Your cart is currently empty!
Presidentsverkiezingen in de VS. Nood aan nieuwe partij – welke rol kan de campagne van Nader daarin spelen?
Op 24 februari kondigde Ralph Nader aan dat hij opnieuw een eigen campagne zou opzetten bij de presidentsverkiezingen. Vier dagen later duidde hij Matt Gonzalez, een prominente Groene leider uit San Francisco, aan als zijn kandidaat voor het vice-presidentschap. Socialist Alternative verwelkomt de kandidatuur van Nader en roept op om voor hem te stemmen.
Toen Nader bekend maakte dat hij samen met Gonzalez zou opkomen, stelde hij meteen ook dat hij niet zou proberen om de officiële kandidaat van de Groene Partij te worden. Nader wil als onafhankelijke opkomen. Dat is een gevolg van de verdeeldheid bij de Groenen en een poging van de rechterzijde binnen de Groene leiding om Nader zeker niet als Groene kandidaat te nomineren. Jammer genoeg kan dit ook leiden tot een verdeelde linkse uitdaging bij de presidentsverkiezingen, zeker indien de Groenen Cynthia McKinney naar voor schuiven als hun presidentskandidaat.
In 2000 was Nader de kandidaat van de Groenen en kreeg hij bijna 3 miljoen stemmen, dat was de belangrijkste linkse campagne bij de presidentsverkiezingen in meer dan 50 jaar. Heel wat aanhangers van de Democraten verweten Nader dat hij was opgekomen en stelden dat dit de reden was waarom Al Gore verloor van Bush in 2000. De Democraten hebben Nader als zondebok gebruikt voor hun eigen falen om in te gaan tegen de verkiezingsfraude van Bush in Florida en elders. Hun aanvallen op Nader waren er uiteraard ook op gericht om gelijk welke derde kandidaat, naast de twee traditionele partijen, te ontmoedigen.
Onder druk van de Democraten pleitte de leiding van de Groenen er in 2004 voor om niet op te komen. Het argument van het “minste kwaad” werd gebruikt om de oorlogsgezinde neoliberale kandidaat John Kerry te steunen tegen Bush. De Groenen waren verdeeld, de linkerzijde steunde Nader, de leiding ging in de praktijk een verkiezingsalliantie aan met de Democraten.
Op de partijconventie van 2004 waren er allerhande machinaties om een Groene steun voor Nader tegen te houden. De Groenen hadden in de plaats daarvan een totaal onbekende kandidaat, David Cobb, die moest voorkomen dat de Groenen een bedreiging zouden vormen voor de Democraten. Veel individuele Groenen steunden Nader in 2004 en de partij kende een ernstige crisis in 2004.
De verdeeldheid in de Groene partij in 2004 was een gevolg van verschillende visies op welk soort partij nodig is tegenover de belangen van de grote bedrijven in de VS. De rechtse “Demo-groenen” (zoals ze worden omschreven) willen samenwerken met “progressieve Democraten” om het beleid in de VS geleidelijk aan naar links te doen opschuiven. Ze willen samen met de Democraten de Republikeinen verslaan. In de praktijk zien we doorheen de hele geschiedenis van de VS dat deze strategie telkens heeft gefaald. Het heeft de Democratische partij niet naar links geduwd en de verschillende sociale bewegingen enkel maar tot demoralisatie gebracht.
Cynthia McKinney
McKinney is een voormalig parlementslid uit Atlanta die uit de Democratische partij werd gezet door de rechtse leiding van die partij. Zij treedt op de voorgrond voor de kandidatuur van de Groenen in 2008. Dat kan leiden tot een verdeelde linkerzijde in 2008, ook al zijn er geen fundamentele politieke verschillen tussen Nader en McKinney die een concurrentie bij de verkiezingen kunnen rechtvaardigen. Zeker met de moeilijke strijd tegen de ondemocratische beperkingen om in alle 50 staten op de kieslijsten te raken, zou dat niet nuttig zijn.
Socialist Alternative verwelkomde de beslissing van McKinney om te breken met de Democraten en om te kiezen voor een linkse rebelse campagne tegen de twee traditionele partijen. Om verdeelde linkse campagnes te vermijden, riepen wij op voor een verenigde campagne met Nader als presidentskandidaat en McKinney als kandidaat vice-president. Een gezamenlijke campagne zou de Groenen achter deze campagne gekregen hebben, maar ook bredere lagen.
