten.

Een extreem voorbeeld hiervan zagen we toen de Japanse economische groei ten einde was gekomen en tal van belangrijke financiële instellingen grote schulden hadden aan de Yakuza. Die maffiagroep besliste om een voorbeeld te stellen en ontvoerde een grote bankier die werd vermoord. Om te vermijden dat er een golf van geweld zou ontwikkelen, besloot de regering om de Yakuza niet te vervolgen maar werden alle slechte leningen ondersteund door een overheidsgarantie. De maffia werd omgekocht…

Het boek is interessant, maar biedt geen oplossingen aan. Glenny raakt heel veel punten aan en begrijpt dat de financiële en andere activiteiten van de georganiseerde misdaad vaak samenlopen met de belangen van de grote bedrijven. Maar zijn antwoord is erg beperkt met een pleidooi voor sterkere controle-organen en instanties om de misdaad te bestrijden. Hij beseft dat meer politie of leger geen oplossing is en dat er een grote politieke verantwoordelijkheid is. Maar dan klaagt hij enkel over politici die een gebrek aan visie hebben in de strijd tegen de structurele ongelijkheid in de globale economie.

Daar botst de auteur op zijn eigen limieten en moeten socialisten de discussie verder zetten om de strijd tegen de georganiseerde misdaad te koppelen aan de strijd tegen het kapitalistische systeem.