Hun antwoord op de crisis? Deel 2. SP.a wil nog eens vooruit

Nadat de partij tot op een historisch dieptepunt was gezakt bij de verkiezingen van 2009 wil de SP.a “weer vooruit”. Het is inderdaad al even geleden dat er vooruitgang was, zeker als we het korte intermezzo van Steve Stevaert buiten beschouwing laten. SP.a trekt voor het eerst in 20 jaar naar de federale verkiezingen als oppositiepartij. Leidt dat tot een linksere invalshoek?

[box type=”shadow” align=”alignright” width=”100″]

Lees ook:

• Deel 1. Lijst Dedecker vecht voor haar centen

[/box]

De senaatslijst wordt getrokken door de man die in 2009 een historische nederlaag heeft behaald en ze wordt geduwd door de man die voor de partij onbetrouwbaar en onhandelbaar was in de Vlaamse regering. Dat noemen ze in de media vervolgens een “sterke lijst”. Vier jaar na het Generatiepact en de asociale opstelling die SP.a daarbij innam tegen de basis van de vakbonden in, zou dit grotendeels vergeten moeten zijn. De ABVV-leiding aarzelt niet om de partij een handje toe te steken daarbij. Het ABVV roept openlijk op om voor SP.a en PS te stemmen.

In haar verkiezingsprogramma schrijft SP.a dat er “drie jaar stilstand” is geweest in de Wetstraat waarbij de achteruitgang nu ook in de samenleving voelbaar is: “Er zijn minder mensen aan het werk, er zijn meer kinderen arm, er is meer onzekerheid over de toekomst van onze pensioenen, lonen zijn minder eerlijk verdeeld tussen top en werknemers, er wordt meer zelf betaald voor gezondheid, er zijn meer mensen met overmatige schulden, er wordt meer winst uit Belgie naar Parijs doorgesluisd, er sterven meer mensen in het verkeer dan 3 jaar geleden.” Ter herinnering: SP.a zat van 1988 tot 2007 in de federale regering, een periode waarin Electrabel werd verkocht Suez, de armoede opliep tot 15% van de bevolking en de pensioenen en lonen onder vuur werden genomen.

Maar laten we de verantwoordelijkheid van SP.a bij dit alles nog even buiten beschouwing laten en kijken naar de antwoorden die de partij vandaag naar voor schuift. Een centraal punt in de SP.a-campagne bestaat uit het voorstel om werkenden aan te moedigen langer te werken. De partij stelt dat het de “eerste pijler” van de pensioenen wil versterken door wie langer werkt ook een hogere bijdrage te geven. Het pensioen zou tot 200 euro toenemen voor wie tot 65 jaar werkt, dit zou betaald worden met de bijdragen die de werkende zelf heeft afgedragen in de extra jaren tewerkstelling. Een verhoging van de pensioenen lijkt een positieve maatregel, maar de nadruk bij SP.a ligt niet bij de versterking van het wettelijk pensioen om de armoede onder gepensioneerden te bestrijden. Neen, de nadruk ligt op het langer werken. De andere partijen zijn het daar mee eens en de mogelijkheid van een “compromis” waarbij wie vroeger stopt met werken een lager pensioen zal krijgen, tekent zich nu reeds af. Dat komt in feite neer op een Generatiepact bis. Wellicht wou de SP.a daarmee terugkomen op haar “sterkste” punten?

Op het vlak van gezondheidszorg komt de partij niet op voor een terugdraaien van de groeiende commercialisering. Er wordt enkel op een vage wijze gepleit voor “strengere regels” en “controle” met een grotere nadruk op “preventie en een sterke eerstelijnsgezondheidszorg.” Dat klinkt vaag als er niet aan gekoppeld wordt hoe het kan worden afgedwongen of gerealiseerd. Zal het met publieke middelen gebeuren? Of wordt het vriendelijk aan de private spelers op de gezondheidsmarkt gevraagd?

