Zuid-Afrika. Strijd gaat voort na bloedbad in Marikana

De strijd van de mijnwerkers in Marikana (Zuid-Afrika) gaat voort, ook na het bloedbad dat vorige week werd aangericht waarbij tientallen doden vielen. De Democratic Socialist Movement, onze zusterorganisatie in Zuid-Afrika, is actief betrokken bij de mijnwerkersstrijd. Zij hebben het over een uitbreiding van de staking nu ook in andere mijnen het werk neergelegd is rond dezelfde eisen. Er is een rebellie tegen de slechte arbeids- en loonsvoorwaarden. Uit protest tegen de houding van de officiële vakbond, zijn strijdcomités van onderuit opgezet.

Verslag vanuit Zuid-Afrika door Liv Shange

Maandagochtend kwamen 10.000 mijnwerkers van Lonmin en mensen uit Marikana bijeen voor een massabijeenkomst voor de sloppenwijken waar ze wonen. Er werd ingegaan op de gebeurtenissen van donderdag waarbij 34 arbeiders om het leven kwamen en 78 anderen in het ziekenhuis belandden. Dat zijn alvast de cijfers van de politie die ook aangaf dat 259 arbeiders werden opgepakt. De massale bijeenkomst bediscussieerde de weigering van Lonmin om te onderhandelen, de wijze waarop de media bericht brengt van het bloedbad, het antwoord op de stakingsbrekers en het organiseren van de begrafenis van de doden. Het ultimatum van Lonmin om dezelfde dag nog terug aan het werk te gaan, werd woedend verworpen.

Lonmin verklaarde dinsdag dat een derde van de 28.000 arbeiders terug aan het werk waren. Ondanks die verklaring bleef de sfeer onder de arbeiders vastberaden en strijdbaar. Maandag was het al duidelijk dat de zogenaamde werkwilligen door de politie verplicht werden om naar de mijnen te gaan.

Tijdens het weekend trokken de arbeiders zich terug van de ‘berg’ waar ze zich voorheen verzamelden. De buurt was rustig, de mensen bleven waakzaam. Er waren politie-agenten en private bewakers van de mijnen actief in de hele regio. Ze waren daar met gewapende voertuigen en geweren. Een door de regering aangesteld team om de situatie ter plaatse onder controle te krijgen, durfde maandag niet naar Marikana komen.

Voormalig ANC-jongerenleider Julius Malema, die recent uit het ANC werd gezet, sprak zaterdag op een massabijeenkomst. Zijn organisatie regelde ook een advocaat voor de 259 opgepakte arbeiders die maandag voor de rechter moesten verschijnen op beschuldiging van onder meer moord. Malema sprak zich uit tegen president Zuma en de gehate vertegenwoordigers van de NUM (National Union of Mineworkers), de leiding van deze vakbond maken deel uit van de fractie van Zuma binnen het ANC. Een van de grootste aandeelhouders van Lonmin is Cyril Ramaphosa, de algemeen secretaris van de NUM die kapitalist werd maar tevens binnen het ANC verantwoordelijk was voor de controlecommissie die besliste over de uitsluiting van Malema. Malema stelde terecht dat het bloedbad een poging van de regering was om de winsten van Ramaphosa veilig te stellen en dat de NUM niet langer een vakbond is, maar via haar investeringsvleugel naar de kant van het patronaat is overgestapt. Deze boodschap stemt overeen met wat velen denken en met de ervaring van veel arbeiders met de contrarevolutie binnen de vroegere revolutionaire vakbond NUM en ook binnen het ANC. Malema wil spijtig genoeg proberen om terug in het ANC binnen te geraken in plaats van te bouwen aan een nieuwe arbeiderspartij.

Op zaterdag was er een betoging van vrouwen die op zoek waren naar hun mannen die sinds donderdag vermist waren. Ze riepen: “Dit is niet onze regering”. Afgelopen donderdag werd het klassenkarakter van de ANC-regering op drie minuten tijd samengevat. De regering en de staatsmachine met 3.000 agenten in Marikana toonden hun ware aard in het bloedbad dat onder de mijnwerkers werd aangericht. Dat kan een keerpunt vormen in de strijd in Zuid-Afrika. Er waren de afgelopen drie jaar dagelijks protestacties, maar nu komen we in een nieuwe situatie.

