Your cart is currently empty!
Brazilië. Overwinning door massastrijd
Na de tsunami van massastrijd de afgelopen dagen, hebben de lokale regeringen van Sao Paulo en Rio de Janeiro, de twee grootste steden van het land, samen met de verantwoordelijken van tientallen andere steden in het land beslist om de tarieven voor het openbaar vervoer te verlagen. In het geval van Sao Paulo gaat het om een verlaging met 12 centavos. Het is de belangrijkste overwinning van de afgelopen 20 jaar van neoliberaal offensief tegen de arbeiders en de bevolking in het algemeen.
Ook de lokale overheden die vooraan stonden in de repressieve aanpak van de betogers moesten na twee weken van intensieve mobilisatie een bocht maken. Op 17 juni waren er meer dan 300.000 betogers in verschillende steden. In Sao Paulo en Rio alleen ging het om bijna 200.000 betogers. In de hoofdstad Brasilia werd het parlementsgebouw bezet en in Sao Paulo onderging het stadhuis hetzelfde lot.
De acties in Sao Paulo legden de belangrijkste straten plat en er werd betoogd naar Ponte Estaiada, een symbool voor de rijke vastgoedspeculanten. De brutale politierepressie van de voorbije week leidde tot nog grotere acties. Op 17 juni besloot de regionale gouverneur om af te zien van verdere repressie.
In Rio de Janeiro was er wel nog sprake van harde repressie en arrestaties. Onder hen ook een lid van LSR (onze Braziliaanse zusterorganisatie). Deze kameraad werd ervan beschuldigd lid te zijn van een ‘georganiseerde criminele bende’ en hij kwam pas vrij na een boete te hebben betaald. In Belo Horizonte, in de staat Minas Gerais, was er een voetbalwedstrijd in het kader van de Confederatie Cup. Er waren meer mensen die buiten aan het stadion protesteerden dan er toeschouwers waren voor de internationale wedstrijd.
Er werd in Sao Paulo tot een nieuwe betoging opgeroepen voor 18 juni. Daar waren er 80.000 aanwezigen en werd het Praca da Sé plein in het stadscentrum volledig ingenomen. Er waren tegelijk ook acties op de Avenida Paulista, waar er pogingen waren om het stadhuis en het kantoor van de stadsautoriteiten over te nemen. Een dag eerder werden de kantoren van het lokale parlement van Rio de Janeiro vijf uur lang effectief overgenomen door betogers.
Op 19 juni waren er de hele dag massaprotesten. Snelwegen werden afgezet, busstations geblokkeerd en er waren grote betogingen van onder meer de MSTS (Beweging van arbeiders zonder dak boven het hoofd). Een groep LSR-leden kwam in die betoging in de buurt van Sao Paulo tussen. De strijd begon verder te radicaliseren en kende uitbreiding onder de armen in de hele stad. Dit verhoogde de druk op de regering.
Na een oproep tot nieuwe eengemaakte acties op nationaal vlak op 20 juni, kondigden de lokale autoriteiten in Sao Paulo en Rio aan dat de tarieven voor het openbaar vervoer zouden dalen.
Verdeeldheid onder de regerende partijen
De toegeving kwam er na zware discussies en verdeeldheid binnen de heersende partijen. Er werd een crisisberaad georganiseerd met onder meer Lula (de voormalige president die officieel geen enkele positie meer bekleedt), president Dilma Rouseff en de prefect van Sao Paulo. Terwijl die vergadering plaats vond, werd het gebouw van de prefectuur omsingeld door betogers.
De volgende ochtend kondigde de prefect nog aan dat een verlaging van de tarieven een ‘populistische’ positie zou zijn. Dat standpunt hield niet lang stand. Bij een voetbalwedstrijd tussen Mexico en Brazilië in Fortaleza werd het stadion omsingeld door betogers. Er werd een persconferentie georganiseerd door de prefect en de gouverneur van Sao Paulo, Alkmin van de rechtse PSDB. Ze kondigden samen aan dat er een verlaging van de tarieven zou komen.
De omvorming van de PT (Arbeiderspartij) tot een kapitalistische partij en het feit dat de vakbondsfederatie CUT vooral dienst doet als relais van de regering onder de arbeiders, heeft geleid tot een sterk anti-partij gevoel onder de betogers. Rechtse krachten maakten daar gebruik van om uit te halen naar de linkse politieke krachten die aan de acties deelnamen.
