Corbyn & Sanders: opmars linkse antibesparingskandidaten schokt neoliberale elite

Het stof in Griekenland met het massieve “nee” tegen de besparingen van de EU – en de snel daaropvolgende uitverkoop door de Syriza leiding – is nog maar net even gaan liggen, of er dienen zich voor de heersende elites al nieuwe stormen aan. In Groot-Brittannië staat de linkse verrassingskandidaat Jeremy Corbyn uitgesproken op kop in de peilingen voor de nieuwe voorzitter van de Labour partij. Zijn meetings lokken duizenden jongeren, werkenden en gewone mensen die zich tot voor kort totaal niet meer aangesproken voelden door de politiek. De kapitalistische pers en het establishment staan er stilaan in paniekmodus.

Artikel door Peter Delsing uit maandblad ‘De Linkse Socialist’

Corbyn verwerpt de idee dat politiek draait om personen, waarbij “iedereen” achterliggend akkoord is met neoliberale besparingen. Hij voert campagne met thema’s als de nationalisatie van energie en het spoor. Hij wil de strijd aangaan met ongelijkheid en kapitalistische oorlogen stoppen. En dan is er nog Bernie Sanders in de VS, een linkse kandidaat om president te worden bij de Democraten. Aanvankelijk doodgezwegen in de door machtige kapitaalgroepen gecontroleerde pers, jagen Sanders en de groeiende linkse beweging rond hem stroomstoten door de campagne van Hilary Clinton, de gedoodverfde kandidaat voor het presidentschap voor de Democraten. Sanders lokt eveneens massa’s volk, het meeste van alle presidentskandidaten in de VS, bepleit universele gezondheidszorg, gratis hoger onderwijs in plaats van de schuldslavernij van studenten, en pikte de eis van een minimumloon van 15 dollar op. Hoe kunnen we deze opmerkelijke linkse opstoten in de internationale politiek verklaren?

“Alles wat solide leek, lost op in lucht”

Met zijn analyse in “Het Kapitaal” legde Marx een rationele basis voor de verklaring van crisis binnen het systeem. De laatste 30 à 40 jaar zagen we een stelselmatige terugval van de investeringen, ondanks een herstel van de winsten voor de kapitalisten door de neoliberale politiek. Terwijl er in de jaren ‘70 vooral elementen aanwezig waren van een crisis van winstgevendheid, zagen we de afgelopen decennia steeds lagere groei, dalende koopkracht, lagere uitkeringen,… en elementen van Marx’ idee van overaccumulatie van kapitaal, tegenover wat de markt kan opnemen. Dit drukt zich uit in structurele werkloosheid van meer dan 10% in België, en massawerkloosheid in Zuid-Europa. Hele generaties van jongeren en werkenden kennen het systeem enkel als instabiel en asociaal, waarbij elke economische tegenslag snel de levensstandaard kan ondermijnen of wegvegen. Politiek opende dit een vacuüm waarin rechts-populistische of extreemrechtse krachten probeerden te stappen, maar dat ook kansen biedt aan nieuwe linkse bewegingen.

Groot potentieel, maar onafhankelijk instrument is nodig

De opkomst van Corbyn en Sanders gooit in Groot-Brittannië en de VS alle conventionele wijsheden overhoop. De verklaring van de nederlaag van Labour in de laatste verkiezingen werd door burgerlijke commentatoren – en de rechtse volgelingen van Blair – gezocht bij een “te linkse” campagne, waarbij er zijdelings wat kritiek was van Milliband op de ongelijkheid. Maar de overweldigende indruk, en ervaring, van de meeste werkenden en jongeren in Groot-Brittannië van Labour is er een van neoliberale besparingen, zij het iets trager dan de Tories. De Tories “wonnen” de verkiezingen met slechts de steun van 24% van het electoraat. In werkelijkheid verloor Labour door de totale onaantrekkelijkheid van haar programma van medebeheer van de kapitalistische crisis. Jeremy Corbyn, die door neoliberale Labour figuren in extremis mee werd voorgedragen om de race niet te saai te maken, en de beweging die hij spontaan uitlokt, tonen aan dat meer radicale linkse standpunten absoluut de kiezer niet afstoten, integendeel. Het is juist dat er investeringen in openbare diensten en jobs nodig zijn. Het succes van Corbyn – en Sanders in de VS – toont het immense potentieel van een onafhankelijke socialistische beweging in Groot-Brittannië, de VS, en ook elders.