De rol van de media bij de gebeurtenissen in Marikana is verschrikkelijk. Er verschenen leugens (zoals het verhaal dat de arbeiders een loonsverhoging van 300% werden beloofd), halve waarheden (zoals de dodentol die lange tijd op 12 werd gehouden) en elementen werden bewust niet vermeld (zoals hoe het geweld begon). Ook waren er overdrijvingen, zoals hoe arbeiders zogezegd waanzinnige eisen zouden stellen en de politie aanvielen omdat ze onder de invloed van een medicijnenman stonden. De klassenhaat druipt van de krantenpagina’s. Maandag stelde een mijnwerker op de massabijeenkomst: “Dezelfde mensen die Lonmin bezitten, controleren ook de media.”

Ook bij de elite werd het klassenbewustzijn aangescherpt. Iedereen verdedigde het bloedige onderdrukken van de arbeidersopstand. De bazen van de mijnen kwamen zaterdag bijeen om na te gaan hoe de orde kan hersteld worden. De zakenkrant Business Day stelde dat de kapitalistische heersende klasse zich volledig achter de NUM moet zetten. Daarmee bevestigde de krant de rol van deze vakbond.

De mijnwerkers in Rustenburg stellen vast dat de kapitalisten in het offensief gaan en dat het nodig is om de arbeiders te verenigen en te organiseren. Voor de staking waren heel wat arbeiders nog terughoudend tegenover de NUM omwille van de historische tradities van deze vakbond en omdat het alternatieve AMCU (Association of Mine workers and Construction Union) zich nog onvoldoende had bewezen. De gebeurtenissen van de afgelopen week bezegelen het lot van de NUM.

“Het meest dringende is dat we nu in alle mijnen de leden van de NUM overbrengen naar de AMCU”, stelde een arbeider. De staking bij Lonmin wordt niet geleid door de AMCU en er is twijfel over de rol die deze vakbond speelt, maar toch zal de AMCU veel steun krijgen als gevolg van deze staking. De AMCU is een afsplitsing van de NUM die intussen al 12 jaar bestaat zonder echt vooraan te staan of zonder echt in te gaan tegen de standpunten van de vakbonden van Cosatu, de vakbondskoepel. Toen mijnwerkers bij Lonmin, Impala Platinium en Anglo Platinium de NUM verlieten, trokken ze naar de AMCU dat zich kon vestigen als het belangrijkste alternatief op syndicaal vlak. In de staking bij Lonmin beslisten de arbeiders om net zoals bij andere acties in de mijnen van Rustenburg over te gaan tot het opzetten van een arbeiderscomité dat niet verbonden is met de NUM of de AMCU. De leiders van de AMCU doen er momenteel alles aan om hun handen in onschuld te wassen. Ze gaan in tegen de beschuldigingen van onverantwoordelijkheid die ze vanwege de elite over zich krijgen. De rol die de AMCU in de toekomst zal spelen, hangt af van de graad waarin de arbeiders een strijdbaar en socialistisch programma naar voor kunnen brengen in deze vakbond.

De Democratic Socialist Movement (DSM) verdedigt het idee van een lokale algemene staking om de eisen van de arbeiders van Lonmin te ondersteunen, we stellen voor om doorheen Rustenburg een forum van arbeiders en de gemeenschap op te zetten met delegaties van alle mijnen en arbeidersbuurten, en we verdedigen de noodzaak van een nationale en internationale actiedag om te protesteren tegen het bloedbad en voor de eisen van de arbeiders.

Er zijn al stakingsacties bezig in twee andere mijnen van Rustenburg, deze acties gaan rond gelijkaardige eisen als bij Lonmin. De arbeiders van Lonmin vernamen ook dat de politie drie bussen met arbeiders van Anglo Platinium tegenhield om te vermijden dat ze aan de massale bijeenkomst van maandag zouden deelnemen en er hun solidariteit zouden betuigen. Anglo Platinium is wereldwijd de grootste producent van platina en kende recent ook een ‘wilde’ staking. Arbeiders van verschillende mijnen rond Rustenburg gingen al over tot solidariteitsacties.

> Lees ook ons eerder artikel over Zuid-Afrika