Linda Taaffe
Op 9 maart kwam de Britse film “Made in Dagenham” bij ons in de bioscoop. We publiceren een ingekorte versie van een recensie uit Socialism Today.
‘Made in Dagenham’ is een schitterende film. Op het einde wou ik met de vuisten in de lucht rechtspringen om te roepen: ‘We hebben gewonnen’. Een groep van 187 arbeidsters verkreeg gelijk loon door er samen voor te strijden. Ze gingen samen door periodes van vreugde, twijfel en onzekerheid. Hun goedlachse ingesteldheid domineert. En uiteindelijk moeten de machtige bazen toegeven.
De film gaat niet diep in op de politiek turbulente achtergrond waartegen de vrouwen bij de Ford-vestiging in Dagenham in 1968 in staking gingen. Op dat ogenblik waren er overal in Europa stakingen en massabetogingen. Tien miljoen arbeiders legden het werk neer in Frankrijk. Russische tanks vielen Tsjecho-Slowakije binnen. Er was een algemene sfeer van verzet en verandering.
Op dat ogenblik werkten veel vrouwen als ongeschoolde arbeiders en kregen ze doorgaans lagere lonen. In de industrie kregen vrouwen doorgaans slechts de helft van hun mannelijke collega’s. Tegen die achtergrond was de staking bij Ford-Dagenham van groot belang. De film is uitstekend omdat het over gewone vrouwen gaat. Het zijn gewone arbeidsters met een voltijdse job. Ze produceren overtrekken voor de zetels in auto’s. Daarnaast hadden ze een gewoon leven met een gezin dat eten op tafel verwachtte, kinderen wiens kledij moest worden gestreken en mannen die verwachtten dat het huishoudwerk door de vrouwen werd gedaan. Het waren gewone vrouwen, maar ze voerden een buitengewone strijd.
Er zijn films zoals die van Ken Loach die heel wat problemen van de arbeidersklasse in beeld brengen. Vaak wordt daarbij een te grote nadruk gelegd op de donkere kant van het leven. Bij ‘Made in Dagenham’ is daar geen sprake van. De film is grappig en zorgt meteen voor een goed humeur. Niet dat de arbeidsomstandigheden zo leuk waren: het dak lekte en het werk was hard. De vrouwen moesten 55 zetelovertrekken per uur maken of 250 hoofdovertrekken. Er werd met zware machines gewerkt. De arbeidersklasse verlichtte de zware omstandigheden met de nodige humor.
Doorheen de film krijgen we ook een beeld van het tijdperk: een decennium van optimisme en hoop op een betere toekomst. De oorlog lag definitief achter de rug en de arbeiders konden zich meer permitteren. De groeiende economie zorgde voor grote winsten. Dat was ook het geval bij Ford en de arbeiders stelden terecht vast dat het bedrijf zich best wat hogere lonen kon veroorloven. Nochtans beweerde het patronaat dat gelijke lonen te duur zou zijn en de winsten met 1 miljard pond naar beneden zou halen. Toen Ford uiteindelijk moest toegeven, bleef het bedrijf winst maken.
Uiteraard wilden de arbeiders hun deel van de groei. De vakbonden speelden daar een grote rol in. De film brengt het beeld van achterbakse gladde vakbondsverantwoordelijken, maar ook enkele sympathieke delegees op de werkvloer. Het klopt dat er in de periode van de groei na de oorlog een laag van bureaucraten ontstond die druk van onderuit nodig hadden vooraleer ze tot actie overgingen. Het was door vakbondsstrijd dat de arbeiders toegevingen afdwongen: de 40-urenweek, loon voor overuren, verbeteringen voor pensioenen en uitkeringen,… Het patronaat en de regeringen probeerden dit jarenlang tegen te houden. Net zoals ze vandaag alle sociale verworvenheden willen afbouwen.
Op het vlak van anti-stakingsmaatregelen is er al ver gegaan in Groot-Brittannië. Een wilde staking is nu illegaal, de spontane solidariteitsacties van de mannelijke arbeiders zouden evenzeer verboden zijn en ook de acties van de vrouwen bij de Ford-vestiging Halewood in Liverpool zou niet meer kunnen volgens de Britse wetgeving.
De vrouwen van Dagenham zagen hun strijd niet als een overwinning voor alle vrouwen. Ze deden enkel wat alle arbeiders in hun plaats zouden doen: hun rechtvaardige eis voor betere lonen afdwingen. Ze stelden dat ze als geschoolde arbeiders moesten worden betaald en hetzelfde loon moesten krijgen als hun mannelijke collega’s.
Vandaag zijn belangrijke stappen vooruit gezet, maar Britse vrouwen verdienen gemiddeld nog steeds 16% minder dan mannen. Bovendien zetten de besparingen alle elementen van sociale zekerheid onder druk en dat raakt vrouwen het hardste. In de toekomst zullen vrouwen opnieuw vooraan staan in de strijd. Dit soort films is goed om een nieuwe generatie de tradities van de arbeidersbeweging te laten zien en duidelijk te maken hoe we overwinningen kunnen bekomen. Verenigde collectieve actie kan patroons en regeringen tot toegevingen dwingen en arbeiders kunnen overwinningen boeken.