Reynders is bij de sociaal-democratie kop van jut. Dat begrijpen we en het is zeker terecht, de chaos op financiën is groot en toevallig kunnen daar net de grote bedrijven handig gebruik van maken. Wat we al minder begrijpen is waarom SP.a en PS Reynders jarenlang hebben laten doen en bijvoorbeeld de notionele intrestaftrek gewoon mee hebben ingevoerd. SP.a stelt dat het een einde wil van de chaos op financiën en de partij pleit voor “een eerlijke vermindering van de lasten op uw arbeidsinkomen.” Lastenverlagingen voor het patronaat zijn net als bij alle andere partijen een centraal punt voor SP.a, maar de partij voegt er aan toe dat het om “eerlijke lastenverlagingen” moet gaan. Concreet wordt voorgesteld om de lasten te verlagen voor in totaal 1% van het bbp, dat gaat al snel om enkele miljarden extra voor het patronaat. De officiële werkgeversbijdrage van 32,25% vandaag moet voor SP.a worden terug gebracht tot minder dan 30%.

De lastenverlagingen moeten “op korte termijn” dienen voor jobcreatie, “op middellange termijn” voor koopkracht. Hebben we de afgelopen jaren met al die cadeaus aan het patronaat (dit jaar goed voor bijna 9 miljard euro) dan zoveel nieuwe jobs gekregen? Waarom zou het patronaat dat nu dan wel doen in ruil voor de cadeaus?

Aan de ene kant wil SP.a geven aan het patronaat, maar het vraagt er wel een kleine bijdrage voor in ruil. Ongetwijfeld om het “eerlijke” karakter van de besparingen te benadrukken? De traditionele linkse eis van een vermogensbelasting voor de superrijken werd omgevormd tot een vage “vermogenswinstbijdrage van 30% op een door de wet bepaald notioneel rendement op het netto vermogen van de belastingplichtige.” Volgt u nog? Van een afschaffing van de notionele intrestaftrek is overigens geen sprake bij SP.a. De partij wil enkel “strengere controles” en een koppeling aan “het behoud en de creatie van jobs”. Dat Reynders dat ook beweert, is geen probleem voor de sociaal-democraten. De eis van meer strijd tegen fiscale fraude is terecht, maar wat wordt er met die eis gedaan eens de partij in diverse regeringen zit? Nu horen we iedere verkiezingscampagne opnieuw dat de strijd tegen fiscale fraude miljarden kan opbrengen. Vervolgens wordt fiscale fraude gekoppeld aan “sociale fraude” en wordt de strijd tegen fraude in het algemeen beperkt tot een jacht op de werklozen. Ook met sociaal-democraten in de regering.

SP.a meent dat iedereen “recht heeft op een eerlijk inkomen om een menswaardig leven te leiden.” Daartoe belooft ze de leeflonen op te trekken voor personen met een gezin ten laste, de invaliditeitsuitkering van gezinshoofden en de inkomensgarantie voor ouderen. Deze uitkeringen zouden tot boven de armoedegrens worden opgetrokken. Mooie beloftes, spijtig dat dit de afgelopen 20 jaar niet kon.

Nog een opvallende eis in het programma van SP.a: de partij wil het gebruik van opeenvolgende dagcontracten voor interimmers aanpakken, dergelijke contracten zouden nog slechts in niet nader genoemde of omschreven “zeer uitzonderlijke omstandigheden” kunnen. Net zoals interim-arbeid op zich wettelijk enkel in zeer uitzonderlijke omstandigheden kan?

De syndicale eis van een eenheidsstatuut van arbeiders en bedienden wordt overgenomen door SP.a. Alleen maakt de partij niet duidelijk wat dit exact zou betekenen voor de ontslagbescherming van bedienden. Het partijprogramma stelt enkel: “De ontslagbescherming van arbeiders verbeteren we aanzienlijk.” Mogen we daaruit afleiden dat het bediendenstatuut moet inleveren?

