Linkse socialisten tonen weg naar onafhankelijke politieke vertegenwoordiging

De Verenigde Staten stonden het voorbije jaar minder in het oog van de economische storm dan de EU. Dit betekent echter niet dat er geen fundamentele veranderingen aan de gang zijn in de Amerikaanse samenleving. De Amerikaanse Droom waarbij elke goed studerende en werkende Amerikaan op een relatief zorgeloze toekomst rekent, ligt aan diggelen. De opkomst van indrukwekkende Occupy-beweging in 2011 zal de geschiedenis ingaan als een van de eerste uitingsvormen van dit keerpunt in de Amerikaanse samenleving.

Dossier door Bart Vandersteene

Economie aan het infuus

Door een ongeziene interventie van de overheid kon de Amerikaanse elite een crisis als deze in de EU voor zich uit duwen. De grootste adepten van de vrije markt en het liberalisme hadden de door hen verfoeide overheid meer dan nodig om hun systeem te stutten en van een ineenstorting te redden. Zonder overheidsinterventie en de huidige monetaire politiek die permanent vers geld in het systeem pompt, zou de economische ravage maar vooral de sociale revolte in de Amerikaanse samenleving dramatische proporties hebben aangenomen. Met 2,2% groei in 2012 lijkt het nog mee te vallen. Overal spreken politici en burgerlijke commentatoren over het einde van de crisis en het ingezette herstel. Het begrotingstekort werd van bijna 10% naar 4% teruggebracht, de Dow Jones staat terug hoger dan voor de crisis en de werkloosheidsgraad is gedaald van 9,4% in 2009 naar 7,4%.

Maar de crisis is niet in rook opgegaan. Maar liefst 5% van de bevolking is zijn huis kwijtgeraakt, private investeringen staan op een laag pitje ondanks historisch lage intrestvoeten, er zijn drastische bepsaringen op alle niveau’s. Van alle nieuwe jobs die er in 2010 bijkwamen, waren er 76% met lage lonen. Dat zijn tijdelijke jobs die als sneeuw voor de zon verdwijnen als de economie het wat minder doet. Een loon wordt als laag bestempeld als het minder dan 11 dollar bruto per uur is (8,22 euro). Een kwart van de Amerikaanse werkenden verdient minder dan het Belgische minimumloon. Voor hen is er weinig ‘droom’ in Amerika, het leven is een lange strijd om te overleven. In 2007 gaf 55% van de Amerikaanse bevolking aan een ‘goede’ of ‘perfecte’ financiële positie te kennen, nu is dat afgenomen tot 32%.

De overheid is nog steeds verplicht om de economie aan het infuus te leggen om erger te voorkomen. De inbreng met gemeenschapsmiddelen is echter niet gericht op publieke investeringen en jobcreatie, maar wel op het drukken van geld om intrestvoeten laag te houden en de banken de tijd te geven om de ergste rommel op te ruimen vooraleer de tweede fase van de crisis er komt.

Vormt het failliet van Detroit een precedent?

Het faillissement van de stad Detroit, ooit de bakermat van het moderne en industriële Amerika, is een enorme slag voor het prestige van de VS. Het is het meest extreme voorbeeld van het verval in de Amerikaanse samenleving. Decennialang boekten de grote automobielbedrijven uit Detroit megawinsten. Maar vandaag is de stad verlaten en vervuild. Een stad die ooit symbool stond voor welvaart en vooruitgang kent vandaag 50% werkloosheid. Bovendien leeft twee derde van de kinderen onder de armoedegrens. Na jarenlange besparingen op openbare diensten en sociale voorzieningen is de criminaliteit vijf maal hoger dan het Amerikaanse gemiddelde. Maar liefst 47% van de bevolking is functioneel analfabeet. Detroit is slechts het topje van een gigantische ijsberg. Tientallen kleinere steden staan aan de afgrond van het faillissement en verschillende staten kampen met enorme schuldenbergen. Een faillissement betekent in de praktijk dat heel wat engagementen van de overheid, bijvoorbeeld inzake pensioenen, op de helling komen te staan.

‘15 dollar per uur en een vakbond’

Rond deze slogan vonden dit jaar reeds tientallen acties plaats van werknemers in de lage loonsector (onder meer bij fastfoodbedrijven). Het federale minimumloon bedraagt nu 7,25 dollar of 5,50 euro. Mocht het minimumloon sinds 1968 aan de inflatie aangepast zijn, dan zou het 16,80 dollar bedragen. Met 7,25 dollar per uur is het niet mogelijk om een waardig leven op te bouwen. Miljoenen Amerikanen combineren verschillende jobs om rond te komen. De acties voor een minimumloon van 15 dollar per uur worden breed ondersteund. Socialist Alternative heeft er een centrale slogan in haar verkiezingscampagne in Seattle van gemaakt.

