Your cart is currently empty!
Letse economie in vrije val
Op 18 juni waren er 15.000 betogers in Letland. Er werd geprotesteerd tegen een drastisch besparingsplan dat een dag eerder door het Letse parlement werd gejaagd. In de Letse hoofdstad Riga waren er 7.000 betogers tegen wat Valdis Keis, de voorzitter van de vakbond van gezondheidswerkers (Lvsada), de “holocaust van de publieke sector” noemde.
Het nieuwe besparingsplan omvat 800 miljoen euro besparingen, dat komt overeen met 4% van het bbp. De maatregelen gingen in op 1 juli. Enkele maatregelen:
- De pensioenen gaan met 10% omlaag
- Kinderbijslag wordt tijdens het eerste levensjaar afgeschaft
- Overheidspersoneel moet 20% inleveren op het loon
Deze besparingen komen na eerder aanvallen op onder meer de lonen van het overheidspersoneel. De voorspellingen voor het bbp dit jaar gaan in de richting van ongeveer -20%. Ook de volgende jaren zullen bijkomende harde besparingsplannen nodig zijn. De rampzalige economische situatie heeft negatieve gevolgen voor de tewerkstelling, de werkloosheidsgraad nam reeds toe van 4% tot 17% op één jaar tijd. Veel werkenden zagen bovendien een halvering van hun loon. De besparingen zullen ook verder een invloed hebben op de ondermijning van de levensstandaard.
De besparingen die gepland worden en al doorgevoerd worden, zijn verregaand. Het aantal ziekenhuizen met spoeddiensten zal van 59 terugvallen naar 16. Zelfs de conservatieve gezondheidsminister Ivars Eglitis vond dat dit te ver ging en nam ontslag.
Een leraar stelde in een interview met Reuters: “Vanaf 1 juli verdien ik 130 lats (200 euro) per maand terwijl ik 100 lats per maand moet afbetalen voor mijn hypotheek. Ik werk in drie verschillende scholen en dat zeven dagen per week. Ik kan niet meer presteren. Wat nu gebeurt, is waanzin. Hoe kan ik overleven?”
De besparingen worden doorgevoerd op bevel van het IMF, de EU en de Zweedse regering die de belangen van de grote Zweedse banken SEB en Swedbank wil verdedigen. De EU-leiders spraken hun steun uit aan het nieuwste besparingsplan in Letland en voor een interne devaluatie van de Letse munt. Het is ongebruikelijk dat de EU haar steun uitspreekt voor het intern beleid van een lidstaat. Blijkbaar is er een grote vrees dat de crisis uitbreiding zal kennen naar andere landen.
De eisen van het IMF en de EU voor de besparingen in Letland geven een beeld van wat in de kapitalistische logica als antwoord op de crisis. De Letse munt is voorlopig nog verbonden aan de Euro met het idee om binnen enkele jaren tot de eurozone toe te treden. Het vasthouden van de band tussen de Letse munt en de euro, heeft een grote rol gespeeld in het verdiepen van de crisis. Het dreigt bovendien het land over de rand van het bankroet te duwen.
Wellicht zal Letland in het najaar de munt moeten devalueren waarop ook de twee andere Baltische landen Estland en Litouwen spoedig zullen volgen. Dat kan het volledige euro-project onder druk zetten.
Zelfs indien Letland nieuwe leningen zou krijgen, dan nog blijft het politiek en sociaal onmogelijk om de huidige koers verder te zetten. Dat werd zelfs erkend door kapitalistische commentatoren die de Letse situatie vergelijken met Argentinië op het begin van deze eeuw.
In Argentinië probeerden de regering toen om de koppeling tussen de Argentijnse munt en de dollar te behouden, maar dat leidde tot de ontwikkeling van een revolutionaire opstand waarbij opeenvolgende regeringen tot aftreden werden gedwongen. In 2002 werd de Argentijnse munt uiteindelijk gedevalueerd. Een devaluatie of een interne devaluatie bieden geen antwoord op de crisis. In beide gevallen zijn het de arbeiders die uiteindelijk voor de crisis betalen.
Enkel een socialistische massabeweging met een duidelijk politiek project kan een antwoord bieden op de crisis. De vakbonden moeten samen met organisaties van studenten en gepensioneerden de acties in Letland aangrijpen om een grote campagne op te zetten tegen de besparingen, het jobverlies, de loonsverlagingen, de chantage van het IMF en de EU, en voor de publieke overname van de sleutelsectoren van de economie en de financiële sector onder gemeenjschapscontrole en als onderdeel van een democratisch geplande economie.