Met de mogelijkheid van Obama als de eerste zwarte president, zou een campagne van Nader en McKinney geholpen hebben om een ingang te vinden bij veel zwarte Amerikanen die wantrouwig staan tegenover de banden van Obama met de bedrijfswereld en de gevestigde orde van de Democraten. Die hebben niets gedaan tegen het structurele racisme in de VS.
Het is echter duidelijk dat McKinney niet bereid was om als kandidaat voor het vice-presidentschap met Nader campagne te voeren. Jammer genoeg deed Nader ook geen publieke oproepen aan McKinney om toch samen naar de verkiezingen te trekken. Toen hij werd gevraagd waarom hij niet voor de Groenen zou opkomen, stelde Nader: “Cynthia McKinney komt al op en ik denk dat het heel goed is voor de Groene Partij om een Afro-Amerikaanse vrouw naar voor te schuiven. Ze werd een aantal keren verkozen in het parlement en ik denk dat we verschillende progressieve initiatieven nodig hebben in dit land… De Groenen doen dat op hun manier, wij op onze manier.”
Dat soort verklaringen is een uitdrukking van een diplomatische wil om geen aanvaringen te hebben met McKinney en haar aanhangers, die in hun oppositie tegen de Democraten naar links opschuiven. Anderzijds is het belangrijk dat Nader zou waarschuwen voor het gevaar van een verdeelde linkse kandidatuur in 2008.
Demo-groenen
In tegenstelling tot Cobb in 2004 brengt McKinney geen strategie van het minste kwaad naar voor waarbij in bepaalde staten met een nek-aan-nek race tussen Democraten en Republikeinen wordt opgeroepen om voor de Democraten te stemmen. Een aantal voormalige aanhangers van Cobb steunen nu wel McKinney. Dat komt deels omdat McKinney veel minder bekend is dan Nader en omdat ze er niet in slaagt om aan bod te komen in de media.
De breuk van McKinney met de Democraten en haar kandidatuur voor het Witte Huis blijft jammer genoeg onbekend voor de meeste arbeiders en jongeren. Anderzijds is er wel wat steun voor Nader. Een recente peiling (www.zogby.com/news/ReadNews.dbm?ID=1467) plaatst Nader op 5-6%, onder jongeren is dat 12-15%. De peiling is misschien betwistbaar, maar Nader blijft een bekendheid genieten.
De resultaten bij de uiteindelijke verkiezingen zullen wellicht heel wat lager liggen. Tegen de achtergrond van een nipte race tussen McCain en Obama of Clinton, zouden heel wat arbeiders misschien wel eens voor de Democraten kunnen kiezen en zou Nader (onder meer door de Democratische pogingen om Nader van de kandidatenlijsten te houden in bepaalde staten) wel eens een beperkter resultaat kunnen halen dan in 2004.
Maar het uiteindelijke resultaat van Nader is niet het belangrijkste. We zijn vooral geïnteresseerd in de discussies en de debatten die deze campagne kan opwekken. De discussie over de noodzaak om te breken met de Democratische Partij is van groot belang, het biedt een kans om diegenen te verzamelen die al gebroken hebben met de politiek van de grote partijen en die bereid zijn om zich voor te bereiden op de onvermijdelijke ontgoocheling die zal volgen indien de Democraten effectief verkozen worden.
De “Demo-groenen” begrijpen terecht dat de campagne van McKinney minder mensen zal bereiken en bijgevolg minder een bedreiging zal vormen voor de Democraten dan een campagne van Nader. Zij hebben de campagne van McKinney op cynische wijze misbruikt om Nader tegen te gaan.
We blijven de Groenen oproepen om Nader te steunen en te komen tot de sterkst mogelijke verenigde campagne, maar wellicht zal dat niet meer lukken. Als de Groenen effectief beslissen om met McKinney naar de verkiezingen te trekken, dan zullen we in die staten waar Nader niet kan opkomen, maar McKinney wel, oproepen om McKinney te stemmen om zo uitdrukking te geven aan het verzet tegen de twee gevestigde partijen.
Groenen voor Nader
Net zoals in 2004 is er een deel van de Groene partij die Nader steunt. In december lanceerden een aantal prominente groenen een oproep voor de campagne van Nader, ze kregen al snel 4.200 handtekeningen voor hun oproep. Nader kreeg de meeste steun in de voorverkiezingen van de Groenen waar linkse groenen hem op de kandidatenlijst kregen. In Californië kreeg hij 17.000 stemmen (61%), terwijl Californië op nationaal vlak goed is voor zowat de helft van de Groene kiezers.