Socialist Alternative: doorbraak in Seattle, straks ook in Minneapolis?

Democraten en Republikeinen vormen twee gezichten van een zelfde politiek ten dienste van de heersende elite. Het was met een uitgekiende campagne dat Obama en de Democraten de hoop op verandering wisten uit te spelen. Maar Obama bracht geen verandering. De afgelopen maanden is zijn populariteit sterk afgenomen. De beloftes werden niet waargemaakt, wat leidde tot frustratie en verzet. Er is een gevaar dat dit in 2014 kan leiden tot kansen voor de Republikeinen en de rechtse populisten van de Tea Party die de frustraties richten tegen migranten, werklozen, vakbonden,…

Maar het kan ook anders. Er is een verrassend grote openheid voor een politiek alternatief dat de belangen van de gewone werkende bevolking centraal stelt. Socialist Alternative voert met haar beperkte krachten drie lokale verkiezingscampagnes. In Seattle, Minneapolis en Boston wordt aangetoond dat een expliciet socialistisch programma geen hinderpaal is voor electoraal succes.

In Seattle konden alle inwoners met voorverkiezingen bepalen welke twee kandidaten per te verkiezen zetel naar de tweede ronde op 7 november doorgaan. Voor een van deze posities is Kshama Sawant kandidaat. Bij de voorverkiezing haalde ze 44.458 stemmen of 35%. Dat is voor socialisten in de VS een ongezien resultaat. Een politieke commentator had het over “niet minder dan een aardbeving. Kshama heeft een nieuwe weg getoond voor onafhankelijke kandidaten die direct de belangen en thema’s van de werkende klasse verdedigen.” Tientallen activisten en vrijwilligers maken zich op voor een unieke campagne om een sterk resultaat neer te zetten op 7 november.

Ook in Boston en Minneapolis wordt uitgekeken naar de resultaten van de linkse socialisten. Ty Moore, de kandidaat van Socialist Alternative in Minneapolis, daagt de Democraat Alondra Cano uit in het negende kiesdistrict. Ty en Socialist Alternative hebben de afgelopen jaren een grote autoriteit opgebouwd met concrete campagnes en acties. Zo zijn er momenteel campagnes tegen gedwongen uithuiszettingen. Miljoenen gezinnen werden de afgelopen jaren uit hun woning gezet omdat ze de lening niet meer konden afbetalen, vaak als gevolg van de gehaaide praktijken van de banken. In Minneapolis ging de Occupybeweging mee onder impuls van Socialist Alternative over in de campagne ‘Occupy Homes’. De campagne van Ty geniet de steun van de belangrijkste vakbondscentrale in Minneapolis en krijgt de steun van tal van lokale activisten. Er is een kleine maar reële kans om verkozen te geraken in de gemeenteraad.

Socialist Alternative heeft als enige linkse organisatie in de VS een correcte inschatting gemaakt van de enorme veranderingen in de samenleving en de mogelijkheden voor links om daar op het politieke terrein uitdrukking aan te geven. Occupy toonde de woede en het ongenoegen van miljoenen mensen. Het heeft het politieke debat onder de bevolking gewijzigd. Jongeren weigeren alsmaar meer de logica van het systeem dat hen opzadelt met studieschulden en jobs aan lage lonen. Werkenden beginnen de besparingsprogramma’s en de aanvallen op de vakbonden in vraag te stellen. Er is ook de aanval op de klokkenluiders en het engagement van de Obama-administratie om het bespioneren van de eigen bevolking te versterken.

In een recente verklaring na het verkiezingssucces in Seattle schreef SA: “Socialisten erkennen dat verkiezingen niet het ideale terrein zijn om aan politiek te doen en dat ze op zichzelf onvoldoende zijn om reële verandering te brengen. De macht van het grote geld en de media controleert de politiek onder het kapitalisme. De geschiedenis toont aan dat alle overwinningen voor de werkenden gewonnen zijn door masssabewegingen. (…) De ontwikkeling van sociale strijd de komende maanden zal bepalend zijn voor het exacte resultaat bij de verkiezingen. De ‘realiseerbaarheid’ van ons programma groeit wanneer jongeren en werkenden zich organiseren en er een toename komt van acties, stakingen. (…) De campagnes zullen een levend voorbeeld zijn van hoe de linkerzijde en de werkenden een serieuze onafhankelijke campagne kunnen voeren dat als model kan dienen om te verspreiden over het hele land. Het zijn voorbodes van de komende golf aan politiek verzet die de twee partijen die de big business vertegenwoordigen zullen uitdagen.”