#1dec. Interview aan NMBS-depot in Gentbrugge

Interview aan de poorten van het NMBS-depot in Gentbrugge met Stefan Paprocki (ACV Transcom) en Frederik Dangreau (ACOD Spoor).

Door Thomas K

Wat zijn de onmiddellijke gevolgen van dit beleid voor het personeel?

FD: Er ontstaat een personeelstekort doordat wie op pensioen gaat niet vervangen wordt. Er komt meer werk bij, het is moeilijker om verlof te vragen, enzovoort.

SP: En veel gevolgen zitten nog in de pijplijn. Kijk maar naar de omvang van de besparing die de regering tegen 2019 wil realiseren bij de NMBS. Meer dan 600 miljoen tegen 2019, een kwart van het budget. Dat heeft overal gevolgen en de vraag is of de spoorwegmaatschappij kan overleven met zo’n hap in het budget. Er dreigt een Sabena-scenario. Weinig mensen houden er rekening mee, ook de regering niet, maar de toplui willen naast de regeringsmaatregelen ook nog eens de schulden afbouwen. Daarvoor zullen ze nog een ander stuk van het budget moeten vrijhouden. Wat schiet er dan nog over voor investeringen? Dat zal leiden tot banenverlies, uitbesteding van diensten en allerlei gevolgen voor ons depot.

FD: Zo wordt al gespeculeerd op 6800 minder personeelsleden in de nabije toekomst.

SP: De directie profiteert ervan dat er heel wat op pensioen moeten, en knippen in te vervangen functies is gemakkelijker dan naakte ontslagen. Maar los van alle gevolgen voor ons, als personeel, zijn er ook nog altijd de gevolgen voor reizigers. Treinen worden geschrapt, de dienstverlening gaat erop achteruit, minder kwaliteitsvol materiaal, ondermaatse stiptheid, enzovoort. Als wij tijd hebben voor herstellingen, dan doen wij dat goed. Maar als wij met minder moeten werken en alles snel moet, dan kan niemand de kwaliteit garanderen. Tot nu toe hebben wij min of meer zelf de mogelijkheid te bepalen wat aan de treinstellen hersteld moet worden. Maar steeds meer wordt dat bepaald door ‘de klant’. Zolang de eigenaar van de treinstellen deel uitmaakt van het overheidsbedrijf, is dat niet zo’n groot probleem. Maar als dat binnenkort misschien zal veranderen, en het privébedrijf op elke cent kijkt, dan bepaalt hij welk onderhoud wel zal gebeuren en welk onderhoud niet. Met minder budget is er minder onderhoud, en dat vormt voor zowel personeel als reizigers een probleem.

Wat verandert er dan op de werkvloer?

SP: Men suggereert een productiviteitsverhoging van dertig procent in de toekomt. Nu doet men al een aantal organisatorische wijzigingen om die verhoging te beogen, maar concrete resultaten zijn er nog niet. Hoe meer druk men zet op de middelen die nog voor handen zijn, hoe sneller men die verandering kan opleggen.

FD: Een ander gevolg zijn slechtere loonvoorwaarden doordat lagere personeelsleden moeilijker aan een hogere functie kunnen komen. Tegen mensen die hier al twintig of dertig jaar werken moet men nu zeggen: “sorry, jullie krijgen die verbetering niet”.

SP: Toelagen voor wie hier al langer werkt, worden sterk afgebouwd.

FD: En ploegenarbeid is ook iets dat ons te wachten staat.

SP: De NMBS gaat een nieuwe werkplaats ietwat verderop bouwen en we verwachten dat men er die nieuwe systemen zal uitproberen.

FD: Zoals mensen aannemen in onregelmatige dienst.

SP: De hoeveelheid middelen bepaalt de nood aan zulke arbeidssystemen. Heb je veel middelen, dan kun je overdag het overschot nakijken en herstellen. Zit je krap, dan moet je proberen zo veel mogelijk buiten de normale uren te repareren. Dus ’s nachts, waardoor de NMBS meer nood heeft aan onderhoudspersoneel dat ’s nachts werkt, dan personeel dat overdag werkt. Dat lijkt een rampscenario…

FD: … maar het is wel wat we zien ontwikkelen.

