BTW-verlaging volstaat niet: breng energie in publieke handen!

Een algemene btw-verlaging op energie naar 6% zou een gemiddeld gezin met de huidige prijzen ruim 500 euro per jaar opleveren. Dat komt na prijsstijgingen die hetzelfde gemiddelde gezin meer dan 2.000 euro per jaar kosten. Anders gezegd: ook na een btw-verlaging betalen we nog steeds 1.500 euro extra per jaar voor energie. Het voorstel van een btw-verlaging wordt al langer verdedigd door de PVDA, die terecht opmerkt dat energie geen luxeproduct is. Wij delen het verzet tegen de asociale btw-taksen en zijn voorstander van een energiesector in publieke handen.

Het ‘compromis’ van de regering voor een btw-verlaging die tijdelijk is en pas ingaat als het warmer wordt, gevolgd door accijnsverhogingen en enkel voor elektriciteit (zelfs indien er een extra cheque van 100 euro komt), volstaat helemaal niet. Het zal de snel stijgende curve hoogstens een beetje afvlakken, maar de stijging gaat ondertussen voort tot een niveau dat de portemonnee van de werkende klasse niet kan trekken.

De liberalen lagen het langste dwars met het argument dat het geld van een btw-verlaging (1,3 tot 1,6 miljard euro) achteraf via hogere belastingen aan dezelfde mensen gevraagd wordt, wat neerkomt op een vestzak-broekzak operatie. Maggie De Block sprak over “boerenbedrog”. Belastingverlagingen voor grote bedrijven zijn uiteraard anders: wat ze in de vestzak van de bazen steken, halen ze uit onze broekzak.

Eerder was er ook groen verzet tegen een btw-verlaging op gas, omdat dit vuile energie is. Zo gaven ze voer aan de rechterzijde die ecologische maatregelen graag voorstelt als een aanslag op onze portemonnee. De N-VA is daar kampioen in. Zuhal Demir stelde dat de hoge energieprijzen veroorzaakt worden door hogere CO2-taksen in Europa. De partij pleit voor meer kernenergie naar Frans model. Dat het nucleaire businessmodel sterk afhankelijk is van overheidsinvesteringen bij de opstart ervan en van de verantwoordelijkheid van de gemeenschap voor het afval en de milieurisico’s, vermeldt de N-VA uiteraard liever niet.

De groenen gingen mee in de logica van de PS die opmerkte dat een btw-verlaging grote inkomens evenveel voordeel oplevert als lage. De PS greep dit aan om te pleiten voor een energiecheque van 200 euro voor al wie minder dan 3.500 euro bruto per maand verdient. BTW is effectief een asociale vlaktaks die voor iedereen even hoog is, waardoor een verlaging even groot is voor grootverdieners als voor mensen in armoede. Het probleem is het asociale karakter van de btw op zich. Zowel de PS als de groenen weigeren echter om een progressieve belasting op grote bedrijven en superrijken voor te stellen.

Elke maatregel die raakt aan de winstbelangen wordt meteen actief bestreden door de grote bedrijven op de energiemarkt. De prijs voor elke extra bescherming van consumenten wordt doorgeschoven naar dezelfde consumenten of de gemeenschap. Zo zijn er in Brussel maatregelen om contracten drie jaar te laten lopen en is het moeilijker om mensen zomaar af te sluiten. Bedrijven reageren door ofwel de Brusselse markt te verlaten ofwel met hogere prijzen: in Brussel betaal je gemiddeld ongeveer 300 euro per jaar meer dan in Vlaanderen of Wallonië. De kost van de prijsblokkering in Frankrijk werd bij de invoering ervan in oktober op 3,8 miljard euro geschat, een kost die door de regering en dus de gemeenschap gedragen wordt.

Zolang het niet over de kern van de zaak gaat, met name de vraag wie de energiesector bezit en controleert, komen we geen stap vooruit. De energieprijzen stijgen door de grillen van de markt, een gebrek aan vooruitziendheid en planning, de toenemende geopolitieke spanningen … Het is een probleem dat langs alle kanten verbonden is met hoe het kapitalisme in elkaar zit en zichzelf vastrijdt. De greep van de markt breken, kan enkel door de volledige sector in publieke handen te nemen. Enkel onder democratische controle en beheer is het mogelijk om een planmatige groene transitie te realiseren en tegelijk de factuur onder controle te houden. Deze strijd start op nationaal vlak, maar moet uiteindelijk internationaal gevoerd worden.