Op 7 juli heeft het Grondwettelijk Hof een arrest geveld naar aanleiding van een vraag van de Brusselse Arbeidsrechtbank over het onderscheid tussen arbeiders en bedienden. Zoals algemeen werd aangenomen, besliste het Hof dat er sprake is van een onaanvaardbare discriminatie. Zullen de vakbonden dit aangrijpen om een campagne te voeren voor de algemene invoering van het bediendenstatuut?
In het ontwerp van IPA (Interprofessioneel Akkoord) dat werkgevers en werknemersvertegenwoordigers afsloten, was een hoofdstuk voorzien rond het eenmaken van de statuten van arbeiders en bedienden. Een opwaardering van het statuut van arbeiders ligt bijzonder gevoelig bij een groot aantal werkgevers, maar anderzijds is het onderscheid tussen arbeiders en bedienden steeds meer achterhaald. Het ontwerp voorzag in een bijzonder geleidelijk optrekken van de opzegtermijnen voor arbeiders en een verlaging van de termijnen voor bedienden.
Historisch werd een onderscheid gemaakt tussen wie hoofdzakelijk hoofdarbeid en wie hoofdzakelijk handenarbeid verricht. Vandaag is die indeling achterhaald door de ontwikkeling van wetenschap en technologie die de complexiteit van het productieproces hebben vergroot. Zuivere repetitieve handenarbeid die geen bijzondere vaardigheid vereist, bestaat haast in geen enkele sector meer. We werken allemaal met ingewikkelde machines die een zekere graad van scholing eisen.
De druk om tot een gelijkschakeling van de statuten van arbeiders en bedienden te komen, is dan ook steeds groter. De poging om via het IPA de kwestie op de lange baan te schuiven en een wettelijk kader te geven, mislukte door het afwijzen van het IPA door een meerderheid van de vakbondsleden (en dat in alle vakbonden). Leterme liet daarom een voorstel in een wet gieten, maar deze wet voorziet nog steeds in een bijzonder trage omschakeling. En dat is voor het Grondwettelijk Hof onaanvaardbaar: de discriminatie moet tegen 8 juli 2013 zijn weg gewerkt.
Hierdoor komen we terug bij het punt waar we voor het IPA-ontwerp stonden: een groeiende druk om alle arbeiders een bediendenstatuut toe te kennen. Eind december 2010 besliste een arbeidsrechtbank in Tongeren nog dat twee arbeiders jarenlang bediendewerk hadden gedaan zonder het statuut te krijgen.
Er zijn maar twee opties: van alle arbeiders bedienden maken aangezien iedereen hoofdarbeid verricht. Ofwel proberen te sleutelen aan een nieuw eenheidsstatuut dat wellicht een afbreuk zou betekenen aan de sociale verworvenheden van bedienden. Een deel van de vakbondsleiders, waaronder ACV-voorzitter Cortebeeck, pleit voor die laatste optie. De bediendencentrales gaan uiteraard voor de eerste optie. Op twee jaar tijd tot een nieuw eenheidsstatuut komen, lijkt gezien de problemen bij het ontwerp van IPA eind 2010 niet mogelijk. En waarom zouden de vakbonden zich op dergelijke onderhandelingen storten om een deel van hun leden een slechter statuut op te leggen?
De vakbonden kunnen het arrest van het Grondwettelijk Hof gebruiken in een campagne om alle arbeiders een bediendestatuut te geven. De bediendebonden BBTK en LBC roepen op om “de enige logische conclusie te trekken die na deze uitspraak van het grondwettelijk hof aanvaardbaar is. Het wegwerken van de discriminaties tussen werknemerscategorieën door het optrekken van het statuut van de arbeiders tot dat van de bedienden.”
Indien er niets gebeurt, dan kunnen arbeiders vanaf 9 juli 2013 zichzelf als bedienden beschouwen en alle voordelen die daarmee gepaard gaan opeisen. Iedere rechter zal hen daarbij gelijk moeten geven. Specialist Chris Engels bevestigde in De Standaard: “De facto zullen er dan geen arbeiders meer bestaan.”
De vakbonden moeten een campagne voeren om deze beslissing niet aan de rechters over te laten, maar voor 8 juli 2013 te formaliseren door het optrekken van het statuut van arbeiders tot dat van de bedienden. Hiertoe is er een actieve campagne nodig!