Energie is te duur, stelt SP.a terecht vast. Wat stelt de partij dan voor inzake Electrabel? Een hernationalisatie zodat er gemeenschapscontrole is op de energievoorziening? Daar vinden we niet bepaald iets van terug in het SP.a programma. De partij beperkt zich tot een “beloning voor zuinige verbruikers” door hen minder belastingen te laten betalen. De superwinsten van Electrabel wil SP.a enkel afromen. Dat is wellicht een onderdeel van de “socialistische” politiek om “de consumenten weer vertrouwen te geven in een eerlijke marktwerking”. Wij hebben een andere invulling van de term socialisme…

SP.a is voor de vrije markt, maar het moet dan wel een “eerlijke” markt zijn. De partij verzet zich niet tegen een verdere liberalisering van De Post, maar wel tegen “een blinde liberalisering”. Ongetwijfeld wil SP.a op dat vlak ook “eerlijk” liberaliseren? De spoorwegen moeten stipter, vindt de partij die meer dan een vinger in de pap van het management van het spoor heeft. De kritiek op de NMBS vanwege SP.a is bizar, de partij telt in haar rangen zowel centrale figuren uit de directie (Haek) als een vakbondsleider (Digneffe staat op de senaatslijst). En wat is de houding van Digneffe voortaan tegenover B-Cargo? SP.a stelt alvast: “We laten niet langer toe dat de overheidsmiddelen die ter beschikking worden gesteld voor het binnenlands reizigersvervoer gebruikt worden om de commerciële verliezen van cargo en internationale treinen te dekken.” Besparen bij cargo dus?

Gouden parachutes voor toplui zouden worden beperkt tot een jaarloon – wat nog steeds enkele honderdduizenden euro kan bedragen. Tegenover de ernst van de kloof tussen rijk en arm en de neoliberale plunderpolitiek volstaan de halfzachte oproepen van SP.a voor meer eerlijkheid niet. Zelfs minimale syndicale eisen worden niet overgenomen of slechts gedeeltelijk waarbij meteen duidelijk is hoeveel achterpoorten worden opengelaten om het de grote bedrijven en banken toch maar niet moeilijk te moeten maken.

Op internationaal vlak stelt SP.a niet voor om de troepen uit Afghanistan terug te trekken, maar wel een VN-tussenkomst met een geleidelijke afbouw van de militaire operaties. NAVO-operaties zijn geen probleem voor SP.a, maar het moet “onder VN-mandaat”. “Deelnemen aan buitenlandse operaties” blijft overigens “de kerntaak van ons leger”. Dat wordt door SP.a gekaderd in de ontwikkeling van een Europees leger zoals werd voorop gesteld in het verdrag van Lissabon.

SP.a besluit haar programma met een stukje over de “grote staatshervorming” waar de partij voor gaat. De sociaal-democraten bepleiten een “New deal” tussen gemeenschappen, gewesten en de federale overheid “waarbij alle overheden versterkt worden en vooruit gaan.” De wollige nietszeggendheid wordt herhaald: “Een correcte staatshervorming kent geen verliezers. De gehele bevolking gaat erbij vooruit. Daar gaan we voor.” Als we een poging doen om toch even concreter te worden, blijven we steken bij de oproep om het arbeidsmarktbeleid te regionaliseren zoals Vandenbroucke dit destijds als vroeg.

Het programma waarmee SP.a vandaag naar de kiezer trekt, volstaat niet voor syndicalisten of wie opkomt tegen de dictatuur van de markt. Socialisme betekent voor SP.a een meer “eerlijke” dictatuur van de markt. Zoals Stevaert het onlangs in Humo nog stelde: "Het kapitalisme bestrijden? Maar dat is totale onzin!" en nog "Ik ben tégen het kapitalisme maar vóór de vrije markt – als ze sociaal gecorrigeerd is." Voor ons is socialisme een systeem dat de behoeften van de meerderheid van de bevolking centraal stelt. Daartoe moeten we breken met de markt en de sleutelsectoren van de economie onder democratische gemeenschapscontrole plaatsen.