Noord-Ierland: geweld toont failliet van vredesproces aan

De beelden van het geweld op de straten van Belfast en andere Noord-Ierse steden het afgelopen weekend vormen een belangrijke waarschuwing. Het zogenaamde ‘vredesproces’ bevindt zich op een dood punt en kan snel omkeren in een uitbreiding van het sectair geweld.

Gary Mulcahy, Belfast

Er waren intensieve rellen in protestantse arbeidersbuurten van Belfast en de omliggende steden Bangor, Lurgan, Carrickfergus, Newtownabbey, Larne, Ballyclare en Glengormly naast rellen in Antrim, Derry en Ballymena.

De rellen kwamen er na de weigering van de Parades Commission (een regeringscomité dat beslist over de routes van de verschillende traditionele sectaire parades) om een parade van de Orange Order (protestantse aanhangers van eenheid met Groot-Brittannië) toe te laten in de buurt van de voornamelijk katholieke Springfield Road in West Belfast. Er waren brandende barrikades en gewelddadige confrontaties met de politie en het leger.

Meer dan 1.000 soldaten en 1.000 politie-agenten werden ingezet tegen de rellen die geleid werden door de loyalistische paramilitairen van het UVF (Ulster Volunteer Force) en UDA (Ulster Defence Association). De loyalisten schoten zo’n 50 keer met scherp en dit werd beantwoord met schoten door het leger en de politie. Daarnaast werden zo’n 500 plastic kogels gebruikt door het leger en de politie. Een onschuldige wijkbewoner werd geraakt in zijn schouder toen het leger in Noord Belfast aan het schieten was. Verschillende relschoppers werden geraakt door de kogels en de plastic kogels van de politie.

De politie waarschuwde de mensen om zich niet per wagen te verplaatsen nadat er een tiental carjackings waren om er barricades mee op te werpen. De in beslag genomen voertuitgen werden ook gebruikt als stormram tegenover politiekantoren. In Bangor, Co. Down, werd een bus overgenomen en iedere passagier werd beroofd voor de bus in brand werd gestoken in een woonbuurt. Een 22 maanden oude baby werd gewond toen loyalistische relschoppers een auto probeerden te stelen in Belfast en daartoe een zware steen door het raam gooiden. Vanop de daken van huizen werden er ook benzinebommen gegooid naar politiekantoren en agenten.

Confrontaties in gemengde wijken

Er waren verschillende sectaire confrontaties in gemengde wijken in Noord-Ierland. De avond voor de parade van de Orange Order in West Belfast, werd een 29-jarige katholiek bijna dood geschopt door een groep protestantse jongeren in de buurt van Short Strand, een gemengde buurt in Oost Belfast. Er waren ook sectaire aanvallen in Derry. In de wijk The Fountain, de laatste protestantse wijk in het stadscentrum, was er een aanval met benzinebommen en er waren sectaire aanvallen op zowel katholieke als protestantse huizen in de wijk Waterside. Gelijkaardige situaties deden zich voor in heel Noord-Ierland.

Deze vorm van wijd verspreide rellen zagen we in Noord-Ierland niet meer sinds het verbod op de parade van de Orange Order door Garvaghy Rd in Drumcree eind jaren 1990. Sindsdien hebben demografische veranderingen geleid tot nieuwe brandpunten van sectaire conflicten. De katholieke wijken groeien verder aan en krijgen voet aan grond in gemengde of protestantse wijken, waardoor er nieuwe fronten worden gecreëerd.

De ‘Troubles’ (de naam voor de burgeroorlog in Noord-Ierland) zijn niet verdwenen, maar zijn van vorm veranderd. De gewapende strijd van het IRA slaagde er niet in om de Britse staat een nederlaag toe te brengen. Tegelijk kon de Britse staat het IRA niet vernietigen. Er is een militaire impasse, oorlogsmoeheid en tegenstand van de arbeiders waardoor het in 1994 tot een wapenstilstand kwam. De Troubles zijn verder ontwikkeld in een strijd voor territorium. Het is dat conflict dat heeft geleid tot de gewelddadige confrontaties naar aanleiding van de routes voor de parades.

