Hoe de kapitalistische haaien stoppen?

Socialistisch verzet tegen de dictatuur van de markten

Doorgaans is de maand juni het ogenblik bij uitstek om over de belastingen te spreken. Dit jaar werd ook in de rest van het jaar over de fiscaliteit gesproken. De Europese Commissaris Neelie Kroes (1) haalde uit naar grote bedrijven als Apple, Google of Amazon omdat ze hun winsten overbrengen naar fiscale paradijzen en aan legale belastingontduiking doen. Dat was een belangrijk thema van debat op de bijeenkomst van de industriële grootmachten van de G8 (2) eind juni in Noord-Ierland. Zal er eindelijk iets gedaan worden aan de fiscale gunstmaatregelen voor de grote bedrijven en de grote aandeelhouders?

Artikel door Nicolas Croes uit de zomereditie van De Linkse Socialist

Dat valt sterk te betwijfelen. De heersende klasse probeert ons ervan te overtuigen dat de crisis niet in het systeem ingebakken zit maar het resultaat is van enkele excessen. Ze willen de illusie creëren dat ook de ‘groten’ (een beetje) moeten betalen. Er wordt dus geprobeerd om de aandacht af te leiden.

Een klein foutje?

De opstelling van de burgerij heeft een zeker effect, zelfs onder de linkerzijde waar er ook tal van analyses circuleren die zich beperken tot het aanklagen van het tipje van de ijsberg zonder veel dieper te gaan kijken. Het thema van ‘fiscale rechtvaardigheid’ is natuurlijk belangrijk, maar we mogen ons er niet toe beperken.

De situatie is uiteraard schandalig. Bij de begrotingscontrole in juni moet voor de zesde keer op anderhalf jaar tijd extra geld gevonden worden. Nu gaat het om nog eens 526 miljoen euro voor 2013 en voor volgend jaar zit er al een nieuwe inspanning van 3,5 miljard euro aan te komen. Tegelijk verliest de gemeenschap ieder jaar enorme sommen aan (al dan niet legale) fiscale cadeaus voor de grote bedrijven, denk maar aan de notionele intrestaftrek (3). Zou een betere fiscaliteit volstaan om de problemen van de kapitalistische economie op te lossen? Hoe kan bij strengere regels een kapitaalvlucht naar andere landen worden vermeden? En wat moet er gebeuren met de zowat 1.000 miljard euro aan toxische activa die nog opgestapeld zijn bij de Europese ‘bad banks’ (4)?

Het is correct om in te spelen op thema’s die brede lagen van de bevolking doen revolteren, maar dan wordt die brede verontwaardiging best gebruikt om een stap verder te gaan op de weg naar een ander soort samenleving. Het fiscale systeem is zeker erg ongelijk, maar het is ook onmogelijk om het ernstig te hervormen zonder de drukkingsmiddelen van de rijken uit hun handen te halen door de sleutelsectoren van de economie (energie, financiewezen, staal,…) in publieke handen te brengen.

Geen halfslachtige maatregelen tegen het falende systeem

Deze fundamentele kwestie van de publieke en democratische controle op de sleutelsectoren van de economie is grotendeels afwezig in de analyses van de krachten die zich tegen het besparingsbeleid verzetten. Zelfs in syndicale kringen wordt regelmatig uitgehaald naar het ‘wilde kapitalisme’, alsof er een andere vorm van kapitalisme bestaat. ACOD-Wallonië stelde in de oproep voor de actiedag van 24 juni dat “de kapitalistische economie, die gedomineerd wordt door financiekapitaal en speculatie, de reële economie ondermijnt en ons sociaal model vernietigt.”

Dat klinkt radicaal, maar het gaat voorbij aan het feit dat het financiekapitaal en de speculatie gevoed worden door de reserves van de ‘industriële’ kapitalisten die als gevolg van de overproductiecrisis weigeren te investeren in reële productie. Speculatie aanpakken, kan enkel indien ook de voedingsbodem ervan wordt aangepakt. Dat betekent dat de enorme middelen die slapen op rekeningen van multinationals, grote bedrijven en grote aandeelhouders door de gemeenschap worden ingezet voor de enorme sociale behoeften waar er vandaag zogezegd geen middelen voor zijn.

In juni zagen we enorme bewegingen in Turkije en Brazilië. Deze voorbeelden vormen een nieuwe uitdrukking van de woede die kan ontwikkelen onder een schijnbare rust aan de oppervlakte. Ze maken ook duidelijk hoe een massale beweging bij een kleine vonk op razend snel tempo kan ontwikkelen. We moeten die woede en dat ongenoegen omzetten in strijd tegen het systeem zelf. Zowel in Turkije, Brazilië als bij ons is er nood aan een offensief actieplan dat zich baseert op massamobilisaties en algemene stakingen waarmee de vraag van een andere samenleving wordt gesteld, een samenleving waarin de winstlogica plaats ruimt voor een democratische socialistische samenleving.

Voetnoten

1. Europees Commissaris voor nieuwe technologie, aangehaald door RTBF.be op 17 juni 2013
2. De G8 omvat de acht machtigste landen ter wereld: de VS, Japan, Duitsland, Frankrijk, Groot-Brittannië, Italië, Canada en Rusland
3. In 2010 ging meer dan 5 miljard euro aan inkomsten voor de fiscus verloren door het systeem van notionele intrestaftrek (Marianne.net, 15 juni 2013)
4. LesEchos.fr, 17 juni 2013