Huishoudhulpen in Hongkong: angst voor ziekte, extra werkbelasting en annulering van vrije dag

 Artikel door Vincent Kolo en Xiaxi Cai, Socialist Action (ISA in Hongkong)

“Ik heb al twee maanden geen vrije dag meer gehad omwille van het coronavirus”, vertelt Seputih, een Indonesische huishoudhulp. “Mijn werkgever betaalt me voor een vrije dag, maar in realiteit is er geen vrije dag. In het belang van mijn gezondheid ga ik ermee akkoord om hem niet te nemen”, vertelde ze aan ons magazine ‘Socialist’.

Zondag, normaal een verplichte vrije dag voor huishoudhulpen, was voordien hun enige kans om te rusten, ontspannen en vrienden te ontmoeten. Maar door de druk van de Hongkongse regering om thuis te blijven, zitten ze nu permanent vast in hun werkomgeving. Sommigen werden door hun bazen bedreigd met ontslag, uit schrik dat ze het virus zouden binnen brengen als ze naar buiten gaan op zondag. Deze logica geldt echter niet wanneer de huishoudhulpen erop uit gestuurd worden om boodschappen te doen of de hond uit te laten.

Het coronavirus is voor werkenden in heel de wereld een zware klap geweest met noodmaatregelen, bedrijfssluitingen en verlies van inkomen. Maar de armste en meest kwetsbare sectoren van de werkende klasse dragen de zwaarste last. In Hongkong zijn dat de 400.000 arbeidsmigranten uit voornamelijk Indonesië en de Filippijnen. Zij worden geconfronteerd met een verhoogde werklast, langere uren en nóg meer beperkingen op hun vrijheid en privacy.

Terwijl zelf-isolatie minder of zelfs géén werk betekent voor veel mensen ter wereld, betekent het voor huishoudhulpen méér werk dan ooit, maar natuurlijk zonder extra vergoeding. De situatie van arbeidsmigranten in Hongkong werd in meerdere studies veroordeeld als “moderne slavernij”, hoewel hun tegenhangers die in Saudi Arabië en andere Golfstaten nóg zwaardere en onderdrukkende voorwaarden ondergaan. In maatschappijen zoals het uber-kapitalistische Hongkong, met een lang verwaarloosde en beperkte sociale infrastructuur, zijn de onderbetaalde vrouwelijke migrantenwerkkrachten het substituut voor een uitbouw van deftige kinderopvang, naschoolse opvang en ouderenzorg.

Gesloten scholen

“Ik heb nu veel meer werk omdat de zoon van mijn werkgever niet naar school gaat, maar meneer en mevrouw zijn altijd aan het werk”, zegt Seputih’s vriendin en collega Indonesische migrant Vant. Zoals vele andere huishoudhulpen is het zorgen voor kinderen deel van haar job.

In een recente studie door het Asian Migrants Coordinating Body (AMCB) zegt meer dan de helft van huishoudhulpen dat hun werklast is verhoogd sinds het begin van de uitbraak. Met de sluiting van de scholen de laatste 10 weken en ouderen die de kwetsbaarste groep zijn, vallen deze lasten grotendeels op de schouders van arbeidsmigranten. Daarbovenop komt het feit dat veel mensen nu thuiswerken, wat betekent dat de huishoudhulpen van dichterbij worden gecontroleerd en gesuperviseerd door hun thuiswerkende bazen.

De strenge inwoonregel, een enorm onderdrukkende wet, zelfs in normale tijden, is nog ondraaglijker geworden gedurende de uitbraak. Volgens de wet worden huishoudhulpen – die vaak geen eigen kamer hebben – gedwongen om bij hun bazen te wonen. De straffen voor het overtreden van deze wetten zijn hoge boetes, gevangenisstraf en deportatie. Er is geen mogelijkheid om “naar huis te gaan” aan het einde van een shift. De appartementen in Hongkong zijn de kleinste ter wereld, gemiddeld half zo groot als appartementen in Manhattan, New York en 60% kleiner dan die in Singapore.

De helft van de wereld ervaart momenteel een zekere vorm van ‘cabin fever’ (claustrofobie), door zo’n lange periodes vast te zitten in kleine ruimtes, iets wat een enorme impact heeft op de mentale gezondheid. Maar dit is nog erger wanneer je geen gezinslid bent, maar een “meid”. Huishoudhulpen kunnen fungeren als schokdemper wanneer de gemoedstoestand in het gezin verslechtert. Het is ook veel moeilijker voor huishoudhulpen om een pauze te nemen of zelfs hun telefoon te gebruiken tijdens de pandemie.

“De meerderheid van mijn vrienden is gedeprimeerd door deze situatie,” zegt Seputih. “De baas werkt elke dag thuis, dus het werk stopt soms gewoon niet. Er is geen vrijheid, bijvoorbeeld, om je familie in het dorp [in Indonesië] op te bellen, je moet wachten tot je baas gaan winkelen is”.

Geldtransfers: belangrijkste bron van inkomsten

De pandemie in combinatie met de kapitalistische recessie veroorzaakt een golf van economische vernieling en ontslagen, onder andere in Indonesië en de Filippijnen, wat nog meer druk legt op de arbeidsmigranten in Hongkong. Zij zijn bang om ontslaan te worden én om besmet te geraken, omdat dit in veel gevallen ook zou leiden tot ontslag.