De rechtse groenen hielden Nader in de meeste staten van de lijst bij de voorverkiezingen. Voor de nationale conventie in Chicago in juli is er bovendien een ondemocratische manier om de vertegenwoordigers aan te duiden, waarbij kleine en meer conservatieve staten een groter gewicht krijgen. Dat heeft ertoe geleid dat een aantal groenen dat de steun van de meeste leden voor Nader niet zal volstaan om hem als officiële kandidaat naar voor te schuiven. Wij vinden het jammer dat Nader en de linkse Groenen niet proberen om Nader als Groene kandidaat op de lijst te krijgen.
Nood aan een nieuwe partij
Met Nader als onafhankelijke kandidaat in 2008 zullen velen zich afvragen wat er uit deze campagne zal voortkomen. In een recent interview stelde Nader: “We noemen onze campagne een campagne voor 2008/2009, waarbij we in elk district voor het Congres zo’n 1.000 bewuste burgers willen samenbrengen als waakhonden voor het parlement en waarbij we tien centrale veranderingen naar voor willen schuiven, bijvoorbeeld rond gezondheidszorg. Hoe meer mensen we betrokken krijgen in deze campagne, hoe meer we kunnen bouwen aan een echte beweging in alle districten voor de parlementsverkiezingen.” (thenation.com, 7 maart)
Het is positief dat Nader de campagne wil omzetten in een meer permanente beweging, maar waarom moet dat beperkt blijven tot “waakhonden” en lobbygroepen die het parlement proberen te beïnvloeden? Deze lokale comités zouden veel efficiënter zijn indien ze zouden proberen om een nieuwe partij van de werkende bevolking te lanceren die zich verzet tegen de oorlog en tegen de grote bedrijven. Eenmalige verkiezingscampagnes die niet verbonden worden aan een blijvende organisatie, zullen minder ernstig worden genomen door zowel de arbeiders en jongeren die voor Nader zullen stemmen als het establishment waartegen we proberen in te gaan.
Een nieuwe partij zou strijdbewegingen een eengemaakte stem kunnen bieden bij verkiezingen en zou activisten bijeenhouden tussen de verkiezingen in, zodat een coördinatie mogelijk is voor strijdbewegingen op de werkvloer en in de gemeenschappen. De politieke situatie vandaag stelt de noodzaak om de verkiezingen van 2008 te gebruiken om het idee van een dergelijke partij te populariseren.
Er zal slechts een beperkte ruimte zijn voor een electorale vooruitgang in 2008, maar een Democratische overwinning in november zal leiden tot gunstige omstandigheden om de komende jaren te bouwen aan een nieuwe linkse partij. De campagne van Obama leidt tot enorme verwachtingen voor verandering, maar tegen de achtergrond van een recessie en een debacle in Irak zal die hoop snel verdwijnen. De miljoenen arbeiders en jongeren die gepolitiseerd raakten bij deze verkiezingscampagne zullen dan op zoek gaan naar antwoorden.
Na de Democratische overwinning bij de parlementsverkiezingen van 2006 volgde reeds een sterke desillusie toen de Democraten er niet in slaagden om hun beloften te houden en de oorlog te stoppen. In januari 2007 eiste de anti-oorlogsbeweging van de Democratische meerderheid een einde van de oorlog. De Democraten bleven echter voor de financiering van de oorlog stemmen. Het was vanuit de desillusie hieromtrent dat anti-oorlogsactiviste Cindy Sheehan aankondigde dat ze een onafhankelijke linkse anti-oorlogscampagne zou voeren bij de parlementsverkiezingen. Ze zal daarbij opkomen tegen de Democratische parlementsvoorzitster Nancy Pelosi. De campagne van Sheehan is belangrijk en alle progressieven moeten haar steunen en de campagne van nabij volgen. Het is een eerste teken van wat mogelijk is als de hoop in de Democraten omslaat in desillusie na 2008.
Conferentie na de verkiezingen
Net als in 2000 en 2004 steunen we het idee dat Nader na de verkiezingen een conferentie moet bijeenroepen om de discussie aan te gaan over hoe een nieuwe brede politieke kracht kan worden opgebouwd. Er is nood aan een onafhankelijke partij die los staat van de twee gevestigde partijen en van het establishment. Als Nader zijn campagne in 2008 gebruikt om het idee te vestigen van een nieuwe politieke formatie, zou dit een belangrijke stap vooruit zijn. We vrezen echter dat dit niet het geval zal zijn en vrezen dat het idee van een nieuwe partij niet centraal zal staan in de campagne van Nader.