Sanders had 28.000 mensen in Portland, Oregon, op zijn meeting. In Los Angeles waren er 27.000 aanwezigen in het stadion, en wellicht nog eens evenveel erbuiten. Sanders bespeelt net als Corbyn reële thema’s – onderwijs, lonen, de nood aan investeringen,… – en dat is een stap vooruit. Het steekt schril af tegen de inhoudloze retoriek van de establishment kandidaten. Hoe meer Amerikanen de Sanders campagne leren kennen, hoe sneller hij stijgt in de peilingen. In New Hampshire ligt Sanders nu al voor op Clinton, met 44% tegenover 37% in de peilingen. Andere peilingen tonen overigens aan dat het argument van “onverkiesbaarheid” niet opgaat. Sanders zou het kunnen halen – hoewel hij vooral beroep doet op de giften van gewone mensen – tegen de door multinationals gevulde schatkisten van Jeb Bush of Scott Walker.

Onze zusterorganisaties in de VS en Groot-Brittannië gaan in dialoog met deze nieuwe “socialistische” bewegingen. Maar er zit ook een tegenstelling in de campagnes van Sanders en Corbyn. De Democraten in de VS zijn overweldigend een partij van het kapitaal met een pro-kapitalistisch partijapparaat. De partijstructuren van Labour in Groot-Brittannië, ondanks de recente instroom, zijn geen forum voor debat en het uittesten van linkse ideeën en campagnes. De tegenover Corbyn vijandige rechterzijde controleert de parlementaire fractie en het partijapparaat. Ofwel saboteren ze Corbyn, ofwel komt er een splitsing binnen de partij. Als Corbyn als voorzitter wordt gedoogd door de rechtse parlementairen, zal het zijn om zijn voorstellen uit te hollen en hem intern te bekampen.

In ieder geval is er een compleet nieuwe partijstructuur nodig, democratisch en inclusief: de opbouw van een strijdpartij. De Socialist Party in Groot-Brittannië, onze zusterpartij, roept Corbyn op om zo’n partij voor werkende mensen en jongeren op te richten, doorheen een conferentie van de linkerzijde en iedereen die wil strijden tegen besparingen. Op dezelfde manier roepen we Sanders in de VS op om bij een mogelijke nederlaag tegen Clinton in de voorverkiezingen, een onafhankelijke socialistische campagne op te zetten. Er kan geen steun worden gegeven aan een big business kandidaat van de Democraten voor het presidentschap. Het potentieel moet worden benut om een brede, onafhankelijke beweging van de arbeidersklasse uit te bouwen.

De waarschuwing van de Syriza capitulatie

We steunen de linkse wending die deze bewegingen uitdrukt. Net zoals onze Griekse zusterorganisatie Syriza met haar linkse eisen aanvankelijk kritisch steunde. We waarschuwden van meet af aan dat Tsipras en de leiding naar het centrum opschoven – rond de staatsschuld en publieke eigendom van de economie – en dat een linkse regering met het kapitalisme zou moeten breken om een sociale politiek te kunnen voeren. Het was duidelijk, nog voor het referendum, dat Tsipras geen ernstig alternatief had op het kapitalistisch systeem. Dit leidde uiteindelijk tot capitulatie voor de EU, het neoliberalisme en tot nieuwe besparingen.

Jeremy Corbyn zegt dat hij voor “quantitative easing” is om te investeren in openbare diensten en jobs. Die investeringen moeten er komen. Maar op kapitalistische basis zal het kapitaal zo’n geldcreatie uit het niets niet beantwoorden met brede nieuwe investeringen. Het kan leiden, zoals eind jaren ‘70 met de Keynesiaanse maatregelen toen, tot inflatie, of stagflatie: economische stagnatie gekoppeld aan prijzen die door het dak gaan. Het falen van reformistisch Keynesianisme zette de deur open voor de neoliberale politici.

Een linkse regering zou tegengewerkt worden door het burgerlijke staatsapparaat, door hoge ambtenaren en managers. Er zou de dreiging zijn van kapitaalvlucht op de beurzen en sabotage van de grote bedrijven. Het kapitaal zou er alles aan doen om “linkse regeringen” als economisch avonturisme af te schilderen. Daartegenover hebben we een massabeweging nodig op straat en in de bedrijven, met eigen politieke instrumenten en een programma om de sleutelsectoren te nationaliseren. Niet op een bureaucratische manier, maar door democratisch verkozen organen op de werkvloer, in de scholen en in de wijken.