In de Filippijnen zijn reeds 500.000 jobs verdwenen in de laatste 2 maanden. De Indonesische overheid waarschuwt dat de Covid- 19 crisis kan leiden tot een verlies van 5,2 miljoen jobs en een extra 3,8 miljoen mensen die onder de armoedegrens leven. Dit zijn maatschappijen waar geen opvangnet of werkloosheidsuitkering is: geen werk betekent geen loon en geen inkomen! Zelfs vóór deze crisis waren arbeidsmigranten in Hongkong vaak de enige kostwinners voor hun families thuis, waaronder hun eigen kinderen, die ze normaal gezien 1x per jaar mogen bezoeken. Hun onderwijs, medische kosten en economische overleving hangen volledig af van het inkomen dat hun moeders verdienen in Hongkong.

Verhoog de lonen! Herinvoering van de rustdag van arbeidsmigranten!

Socialist Action (ISA in Hongkong) roept op om de rustdag van arbeidsmigranten meteen opnieuw in te voeren. Maar dit vereist ook een nieuw beleid om het schandalige dumpen van huishoudhulpen te beëindigen, voor wie er geen betaalbare mogelijkheden bestaan om samen te komen en dit dus moeten doen op voetgangersbruggen en in parken. Zoals op elk ander niveau voorziet de overheid het absolute minimum aan voorzieningen voor migranten. Socialist Action eist dat de overheid investeert om collectieve voorzieningen te bouwen of uit te breiden zodat arbeidsmigranten kunnen studeren, internet gebruiken, bijeenkomen, feestjes en vrijetijdsactiviteiten kunnen organiseren onder veilige en hygiënische omstandigheden.

Er zijn momenteel rond de 87.000 lege hotelkamers in Hongkong wegens het instorten van het toerisme, met overal “spookhotels”. Als onmiddellijke crisismaatregel zouden deze kamers opgeëist kunnen worden om arbeidsmigranten gratis 24-uur onderdak te bieden om te ontkomen aan hun dagelijkse claustrofobische werkomgeving. De hotelindustrie eist zoals andere kapitalisten een reddingsoperatie door de overheid, maar wij zeggen dat er geen besteding van publiek geld mag gebeuren zonder volledige publieke controle over en toegang tot deze middelen.

Wij eisen dat de HK$10.000 cash die de overheid aan alle permanente inwoners belooft ook uitbetaald wordt aan de arbeidsmigranten. De gedachtegang van de overheid achter deze eenmalige betaling (overeenkomstig met andere overheden en hun zogenaamd “helikoptergeld”) is dat dit de economische effecten van de pandemie zou verzachten en de instortende economie – vooral de kleinhandel – ondersteunt. Bij beide argumenten is het niet enkel oneerlijk, maar ook onlogisch om de arbeidsmigranten uit te sluiten, terwijl zij dit geld nog meer nodig hebben dan anderen. Niet in de laatste plaats hebben ze dit geld nodig om maskers en ontsmettend materiaal te kopen, zaken die bazen normaal moeten voorzien, maar in veel gevallen gebeurt dit niet.

Het schandalige vrekkige beleid voor arbeidsmigranten moet stoppen, te beginnen met de inwoon- regel en de tweeweken-regel, die migranten verplicht om Hongkong te verlaten binnen de 14 dagen wanneer ze ontslaan zijn en geen nieuw contract hebben gevonden. Dit zijn allebei maatregelen van sociale controle die de rechten en mobiliteit van vrouwelijke migranten ernstig beperken.

Het minimumloon voor arbeidsmigranten, dat HK$ 4630 bedraagt en naast het minimum ook vooral de norm is, moet verhoogd worden. Socialist Action roept op om migranten onder de algemene minimumloonwet te laten vallen, zodat deze discriminatie afgeschaft wordt. Maar het minimumloon (momenteel HK$ 37,50 per uur) is ook veel te laag voor lokale werknemers. In plaats van zich te verzetten tegen de uitbreiding van het minimumloon naar migranten omdat dit “te duur” zou zijn, moeten vakbondsleiders focussen op de nood aan een georganiseerde strijd om verbeteringen af te dwingen, zeker in een tijd waarin de overheid de economie overspoelt met geld om de kapitalistische belangen te verdedigen tegen de effecten van de crisis.

Organiseer de strijd

Arbeidsmigranten en de rest van de werkende klasse in Hongkong moeten zich organiseren in vakbonden en politieke organisaties om collectief te onderhandelen, staken en hun rechten te verdedigen. Maar zij mogen niet alleen staan.

De recente golf van nieuw opgerichte Hongkongse vakbonden, nog in een vroeg stadium, moet zich uitstrekken en solidariteit en een gemeenschappelijk vakbondsapparaat bieden aan arbeidsmigranten, in plaats van migrantenvakbonden uit te sluiten. Zij zijn de meest uitgebuite 10% van de arbeidsbevolking in Hongkong, maar hebben ook een rijke ervaring op vlak van arbeidersstrijd doorheen het Aziatische continent en vertegenwoordigen belangrijke internationale verbindingen. Dit is iets dat de opkomende vakbonden missen en nodig hebben.

Enkel een gemeenschappelijke strijd door alle werknemers, ongeacht nationaliteit, kan stand houden tegen de golf van aanvallen op arbeidsrechten- en vrijheden, jobs en inkomens, die ontstaan is door deze crisis.