Traditionele politiek: wie gelooft die mensen nog?

De Covid-19 crisis leverde geen stabiele nieuwe regering op. De zwakke minderheidsregering onder Wilmès vroeg en kreeg volmachten, maar die waren in de tijd beperkt. Samen met de versoepeling van de coronamaatregelen kwam de politieke crisis terug op de voorgrond.

De snuffelronde van Magnette (PS) en Rousseau (SP.a) leverde geen regering op, maar vestigde het idee van een minderheidsregering. Voor Magnette is de keuze duidelijk: een klassieke tripartite van sociaaldemocraten, liberalen en christendemocraten of nieuwe verkiezingen. Het idee van een minderheidsregering werd door Bouchez (MR), Coens (CD&V) en Lachaert (Open VLD) opgepikt in een poging om een minderheidsregering rond de voormalige Zweedse partners te vormen. De kansen op succes daarvan zijn beperkt. SP.a losweken van de PS kan misschien nog lukken: een vooruitgang met 1,7% in de peiling van juni volstond voor euforie rond het ‘Conner-effect’. Maar dan nog blijft het probleem dat de PS nodig is om een Franstalige meerderheid op de been te brengen, terwijl zowel N-VA als PS al meer dan een jaar stelselmatig zeggen dat ze niet met elkaar in een coalitie willen.

Nieuwe verkiezingen zien de Vlaamse partijen niet zitten: ze krijgen bijna allemaal klappen terwijl het Vlaams Belang piekt in de peilingen. De partijen die de Vlaamse regering vormen, moesten in de peiling van juni al 10% prijsgeven tegenover de verkiezingen van mei 2019. Hiermee zou de Vlaamse regering haar meerderheid kwijtspelen. Dit ondermijnt het idee van een ‘Vlaams front’ rond de Vlaamse regering en het bevestigt dat de kiezers het geklungel rond Vlaamse bevoegdheden zoals de woonzorgcentra hebben opgemerkt. Het ondergraaft meteen ook het argument dat N-VA noodzakelijk is voor een Vlaamse meerderheid op federaal vlak. Door deze elementen wordt een minderheidsregering effectief een mogelijkheid. Dat een tripartite van de drie traditionele politieke families geen meerderheid oplevert, is een uitdrukking van de politieke instabiliteit en de zwakte van de traditionele partijen. Dit kan voor verrassingen zorgen en mogelijk uiteindelijk nieuwe verkiezingen op de agenda plaatsen.

De uitdagingen voor de volgende regering zijn groot. Welk antwoord op de problemen in de zorgsector die door Covid-19 zijn blootgelegd? Hoe reageren op de golf van afdankingen? Wat met het begrotingstekort en de staatsschuld, zelfs indien de Europese normen in de praktijk losgelaten zijn? De dalende inkomsten en extra uitgaven zorgen voor een fors begrotingstekort en dan zijn er nog geen structurele middelen voor onder meer de zorgsector vrijgemaakt. Pierre Wunsch van de Nationale Bank waarschuwde dat het huidige tekort aanvaardbaar is, maar dat de volgende regering wel een plan moet hebben om dat tekort aan te pakken. Econoom Gert Peersman stelde dat er beter niet in zorg of armoedebestrijding wordt geïnvesteerd omdat dit terugkerende uitgaven zijn. Vincent Van Quickenborne (Open VLD) haalde uit naar het voorstel van SP.a om het federale zorgpersoneel een eenmalige horecacheque van 300 euro te geven: “De uitgavenregen blijft maar duren. Wij zouden daar perfect mee kunnen leven als dat budgettair was afgedekt.”

In de huidige context komt ‘budgettair afdekken’ neer op harde besparingen. De Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten becijferde bijvoorbeeld dat de steden en gemeenten 280 miljoen euro extra moeten besparen, hetgeen zal gebeuren door minder investeringen in infrastructuur en directe besparingen. Dezelfde discussie stelt zich op alle beleidsniveaus en maakt een regeringsvorming niet gemakkelijker.

Een offensieve mobilisatie rond de eisen van het zorgpersoneel of een sterke campagne voor een hoger minimumloon van minstens 14 euro per uur of 2.300 euro per maand, zouden de positie van de arbeidersbeweging versterken. Overigens is het opvallend dat veel ‘helden van de coronacrisis’ vandaag een lager inkomen hebben! De PVDA die vooruitgaat in de peilingen, zeker in Wallonië maar gestaag ook in Vlaanderen, kan daar een belangrijke rol in spelen. Het is door strijd dat sociale verworvenheden bekomen zijn, het is door strijd dat we er nieuwe zullen afdwingen!