Het antipartijgevoel werd vaak vertaald in fysieke aanvallen op wie vlaggen of borden van linkse partijen meedroeg. Dit gebeurde vaak na acties van rechtse provocateurs, waaronder ook politie-infiltranten. Gezien de omvang van de massabeweging hebben alle politieke krachten in het land, ook de partijen die in de federale regering zitten en de vertegenwoordigers van de werkgevers, op cynische wijze geprobeerd om het vuur van de jonge betogers te recupereren. De kapitalistische klasse van Brazilië heeft het strijdtoneel betreden en probeert de leiding van de beweging over te nemen door enkele eisen ervan over te nemen.
Het is tegen deze achtergrond dat de linkse partijen (zoals PSOL, PSTU en PCB) alsook sociale bewegingen als de MTST en Terra Livre (waarmee wij actief samenwerken), verschillende vakbondsorganisaties als CSP-Conlutas en Intersindical en anderen, waaronder anarchistische groepen, aan het protest deelnemen. De aandacht ging vooral uit naar de betogingen van 20 juni en de verdediging van het recht van linkse partijen om hun vlaggen en materiaal naar voor te brengen op de acties en daar in te gaan tegen de invloed van rechtse krachten op de beweging.
Er zijn tegenstrijdige elementen in het politieke bewustzijn van diegenen die aan de beweging deelnemen. Maar toch heeft de beweging geleid tot een overwinning in de vorm van een tariefdaling voor het openbaar vervoer. Dat leidt meteen tot de vraag hoe de beweging verder kan gaan. Er is daarover geen overeenstemming onder de strijdbare sociale bewegingen en de linkerzijde. De nationale acties van vandaag dreigen vooral een herdenking te worden voor wat werd bereikt en niet zozeer een stap om verder vooruit te gaan.
LSR roept op tot de vorming van algemene vergaderingen en fora van de beweging om eisen uit te werken en ook een programma. Daarmee kunnen we de reeds bekomen verworvenheden consolideren en uitbreiden om te komen tot volledig gratis openbaar vervoer. De regeringen hebben aangekondigd dat de verlaging van de tarieven voor het openbaar vervoer zullen leiden tot andere besparingen in sociale programma’s. De beweging moet eisen dat het geld wordt gezocht bij de private bedrijven die het transportsysteem beheersen en niet bij andere sociale programma’s.
Zelfs met deze toegevingen blijft de kost om te reizen erg hoog voor werkenden en studenten. De eis van gratis vervoer was destijds een eis van de PT, maar dat was voor de bocht naar rechts. Deze eis moet opnieuw boven gehaald worden. We kunnen het verbinden aan de eis om het volledige transportsysteem in publieke handen te nemen.
De middelen om openbaar vervoer te organiseren en de kwaliteit ervan drastisch te verbeteren, kunnen gevonden worden indien de overheidschulden niet worden afbetaald. Nu wordt de afbetaling van die schulden vooral gebruikt door banken en speculanten om gemakkelijke winsten te boeken.
Aansluiting zoeken bij andere strijdbewegingen
Om de strijd voor degelijk gratis openbaar vervoer te voeren, moet de beweging zich verenigen met andere strijdbewegingen die naar voor komen en de eisen van de arbeiders, jongeren en de bevolking van de steden. We denken daarbij onder meer aan campagnes zoals deze tegen de misdaden die worden begaan bij de voorbereiding van de Wereldbeker voetbal volgend jaar. Er worden grote bedragen uitgetrokken voor de bouw van nieuwe stadions en andere infrastructuurwerken voor de Wereldbeker. Maar ondertussen zijn er tekorten voor de scholen, ziekenhuizen en andere voorzieningen voor de gewone bevolking.
We moeten ook dringend de eis van de verdediging van democratische rechten opnemen. De Wereldbeker betekent in de praktijk een periode van noodtoestand waarbij armoede en sociaal protest worden gecriminaliseerd.
We moeten de massale acties verder verdiepen en de strijdmethoden van de arbeidersbeweging naar voor brengen. Dat is de meest efficiënte manier om te vermijden dat de rechterzijde een invloed in de beweging kan verwerven.
De Braziliaanse heersende klasse bereidt de situatie voor een algemene staking voor. De kwestie van zo’n algemene 24-urenstaking zal zich vroeg of laat stellen indien de beweging stand houdt en zich kan versterken.
Er is dringend nood aan een eenheidsfront van linkse en sociale politieke krachten. Daaraan gekoppeld is er nood aan een nationale bijeenkomst van arbeiders, jongeren en wijkorganisaties om te discussiëren over een programma voor het verderzetten van de strijd en de acties waarmee dat kan.
De klassenstrijd in Brazilië komt in een nieuwe fase terecht. Na een lange tijd komen we uit de lange periode van neoliberalisme en beperkte sociale strijd. We mogen deze kans niet laten liggen!