Kazachse oliearbeiders gehoord in Europees Parlement

Maandagnamiddag was er een hoorzitting in het Europees Parlement georganiseerd door Paul Murphy, verkozene van de Socialist Party (Ierland) en lid van de fractie GUE/NGL (Verenigd Links). Een resem sprekers van de arbeidersbeweging en de oppositie in Kazachstan kregen hierdoor een mogelijkheid om hun bekommernissen en eisen op tafel te leggen. Dat was meteen nuttig om contacten te leggen voor solidariteitsacties en campagnes.

De bijeenkomst werd geopend door Paul Murphy die benadrukte dat Kazachstan potentieel een erg rijk land. Er zijn heel wat natuurlijke rijkdommen. Maar tegelijk kent de bevolking een schrijnende armoede. Alle middelen, alle rijkdom en alle macht zijn in de handen van een kleine elite die niet aarzelt om de privileges met harde repressie te verdedigen. Dat is ook de inzet van de intussen vier maanden durende staking van oliearbeiders in de regio Mangistau in het westen van het land. Ondanks de repressie en de druk houden de arbeiders de staking vol. Hun vastberadenheid en strijdbaarheid zorgt ervoor dat deze staking een referentiepunt van verzet tegen uitbuiting wordt.

Mukhtar, een militant van de oliearbeiders in het westen van Kazachstan, schetste de achtergrond van het conflict. Hij stelde dat dit conflict een belangrijk gegeven is geworden, een keerpunt in de periode na de val van de Sovjetunie en een uitdrukking van vakbondssolidariteit. De aanleiding voor de staking waren eisen rond de lonen en arbeidsvoorwaarden. Het management weigerde daarover te onderhandelen en ging in samenspraak met het regime meteen over tot harde repressie. In de plaats van te onderhandelen, volgden intimidatie en geweld. Als gevolg van de staking werden 2.500 arbeiders aan de deur gezet. Zij worden enkel verdedigd door de onafhankelijke vakbonden die worden opgezet en ze kunnen beroep doen op internationale steun als gevolg van solidariteitsacties, onder meer na het bezoek van Paul Murphy aan de regio. Na vier maanden eisen de arbeiders directe onderhandelingen waarbij de 2.500 afgedankte arbeiders meteen terug worden aangeworven. Dit conflict is pas voorbij als iedereen terug aan de slag is.

Een aantal activisten uit Kazachstan brachten getuigenissen van de repressie en de intimidatie. Een arbeider vertelde hoe de kinderen van de oliearbeiders deze zomer niet op zomerkamp mochten omwille van de staking of dat ze niet naar school kunnen in september. Nochtans vragen de arbeiders niet veel: twee keer per jaar een nieuw uniform in de plaats van een keer, toegang tot vers drinkwater tijdens het werk, de mogelijkheid om te douchen,… Dat allemaal wordt de arbeiders ontzegd. Als ze voor hun rechten opkomen, is repressie het enige antwoord. Daarbij werd al een vakbondsmilitant vermoord alsook de 18-jarige dochter van een vakbondsmilitant. Het meisje werd ontvoerd, verkracht en vermoord.

Onafhankelijke media wordt onderdrukt. Dat bleek uit het relaas van wat bij Stan TV gebeurt, een onafhankelijke zender die uit de ether werd gehaald omdat over de staking van de oliearbeiders werd bericht. De geheime diensten bedreigen alle medewerkers en doen dit door meteen ook dreigementen te uiten over familieleden.

Esenbek is een van de organisatoren van de onafhankelijke vakbonden en een vooraanstaande militant van de Socialistische Beweging van Kazachstan. Hij legde uit dat een federatie van onafhankelijke vakbonden werd opgezet omdat de officiële vakbonden niets doen om de arbeiders te vertegenwoordigen. Die officiële bonden zijn instrumenten van de overheid. Daartegenover moeten we bouwen aan breed gedragen eigen onafhankelijke vakbonden. De staking van de oliearbeiders in Mangistau speelt daar een belangrijke rol in. Zowel het feit dat er ter plaatse onafhankelijke bonden zijn als de solidariteit die op nationaal en internationaal vlak wordt georganiseerd, is belangrijk. De overheid is bereid om erg ver te gaan. Zo werd de advocate van de onafhankelijke vakbond van oliearbeiders gevangen gezet en veroordeeld tot een celstraf van zes jaar wegens het ‘ophitsen’ van de arbeiders. De vastberadenheid onder de arbeiders is groot omdat er geen andere keuze is, dit is een kwestie van overleven. Het regime gaat na hoever het kan gaan in dit conflict, het is bang van het potentieel van de stakingsbeweging en een uitbreiding van het verzet. Daarom richt het zich bewust tegen de onafhankelijke vakbonden en linkse socialisten, onder meer met een opgezette strafzaak tegen Esenbek en Ainur.

