Zullen verkiezingen de communautaire twisten temperen?

Op 13 juni wordt er opnieuw gestemd. Of er daarmee ook een oplossing komt voor de twisten die hebben geleid tot de val van Leterme II, is lang niet zeker. De uitslag kan net zo goed de vorming van een stabiele coalitie nog meer bemoeilijken. Over de essentie zijn alle traditionele partijen het echter eens: hoe ervoor zorgen dat de arbeidersgezinnen ook nu weer opdraaien voor de crisis?

Artikel uit De Linkse Socialist, door Eric Byl, lijstduwer voor de Senaat

Autoriteit traditionele partijen uitgehold

De Belgische burgerij zit met een probleem. Dertig jaar neoliberaal beleid heeft de autoriteit van haar politieke instrumenten totaal uitgehold. Normaal zouden de partijen die zich beroepen op de arbeidersbeweging bijgevolg van overwinning naar overwinning moeten stomen, maar dat gebeurt niet. Waarom? De arbeidersbeweging put haar kracht uit haar aantal en niet zoals de burgerij uit haar kapitaal. Maar dat aantal is slechts een potentiële kracht. Het moet georganiseerd worden om efficiënt te zijn. Op syndicaal vlak doen de vakbonden dat, zij het niet steeds in de mate waarin de achterban het zou wensen. De strijd voor de belangen van de arbeiders wordt echter niet enkel gewonnen op het syndicale terrein. Politieke beslissingen hebben een impact op onze werk- en woonomgeving. Arbeiders hebben ook op dat terrein een vertegenwoordiging nodig.

Vroeger speelden de sociaaldemocratie en sommige ACW-vertegenwoordigers nog enigszins die rol. Daar blijft nu niets meer van over. Ze zijn loyale uitvoerders geworden van de politiek van het patronaat. Veel efficiënter dan openlijk rechts dat sneller in aanvaring komt met de vakbonden. In Griekenland namen de socialisten het bestuur over van de conservatieven omdat zij beter geschikt zijn om de arbeiders het zwaarste besparingsplan uit hun geschiedenis door de strot te rammen. In België stellen de sociaaldemocratische partijen zich op als “verantwoordelijke partijen” die de politiek van het patronaat verkopen in een sociaal ogende verpakking.

Minste kwaad?

Het aantal arbeiders dat zich daaraan nog laat vangen, neemt voortdurend af. Wie toch nog stemt voor de sociaaldemocraten doet dat meestal “om erger te voorkomen”. Toch blijven de ABVV-leiders zich eraan vastklampen met hun oproep tot progressieve frontvorming rond SP.a en PS. In Wallonië lukt dat nog in enige mate. Niemand slaagt er immers beter in dan de PS om sociale afbraak voor te stellen als sociale vooruitgang. Als het moet door zich van de strijd van onze voorouders te bedienen. “Al 125 jaar schepper van vooruitgang”, heet dat dan.

In Vlaanderen pakt dit al lang niet meer. Racistische, populistische en nationalistische avonturiers gaan er met de buit lopen. Maar in plaats van te breken met SP.a voor het ABVV en met CD&V voor het ACV en daar een echt alternatief tegenover te stellen, doen de vakbondsleiders niets anders dan de arbeiders oproepen nog maar eens voor hun beulen te stemmen “om erger te vermijden”. Het resultaat is een totale politieke versnippering. Om hun electorale positie op te krikken, zijn de traditionele partijen bovendien bereid tot harakiri.

Da joenk De Croo

Zoals Verhofstadt aan het begin van zijn carrière, haalt ook nieuwbakken Open VLD-voorzitter De Croo toeren uit waarvan het establishment tegen het plafond gaat, om toch maar de aandacht te trekken.

Door de regering te laten vallen, speelt hij hoog spel. Een akkoord over BHV had bijna zeker een eclatante verkiezingsoverwinning voor de CD&V opgeleverd, die bovendien met Europees president Van Rompuy kan uitpakken. Bij de CD&V moeten ze gedacht hebben dat het staatsmanschap het bij de Open VLD uiteindelijk wel gehaald zou hebben op de electorale belangen. Niet dus. De Croo deed tenslotte niet anders dan wat de CD&V hem had voorgedaan. Enkele jaren geleden was het Vlaams nationalisme, N-VA incluis, op sterven na dood. Het was de CD&V die het uit zuiver electorale overwegingen reanimeerde. Wie gelooft Marianne Thyssen nog als ze beweert dat de CD&V wil “blijven opkomen voor een sociale economie, voor een beleid ter ondersteuning van de zwakken en voor het behoud van de communautaire dialoog”? Is dat niet net het tegenovergestelde van de CD&V-praktijk van de voorbije jaren. “Bij ons zal je geen krachttermen of ultimatums horen?”, voegt ze eraan toe. Een betere illustratie van de pot die de ketel verwijt, is moeilijk te vinden.

Verantwoordelijkheidszin

Ook langs Franstalige kant wordt Open VLD gebrek aan verantwoordelijkheidszin verweten. Maar zelfs vulkanisch as kon Maingain er niet van weerhouden vanuit het verre zuiden enkele welgemikte communautaire torpedo’s af te vuren. Toen hij destijds met zijn kartel het FDF een reddingboei aanbood, kon Jean Gol van de PRL uiteraard niet weten dat datzelfde FDF diens opvolger Reynders van de MR in de tang zou nemen.

Aan Franstalige kant zijn de politici nu poeslief voor elkaar, maar de PS kon het toch niet nalaten om de gedeelde verantwoordelijkheid van de MR op te rakelen. CD&V en MR zijn echter niet de eerste traditionele partijen die ooit uit electorale overwegingen nationalisten en/of regionalisten in hun rangen verwelkomden. Tijdens de Voerencrisis had de PS met Happart ook al een Trojaans paard binnengehaald.

Grote coalitie?

De schrik zit er nu goed in. Dit worden de meest communautaire verkiezingen in jaren. Enkel een grote coalitie met de vier traditionele families – christendemocraten, sociaaldemocraten, groenen en liberalen – kan mogelijk de communautaire knoop tijdelijk ontwarren. Het zou de weg vrij maken om de “echte uitdaging” aan te gaan: op kosten van de arbeiders en hun gezinnen het gat dichten dat de overname van de bankschulden in de begroting heeft geslagen. Dat vereist een herziening van de financieringswet zodat ook de gewesten en gemeenschappen bijdragen, maar dat doe je best zonder communautaire scherpslijpers. Vandaar de pogingen van het establishment om de electorale positie van CD&V en SP.a op te krikken. Die zullen de komende weken niet meer van het scherm weg te branden zijn.

Het doemscenario zou zijn dat de N-VA incontournable wordt. In dat geval zijn we vertrokken voor weer enkele jaren communautair geruzie waarbij de “echte uitdaging” op standby wordt gezet. In dat geval zal het establishment een verrottingsstrategie hanteren, waarbij regeringen elkaar in versneld tempo opvolgen en geprobeerd zal worden de N-VA hiervoor verantwoordelijk te stellen.

Welke coalitie er ook komt, een grote vierpartijencoalitie of een formule met de N-VA, de inzet van de verkiezingen bestaat erin de arbeiders en hun gezinnen de rekening van de crisis te laten betalen. Enkel massaal verzet en een nieuwe arbeiderspartij met de steun van de grote vakbonden kan ervoor zorgen dat de verantwoordelijken voor de crisis zelf in hun zakken moeten tasten.