Hoe verlopen de actie daartegen?

FD: Ik vind het allemaal goed verlopen. De delegatie aan de poort is goed zichtbaar, en dat telt voor de boodschap die we aan de werkende collega’s willen uitdragen. We hebben veel collega’s meegekregen naar de betoging van 6 november. Iedereen wordt stilaan gewaar dat er slechte dingen op komst zijn.

SP: We hebben de moeite getroost om die maatregelen uit te leggen. We hebben gediscussieerd met de collega’s op het werk.

FD: We hebben geregeld pamfletten uitgedeeld. Woensdag nog aan de poort. Ook onder de oudere werknemers, die soms denken: ik ben 58 en ik ben er vanaf, vind je er die bereid zijn mee aan het piket te staan. Hier staat iemand die nog maar twaalf dagen moet werken, maar hij staat hier wel uit solidariteit. Leg je de collega’s uit wat de wijzigingen in het pensioensysteem zullen betekenen, dan krijg je ze mee. Leg je hen de indexsprong uit, en dat een dag actievoeren lang niet zo veel zal kosten, dan beseffen ze weinig verliezen met enkele malen staken. Dat zijn financiële argumenten, maar het zijn belangrijke redenen waarom mensen op straat komen.

SP: Ik neem waar dat als je met de mensen de discussie aangaat, en hen vertelt wat je met de acties kunt bereiken, je velen wel mee hebt met je verhaal.

FD: En dan zijn er de mediaberichten van de voorbije maanden. Het is telkens zout in de wonde strooien: de bevoordeling van de rijken. Onlangs was het nog minister De Croo die overheidsmanagers opnieuw wil laten verdienen wat ze willen verdienen. Met die paar honderdduizend euro krijgt de baas al een fantastisch bedrag, maar ondertussen is het personeel hier een deel van zijn functies kwijt, is er de indexsprong, … dat is algauw enkele honderden euro’s per maand die ze verliezen.

SP: Het zijn eigenlijk dommeriken, dat ze het personeel zo tegen zich opstoken.

FD: En deze week zegt Jo Cornu dat de NMBS geprivatiseerd zal moeten worden. En wat ik hoor van de vrijgestelden van de vakbond die in de overlegcomités zitten, is dat hij vooral via de media communiceert en niet in comité gaat overleggen met de vakbonden. We zijn danig uitgedaagd dat we zeggen: we gaan niet meer naar de comités, zo valt niet te onderhandelen.

Dus de vakbonden gaan een krachtsverhouding ontwikkelen voor er weer rond de tafel wordt gezeten?

SP: Jazeker. Vandaag is de tweede stap. De betoging was de eerste.

FD: Ik denk dat op 15 december er nog meer bereidwilligheid zal zijn onder het personeel. Er zijn er die zeggen: nu doe ik niet mee, maar de 15^de zeker wel.

Er komt ooit weer overleg. Hebben jullie dan een idee hoe al die besparingenplannen ook tegengehouden kunnen worden?

SP: De staking moet druk zetten op de regering zodat we de besparingen onder meer in de openbare sector kunnen terugdringen. Wij staan hier gelukkig niet blootgesteld, maar nemen deel aan een algemene actie in de private en publieke sector.

De regering zegt niet te willen toegeven. Kijken jullie verder dan deze acties?

FD: Wij zijn alleszins van zin om de regering te laten vallen. Ergens lijkt het moeilijk om tegen de wil van de dertig procent in te gaan die op N-VA heeft gestemd, maar het duurt nog jaren voor er weer verkiezingen zijn en dan geldt die momentopname, wat de verkiezingen toch waren, niet meer zo sterk. We kunnen ze toch niet vijf jaar hun zin laten doen?

