Enkel strijd kan voorkomen dat de klok wordt teruggedraaid voor vrouwenemancipatie

In vergelijking met vorig jaar zal 8 maart dit jaar in een totaal veranderde wereld plaatsvinden. “De Covid-19 pandemie dreigt de verworvenheden op vlak van economische kansen voor vrouwen terug te draaien en de genderkloof te verbreden, die ondanks 30 jaar van vooruitgang nog steeds bestaat,” schreef het IMF vorige zomer. In een opiniestuk in de Volkskrant (01/11/2020) schreven twee feministen een stuk onder de duidelijke titel: “Coronapandemie bedreigt ook emancipatie.”

door Anja Deschoemacker

Om helemaal eerlijk te zijn, had het IMF het over de “zeer beperkte en nauwelijks merkbare vooruitgang” van de laatste 30 jaar moeten hebben, en eraan toevoegen dat dit bovendien gebeurde binnen een kader van toenemende ongelijkheid waarbij de economische groei nauwelijks ten goede kwam van de meerderheid van de bevolking. Maar één ding moet duidelijk zijn: de massale vrouwenstrijd die we het laatste decennium overal ter wereld hebben gezien, zal zich verder moeten ontwikkelen, uitbreiden en organiseren om te voorkomen dat de pandemie het startschot vormt voor het terugdraaien van de klok voor wat betreft vrouwenemancipatie.

Corona raakt vrouwen harder

Volgens een rapport van de Internationale Arbeidsorganisatie heeft de coronacrisis vooral de lonen van vrouwen onder druk gezet (De Standaard, 03/12/2020). In Europa is België een van de landen met het grootste genderverschil: het loonverlies door de pandemie is voor vrouwen het dubbele van dat van mannen, namelijk 12,7% tegenover 6,6%. Het zou vooral te wijten zijn aan de oververtegenwoordiging van vrouwen in sectoren die hard geraakt werden door de pandemie en de lockdowns (winkels, horeca, toerisme …). Daarnaast moesten heel wat moeders tijdelijk stoppen met werken om voor de kinderen te zorgen. Dit zal nog stevig toenemen eens de steunmaatregelen aan de getroffen sectoren stoppen en de structurele werkloosheid groeit.

In november verschenen nieuwe globale cijfers van de VN Vrouwen, die erop wezen dat de pandemie 25 jaar vooruitgang in gendergelijkheid teniet kan doen (BBC News, 26 november 2020). In die mate dat de zorglast volgens Anita Bhatia van de VN Vrouwen “een echt risico van de terugkeer naar gender stereotypes van de jaren 1950” stelt. Voor de pandemie spendeerden vrouwen drie maal zoveel tijd aan onbetaalde arbeid in het gezin dan mannen. “Ik verzeker je dat dit cijfer meer dan verdubbeld is,” stelde Bhatia. Ook in België blijkt dat bijvoorbeeld het coronaverlof ongelijk wordt opgenomen: in september is 75% van het coronaverlof door vrouwen opgenomen (Bruzz, 23/11/2020).

Geweld op vrouwen sterk toegenomen

De cijfers variëren, maar overal ging de lockdown gepaard met een scherpe stijging van geweld op vrouwen. Het is zo universeel dat het omschreven wordt als de schaduw-epidemie. Voor de pandemie hadden volgens de VN Vrouwen 18% van de vrouwen wereldwijd aangegeven dat ze het afgelopen jaar slachtoffer waren van seksueel en/of fysiek geweld van hun partner. Over een mensenleven bekeken, ging het om 30% van de vrouwen. De cijfers voor 2020 tonen overal een forse toename van alle vormen van geweld: partnergeweld, maar ook geweld op straat en online. Voor Covid-19 had één op de tien vrouwen in de Europese Unie aangegeven sinds haar vijftiende online intimidatie te hebben ondergaan. Ook dat cijfer is fel gestegen met de enorme toename van tijd die we online doorbrengen.

Niet terug naar het oude normaal – vechten voor een beter leven en toekomst voor ons en onze kinderen!

Vandaag zien we nog niet het hele verhaal, de steunmaatregelen aan bedrijven en werkenden voorkomen voorlopig een scherpe stijging van de werkloosheid en de armoede. Maar geen illusies: deze regering neemt maatregelen om haar systeem – het kapitalisme – te redden, niet omdat die partijen ineens zo bezorgd zijn om onze levensstandaard. Marx stelde in ‘Het Kapitaal’ dat kapitalisten roekeloos omspringen met de gezondheid en de levensduur van de arbeider, tenzij ze door de samenleving gedwongen worden om er rekening mee te houden. Dat geldt nog meer voor vrouwen die bij elke economische crisis minstens deels terug naar de haard, en dus naar de financiële afhankelijkheid van een mannelijke kostwinner, worden gestuurd.

De pandemie heeft de problemen die vrouwen ondervinden in dit systeem enkel verder op scherp gesteld. De economische depressie die zich ontwikkelt, zal verzekeren dat dit ook zo blijft. Wat nodig is, zijn geen tijdelijke maatregelen, maar een systeemverandering die voorkomt dat vrouwen de hoogste prijs betalen voor iedere crisis. Dat is onze centrale boodschap voor 8 maart: vechten voor iedere maatregel die voorkomt dat de prijs van de crisis door ons wordt betaald, maar ook ons in die strijd organiseren om de kapitalisten hun controle over de samenleving en onze levens te ontnemen.

Voer op 8 maart actie met Campagne ROSA in je school, je bedrijf, je wijk, met je vrienden… Mobiliseer mee naar de marsen tegen seksisme op 8 maart. Bied ook samen met ons steun aan acties van het personeel in de zorg, het onderwijs, de distributie – die werkenden die de samenleving hebben doen draaien in deze gezondheidscrisis. Vecht mee voor een Interprofessioneel Akkoord dat het patronaat niet toestaat de kosten voor de gezondheidscrisis af te wentelen op de werkenden, terwijl ze zelf met de winsten gaat lopen. Help ons in het uitbouwen van een socialistisch feministisch alternatief, in België en in de wereld – sluit aan bij Campagne ROSA en wordt deel van ROSA – International Socialist Feminists!