In 2000 was de campagne van Nader een politieke uitdrukking van de antiglobaliseringsbeweging en slaagde hij er in om meetings bijeen te krijgen met 10.000 tot 20.000 aanwezigen. Wij riepen Nader toen op om na de verkiezingen een conferentie bijeen te roepen om het idee van een brede arbeiderspartij te bediscussiëren op basis van de brede steun die hij toen kreeg. Na de verkiezingen beperkte hij zich echter tot enkele meetings van de Groene Partij. Ook in 2004 bracht Nader het idee van een nieuwe politieke partij amper naar voor.
De omstandigheden voor deze verkiezingen zijn op een aantal vlakken anders dan in 2000 en zelfs 2004. De rechterzijde heeft in de Groene partij haar controle geconsolideerd. Het idee van een conferentie na de verkiezingen werd bediscussieerd in een kleine laag van linkse groenen en aanhangers van Nader. Maar de mogelijkheid om er een succes van te maken, zal grotendeels afhangen van de houding van Nader zelf bij het promoten van dit idee. Dat probleem onderlijnt het gebrek aan echte democratische structuren in de campagne voor Nader. Zonder democratische controle is er overigens ook het gevaar dat Nader, net als in 2004, opnieuw de fout maakt om in een aantal staten op de kandidatenlijst te raken via kleine rechts-populistische formaties zoals de Reform Party. Dat ondermijnt de impact die Nader kan hebben op progressieve jongeren, arbeiders, kleurlingen en vrouwen.
Welk soort partij?
De cruciale test voor gelijk welke nieuwe politieke formatie zal bestaan uit haar capaciteit om actieve steun te krijgen onder arbeiders. Het is nodig om de vakbonden los te koppelen van de Democratische partij. Een aantal linkse vakbondsmilitanten en sommige leiders staan open voor dat idee, maar hebben dan wel nood aan een ernstig alternatief.
In 2000 bijvoorbeeld kreeg Nader de steun van de California Nurse Association, de vakbond van elektriciteitsarbeiders (UE) en die van de dokwerkers (ILWU). Dat toonde het potentieel. Tegen de achtergrond van een diepe recessie zal de politieke discussie nog aan belang winnen. De linkse vakbonden die in 2000 Nader hebben gesteund moeten opnieuw het voortouw nemen en duidelijk maken dat ze zich uitspreken tegen de campagnes van Clinton en Obama. Nader moet actief proberen hun steun te verkrijgen.
Steun krijgen voor een nieuwe partij mag niet louter gebeuren op basis van verkiezingen, maar moet gepaard gaan met het opnemen van strijd op onze werkvloer, in onze wijken of op onze scholen. Dat is één van de meest cruciale zwakheden van de Groene partij. De partij brengt vaak eisen naar voor in het belang van de arbeiders, tegen de oorlog of voor het milieu, maar de partij heeft zich nooit opgesteld als een formatie die campagne voert in de wijken en op straat. Dat laat ruimte voor diverse bewegingen die misleid worden in hun steun voor de Democraten. Alle hervormingen die werden doorgevoerd in de VS waren het resultaat van strijdbewegingen en niet zozeer van electorale verschuivingen.
Gelijk welke nieuwe politieke partij moet het enorme potentieel van de Amerikaanse arbeidersklasse verenigen en mobiliseren rond een radicaal anti-kapitalistisch programma waarbij wordt geëist dat de 500 grootste bedrijven, banken en financiële instellingen onder publiek bezit en democratische controle worden geplaatst.
Nader en de meeste linkse Groenen leveren een belangrijke bijdrage in de strijd tegen de politiek van het “minste kwaad”, maar ze trekken geen anti-kapitalistische conclusies en zelfs geen oriëntatie naar de arbeiders. Ze beperken zich tot een links-populistische opstelling. Ondanks die beperkingen, verwelkomen we alle ernstige initiatieven in de richting van een brede nieuwe linkse partij die strijd kan verenigen en waarbinnen er een gezonde democratische discussie mogelijk is over de weg vooruit.
Als de Democraten het Witte Huis winnen en hun meerderheid in het parlement behouden, zullen ze het debacle in Irak overerven en bovendien geconfronteerd worden met een lange economische crisis. Dat zal leiden tot bewegingen en oproer in de Amerikaanse samenleving. Daarbij zal er een enorm potentieel zijn voor een sterke nieuwe partij met een basis in de arbeidersbuurten en een programma dat opkomt voor sociale en economische rechtvaardigheid, vrede en de verdediging van ons milieu.