SP: Of de regering nu valt of niet, mij maakt het niet zo veel uit, want wat van tafel moet is dat plan. Langer werken, de indexsprong, afbouw van openbare diensten: dat willen we weg. Of het nu de plannen van deze regering of een andere zijn, we zijn niets met een regering die dezelfde plannen uitvoert.

FD: Wie treffen ze? De arbeiders- en middenklasse. De happy few springer ervan tussen. Dat is voor veel mensen zand in de ogen strooien. Dat pikken ze niet langer.

Zal personeel van NMBS na 15 december ook apart in actie komen?

SP: Voorlopig niet. We schakelen ons in het front in. Wat na 15 december moet gebeuren, zullen we met de andere bedrijven en sectoren overleggen.

FD: En met het personeel zelf. Het is niet ‘de vakbond’ die alles beslist. Het zijn de mensen die de vakbond maken. Bij de NMBS werken heel wat vijftigplussers en zij horen nu dat hen wordt opgelegd dat ze een aantal jaren extra zullen moeten werken – dat is een sterke motivatie om actie te voeren. Uiteraard is er vergrijzing…

SP: … maar dat valt perfect op te vangen. Het is een kwestie van keuzes maken. In Frankrijk betaalt men procentueel gezien nu al aan pensioenen wat wij op het toppunt van de Belgische vergrijzingen aan pensioenen zullen uitgeven. Procentueel gaat er inderdaad meer budget naar de uitbetaling van pensioenen: van twaalf procent zal dat bij ongewijzigd beleid stijgen naar vijftien procent over zo veel jaren. Maar in Frankrijk betaalt men al zo’n percentage, dus dat gaat. Het is een kwestie van politieke wil. De werkgevers willen niet meer bijdragen, dat is de kern van de zaak. Er zijn al ‘loonlastenverlagingen’ gebeurd. Er zal er nog eentje volgen en ze roepen om nog meer. Dat is de krimpende pot, zo creëer je problemen.

De N-VA-ministers op kop zeggen: er is geen alternatief op hun beleid. Dat is dus hun politieke keuze, maar wat zal jullie keuze helpen realiseren?

SP: Ik hoop onder meer op de twee parlementsleden van de PVDA. Zij verdedigen de stakingsbeweging in het parlement, maar we mogen niet naïef zijn: dat zijn maar twee mensen. We zullen het zelf moeten doen: met honderdduizenden mensen. We gaan niet wachten op verkiezingen, dus over meer dan vier jaar, het is nu actievoeren dat telt.

Moet de vakbond zich inzetten voor een politiek alternatief bij de volgende verkiezingen?

SP: We kunnen niet wachten op volgende verkiezingen.

FD: Hoogstwaarschijnlijk zullen de partijen ook bij een val van de regering proberen om met dezelfde electorale samenstelling een nieuwe te vormen.

Dus al die partijen hangen een zelfde visie op de economie aan?

SP: Ja. Wat als men bijvoorbeeld met de socialisten opnieuw een regering vormt? En ze nemen de groenen erbij? Wat zal zo’n alternatieve regering doen?

FD: … ze zullen ook besparen en het zal ook pijn doen.

SP: Het hangt dus allemaal van ons af. Meer dan vijftig jaar geleden, tijdens de staking tegen de eenheidswet, is de regering gevallen. Die beweging was nog groter dan die van nu. De katholieken zijn onder syndicale druk in conflict gekomen met de liberalen over de uitvoering van de eenheidswet. Zij hebben hun staart ingetrokken en hebben een nieuwe regering gevormd met de socialisten. Die nieuwe regering heeft daarop echter een eenheidswet light doorgevoerd. Veel mensen overschatten het belang van welke kleur de regering heeft. De N-VA is natuurlijk brutaler dan de rest, maar stel nu dat de CD&V weer met de SP.A in zee gaat: ze voeren dezelfde plannen uit, en zullen her en der een komma verzetten. Ben je dan vooruit gekomen? We zullen het zelf moeten doen.