Mexico. Politie en leger ingezet tegen opstand in Oaxaca

Politie in burger schoot vier mensen dood vooraleer de politie en het leger met overvalwagens en helicopters tussen kwamen in de opstandige provincie Oaxaca. In die provincie was er reeds vijf maanden lang een openlijke opstand. De uittredende president Vincente Fox heeft het er op gewaagd om de politie en het leger in te zetten om opnieuw de controle te verwerven over de staatsinstellingen en de stad Oaxaca.

Karl Debbaut

De “Volksvergadering van de bevolking van Oaxaca” (of APPO, het organisatiecomité van de volksopstand tegen de deelstaat gouverneur), riep de bevolking van Oaxaca op om zich vreedzaam te verzetten tegen de aanvallen van de politie. Er werd opgeroepen om niet in te gaan op provocaties.

Op vrijdag trok een groep gewapende mannen, die later werden ontmaskerd als politieagenten in burger, naar één van de vele barricades in de stad om er het vuur te openen. Drie actievoerders werden doodgeschoten. Ook een Amerikaanse journalist kwam om. Nadat de vier waren omgebracht, kwamen de politie en het leger tussen om de barricades te verwijderen om zo “verder geweld” te “vermijden”.

Lerarenstaking in Oaxaca

De beweging in Oaxaca was enorm sterk de afgelopen vijf maanden. De belangrijkste eis was deze voor het ontslag van de deelstaatgouverneur Ulises Ruiz, een lid van de PRI (Institutionele Revolutionaire Partij, de vroegere heersende partij in Mexico).

De beweging in Oaxaca begon toen de leraars in staking gingen voor betere lonen. De lerarenvakbond in de deelstaat Oaxaca organiseert 70.000 leden op een schoolbevolking van 1 miljoen jongeren. Lerarenstakingen zijn in Oaxaca een regelmatig terugkerend fenomeen. Zoals een leraar het stelde: “We hebben geleerd om voor alles wat we hebben te moeten vechten, anders krijgen we nergens enige aandacht.” Nu was er echter wel een belangrijk verschil met vorige stakingen. Gouverneur Ruiz besliste om zijn verkiezingsbelofte inzake het vermijden van stakingen en betogingen in Oaxaca-stad na te komen.

Toen de leraars op 22 mei in staking gingen, weigerde de gouverneur om te onderhandelen of zelfs maar om de stakers te ontmoeten. De politie werd op de stakende leraars afgestuurd in een poging om het centrale plein van de stad “op te kuisen”. Daar bevonden zich duizenden betogers die er een tentenkamp hadden opgezet. Na een gewelddadige confrontatie die drie uur duurde en waarbij verschillende gewonden vielen, moest de politie zich terugtrekken van het plein omwille van een “gebrek aan troepen en een gebrek aan anti-oproer materiaal.”

Op basis van de strijd kwam een nieuw volkscomité tot stand om de strijd in goede banen te leiden. De “Volksvergadering van de bevolking van Oaxaca” (of APPO) vormde een overkoepeling van tal van sociale bewegingen uit heel de deelstaat en deed dienst als een katalysator voor de woede van de bevolking in wat één van de meest ‘vergeten’ deelstaten van Mexico is.

President Vincente Fox en toekomstig president Calderon

Het optreden van Vincente Fox om troepen te sturen, kwam er na een reeks debatten in het Mexicaans parlement. Daar werd beweerd dat de deelstaat nog steeds regeerbaar was en dat de autoriteit van de gouverneur en van de overheidsinstellingen onaangetast was door de volksopstand. Dat bleek fictie te zijn, maar het vormde wel een signaal van de regering om duidelijk te maken dat repressie zou gebruikt worden om de heerschappij van Ulises Ruiz te garanderen en om de opstand neer te slaan.

De Mexicaanse heersende klasse heeft haar aanval goed voorbereid en hoopt dat het zal gezien worden als een waarschuwing voor de toename van de sociale onrust in andere delen van het land. Ook wil het vermijden dat de beweging in Oaxaca zou gelieerd worden aan de sterke beweging van miljoenen Mexicanen tegen de verkiezingsfraude van Calderon tegen Manuel Lopez Obrador.

Calderon zal op 1 december in Mexico-stad de eed afleggen als nieuwe president. De radicale populist Manuel Lopez Obrador werd intussen door een massale volksvergadering met meer dan 500.000 aanwezigen verkozen tot het hoofd van een parallelle regering die een campagne van “burgerverzet” wil voeren.

Hoe verder?

De leider van de APPO, Flavio Sosa, stelde in enkele citaten die werden overgenomen door de Spaanse krant El Pais dat de beweging tegen gouverneur Ulises Ruiz moet verbonden worden met de nationale beweging tegen de regering Calderon. “Si Ulises no se va, Calderón no pasará” – (“Als Ulises niet verdwijnt, zal Calderon niet aanvaard worden”). Het is echter nog niet duidelijk hoe APPO denkt de strijd verder te zetten en wat de doelstellingen van de massamobilisatie zullen zijn.

“We hebben een strategie op middellange termijn met massale vreedzame mobilisaties. APPO komt op voor rechtvaardigheid, broederschap en harmonie van de volledige bevolking van Oaxaca en wil het daarom ontdoen van een autoritaire regering die al veel te lang aan de macht is”, stelde Sosa.

Het is opvallend dat Manuel Lopez Obrador zich op de vlakte heeft gehouden over de gebeurtenissen in Oaxaca en opriep dat de nationale protestacties zich zouden beperken tot “vreedzaam burgerprotest”. Het samenkomen van verschillende bewegingen, stakingen en opstanden in Mexico maakt het voor de arbeiders dringender om te bouwen aan eigen onafhankelijke organisaties, een eigen partij en een programma om het kapitalisme omver te werpen.

Een revolutionaire partij zou een beslissende rol kunnen spelen in het verenigen van verschillende strijdbewegingen in Mexico. Het zou de arbeidersklasse toelaten om een leidinggevende rol te spelen in de strijd voor revolutionair socialisme.

Eén van de belangrijkste taken is om de vakbonden te democratiseren. Dat betekent dat opgekomen wordt voor vrije democratische verkiezingen van de leiding en voor democratische controle op de vakbonden door de basis. Een nationale campagne voor een algemene 24-urenstaking als eerste stap om te vermijden dat Calderon op 1 december de eed kan afleggen, is noodzakelijk.

De gebeurtenissen in Mexico vormen een nieuw hoofdstuk in de geschiedenis van strijd in het land. De enorme revolutionaire tradities van het land (met de revolutionaire periode tussen 1910 en 1920) kunnen verbonden worden met de strijd tegen het kapitalisme en voor de opbouw van een democratische socialistische revolutie.