Loonoverleg. Als de vakbondsleiding nu eens het lef had…

Begin november publiceert de CRB (*) haar loonrapport. Dan start het tweejaarlijks sociaal overleg, onder meer over een nationale loonnorm. Twee jaar geleden verwierp de ABVV-basis het voorstel. Op 13 december 2004 betoogden 50.000 werknemers, waaronder heel wat groene, door Brussel. Een jaar geleden staakten en betoogden opnieuw honderdduizenden werknemers, deze keer tegen het Generatiepact. Telkens werd het verzet genegeerd en de patronale agenda doorgeduwd.

Eric Byl

In 2004 had de ACV-top de regering nog opgeroepen het akkoord éénzijdig door de strot van de ABVV-basis te rammen. In 2005, in aanloop naar de staking van 7 oktober tegen het Generatiepact, had ze zelfs een pamflet geproduceerd met “10 redenen om niet te staken”. Dit schoot heel wat ACV-militanten in het verkeerde keelgat en de top was verplicht haar houding bij te sturen tijdens de staking/annex betoging van 28 oktober. Het neoliberale beleid stoot steeds meer op verzet aan de basis. Niet voor niets wil ACV-voorzitter Cortebeeck “enkel een akkoord als dat ook sociale vooruitgang betekent”, zonder er eindeloos over te palaveren. Liever geen akkoord dus, dan een nieuwe, mogelijk fatale, confrontatie met de basis.

Zowel de politici, als het patronaat en de vakbondsleiders hebben deze keer goede redenen om een confrontatie uit de weg te gaan. Nog deze maand en ook voor juni volgend jaar staan verkiezingen op de agenda. Bovendien moet de regering een gat van 5 miljard euro dichtrijden om de begrotingsdoelstelling te halen. Ruimte om naast de komende staatshervorming ook het loonoverleg te smeren met bijkomende middelen, is er niet.

De patroons weten ook wel dat het sociale klimaat in de bedrijven overkookt. Deze keer geen provocaties over de 40-urenweek. Zelfs Van Eetvelt van Unizo wil praten over hogere minimumlonen in ruil voor lastenverlaging op overuren. Het VBO wenst lastenverlaging op ploegenarbeid, maar vooral een meerjarenplan voor lineaire lastenverlaging en flexibiliteit. De bedrijfswinsten draaien op volle toeren, managerslonen en dividenden op aandelen vullen de rijke portefeuilles, bijgevolg verkiezen de patroons een akkoordje met de vakbondstop boven sociale onrust.

De vakbondsleiders willen een herhaling van najaar 2005 vermijden. Hun krediet bij de basis staat onder nul. Provocaties vanop de patronale banken kunnen ze missen als kiespijn. Al op 27 maart verklaarden ze zich “stoemelings” akkoord met een “correctiemechanisme” tegen het gevaar van galopperende inflatie. De saldo- en all-in akkoorden (*), waaronder nu al zowat 20% van de werknemers in de privé vallen, ondermijnen de loonindex. Voorts heeft de vakbondstop een herziening van de indexcoëfficiënt in het nadeel van de werknemers getekend. En vorige maand is ze in ruil voor de – reeds eind 2005 beloofde – verhoging van de minimumuitkeringen, bereid geweest 300 miljoen euro extra uit onze sociale zekerheid te tillen.

Vanaf september volgend jaar neemt de minimumuitkering voor wie 20 jaar in het stelsel zit met 2% toe, voor anderen en sowieso voor werklozen pas vanaf 1 januari 2008. Dat kost volgend jaar 52 miljoen en loopt tegen 2008 op tot 263 miljoen. De patroons krijgen in ruil jaarlijks 270 miljoen lastenverlaging op ploegen- en nachtarbeid. Die maatregel gaat al in op 1 juli 2007. In het verleden had de regering 70 miljoen euro teveel uitgetrokken voor lastenverlaging. Dat blijft onder de vorm van lastenverlaging op overuren aan de patronale vingers plakken. Er is wel een voorwaarde: “overuren mogen niet goedkoper worden dan gewone”.

ACV-voorzitter Cortebeeck en zijn ABVV-collega De Leeuw noemen dit “evenwichtig”. De vakbondstop zou in het offensief moeten zijn, maar streeft blijkbaar naar een voor het patronaat gemakkelijk verteerbaar akkoord. Als het van hen afhangt krijgen we een minimale loonnorm waarbij enkel de minimumlonen sneller stijgen dan de index en de baremieke verhogingen.

De “looneisen” van de vakbondsleiders laten het ergste vermoeden: hogere minimumlonen voor het ACLVB, hogere brutominimumlonen voor het ACV en hogere brutolonen voor het ABVV. Vooraleer we daar aan toe zijn moeten echter nog belangrijke hindernissen genomen worden. De bepaling voor welke zware beroepen een uitzondering op het Generatiepact geldt bijvoorbeeld, of welke nu juist de gelijkgestelde jaren zijn.

Patroons, regering en vakbondstop zijn het fundamenteel eens over een mat akkoord waarbij niet teveel potten worden gebroken, de vraag luidt echter of de arbeiders daar genoegen mee zullen nemen.

(*) Centrale Raad voor het Bedrijfsleven

(**) als de loonnorm overschreden wordt, roomt een saldo akkoord deels de overeen gekomen opslag af, aan de index wordt niet geraakt, dergelijke akkoorden zijn van toepassing in de metaal. Bij all-in akkoorden kan de loonnorm niet overschreden worden, zelfs als daarvoor een deel van de index moet worden afgeroomd. Ze bestaan in bouw en hout en stoffering.