Ainur Kurmanov benadrukte dat deze staking niet alleen om de lonen en arbeidsvoorwaarden draait. Dat speelt uiteraard wel een rol en de regering probeert de bevolking op te zetten tegen de zogenaamd goed betaalde oliearbeiders. Maar het gaat ook om hoe de sociale verhoudingen worden georganiseerd en hoe deze explosieve verhoudingen tot uitbarsten komen. Daarbij is het belangrijk om onafhankelijke vakbonden op te zetten als eerste stap om arbeiders te organiseren in de strijd voor hun rechten. We moeten dat koppelen aan slogans die verder gaan en de nationalisatie van de natuurlijke rijkdommen onder arbeiderscontrole naar voor brengen. Dat is noodzakelijk opdat de hele bevolking zou kunnen genieten van die natuurlijke rijkdommen en er ook over zou kunnen beslissen. De repressie van het regime is er enkel op gericht om de huidige gang van zaken te kunnen behouden, de repressie wordt steeds driester en doet denken aan wat Pinochet in Chili deed in de jaren 1970 en 1980. De strijd van de oliearbeiders is steeds politieker aan het worden, de noodzaak van een strijdbare federatie van onafhankelijke vakbonden en van een eigen politiek verlengstuk stelt zich.

Tanja Niemeier, een medewerkster van Paul in de fractie GUE/NGL en lid van LSP, had het over het politieke belang van de staking. De vastberadenheid van de arbeiders is enorm ondanks de enorme repressie. Arbeiders krijgen dreigberichten via SMS en sommige dreigementen worden ook effectief uitgevoerd. Huizen worden plat gebrand, activisten of familieleden vermoord. Om de strijd verder te zetten, is internationale solidariteit van belang alsook de eis van nationalisatie onder arbeiderscontrole. Dat is de enige manier om de productie in het belang van de arbeiders te organiseren en om een democratische deelname te bekomen. Kazachstan is vandaag een land met veel armoede ondanks de enorme rijkdommen. Doorheen de acties wordt duidelijk dat de arbeiders hun angst om in actie te komen zijn verloren. Genoeg is genoeg, een terugkeer naar de vroegere situatie komt er niet.

Op de zitting was er ook een tussenkomst van een activiste uit Oezbekistan die fotomateriaal toonde van kinderen die moeten werken in de katoensector van dat land. De Europese autoriteiten blijven blind voor deze kinderarbeid. Dankzij de hoorzitting werd eindelijk een mogelijkheid geboden om dit schandaal bekend te maken.

De Europese instellingen en het establishment bestempelen zichzelf als de ‘internationale gemeenschap’. Zij vertrekken niet vanuit de belangen van brede lagen van de bevolking. Mooie woorden over mensenrechten dienen enkel voor de gewichtige tussenkomsten in allerhande praatbarakken. Ondertussen wordt vooral gepoogd om de handelsrelaties te versterken en om toegang te krijgen tot de natuurlijke rijkdommen. Daarbij zijn goede banden met dictatoriale regimes zoals dat van Kazachstan geen probleem. Het feit dat in Oezbekistan kinderarbeid aanwezig is, vormt al evenmin een bezwaar.

Wij mogen ons niet laten vangen en moeten zelf contacten leggen en vanuit de arbeidersbeweging onze eigen internationale gemeenschap vormen. De hoorzitting was daar een nuttig element in. Het was niet altijd even gemakkelijk om alle sprekers te volgen, wellicht gingen een aantal elementen verloren in de vertaling. Maar ondanks die taalbarrière was het wel duidelijk dat we als socialisten en strijdbare militanten dezelfde taal van strijd en solidariteit spreken. De beweging in Kazachstan is belangrijk omwille van het potentieel, het feit dat ongenoegen georganiseerd wordt in onafhankelijke vakbonden en een brede steun krijgt. Als de arbeiders en armen na jaren van onderdrukking en uitbuiting hun angst om te protesteren verliezen, kan dit snel tot uitbarstingen leiden. Dat zagen we eerder al in Noord-Afrika en het Midden-Oosten. Dit is gevaarlijk voor het establishment en dat verklaart de repressie.

We moeten de strijd van de oliearbeiders in Kazachstan bekend maken en ondersteunen. Daarbij was het nuttig dat enkele Belgische vakbondsmilitanten uit de petroleumsector aanwezig waren om uit eerste hand te horen wat er in Kazachstan gebeurt zodat ze dit kunnen aankaarten en bekend maken.