Het punt van de parades omvat een conflict tussen verschillende rechten. Sectaire organisaties zoals de Orange Order of de Ancient Order of Hibernian hebben het recht om te betogen, maar de wijkbewoners hebben ook het recht om in te gaan tegen de standpunten van die organisaties. Er moeten rechtstreekse onderhandelingen komen tussen verkozen wijkvertegenwoordigers en organisatoren van de parades om tot akkoorden te komen voor de routes van de parades. Er is nood aan een ordedienst voor de parades en de wijkbewoners en dit onder controle van vertegenwoordigers van zowel bewoners als betogers, zonder enige inmenging van de staat. Het belangrijkste recht is dat van de arbeidersklasse om niet meegesleept te worden in een sectair conflict rond de parades.

Voor arbeidersbuurten, zowel katholieke als protestantse, heeft het vredesproces bijzonder weinig opgeleverd. Er waren aanvallen op de jobs, de openbare diensten en de arbeidsvoorwaarden en bovendien is er een toegenomen sectaire polarisatie. De protestantse arbeiderswijken voelen zich meer en meer volledig vervreemd van het politiek proces.

De recente verklaring van het IRA dat het de wapens neerlegt, werd onmiddellijk gevolgd door het ontmantelen van legerkazernes van het Britse leger en het ontbinden van het (lokaal gerecruteerde en nauw met het Britse leger verbonden) Royal Irish Regiment. De vooruitgang van Sinn Fein bij de verkiezingen waardoor het de grootste nationalistische partij van het noorden is geworden, de toegenomen steun voor de partij in het Zuiden vna het land en een toegenomen katholiek zelfvertrouwen, hebben in de protestantse arbeidersbuurten geleid tot een gevoel van onveiligheid. Daarnaast is de oude industrie, die vroeger heel wat protestanten een zekere job bezorgde, vandaag zowat verdwenen. Deze omstandigheden, samen met de groeiende haat tegenover carrièristische politici en het gebrek aan een massale arbeiderspartij, hebben geleid tot de huidige sfeer in de protestantse wijken.

De recente gebeurtenissen hebben gezorgd voor afschuw onder arbeiders langs beide kanten. De meerderheid van de arbeiders zijn tegen een terugkeer naar de donkere dagen van de Troubles. Maar zonder een grote arbeiderspartij met een socialistisch perspectief en een duidelijke leiding vanuit de vakbeweging, kan het sectaire conflict Noord-Ierland verder de dieperik in trekken.

Op 18 januari 2001 betoogden zo’n 100.000 arbeiders door Belfast nadat de postarbeiders in staking gingen omwille van de moord door het UDA op de katholieke postman Danny McColgin. Dit mooie voorbeeld van arbeiderseenheid dwong het UDA ertoe om haar doodsbedreigingen aan katholieke arbeiders in te trekken en het duwde de sectairen langs beide kanten in het defensief. Een gelijkaardige benadering is ook vandaag nodig als antwoord van de vakbeweging tegenover de recente uitbarstingen van geweld.

De Socialist Party in Noord-Ierland bouwt aan een socialistisch alternatief in de vakbeweging en in arbeiderswijken, zowel katholieke als protestantse wijken. We komen daar op voor arbeiderseenheid en socialisme. Doorheen campagnes zoals deze tegen de invoering van een nieuwe waterbelasting, kunnen arbeidersbuurten verenigd worden over de sectaire tegenstellingen heen. Een deel van dit proces zal bestaan uit het ontmaskeren van sectaire politieke partijen en paramilitairen die tegen iedere vorm van arbeiderseenheid zijn.

Op een kapitalistische basis is er geen oplossing mogelijk. Enkel doorheen de strijd voor socialisme kan de sectaire kloof worden overbrugd. Daarom is er nood aan een nieuwe arbeiderspartij die zich baseert op de vakbonden en wijkorganisaties en die een socialistisch programma verdedigt.