Your cart is currently empty!
Nationaliseringen terug op de agenda
Het debat over de commercialisering van de zorg op Terzake 09, was zowat het eerste waar men het over ‘inhoud’ had in deze verkiezingscampagne. Zowel SP.a, Groen! als CD&V verzetten zich in dat debat tegen de privatiseringsplannen van de liberalen. Ze hadden daarin gelijk, al kan je vragen stellen bij de intellectuele eerlijkheid van partijen die zelf in regeringen zaten en zo meededen aan de privatisering van openbare diensten.
Privatisering was de afgelopen 20 jaar van neoliberalisme de beleidsstrategie bij uitstek. De staat moest ontvet worden en daartoe werden taken uitbesteed aan ‘de privé’. Openbare diensten, delen van de gezondheidszorg, pensioensystemen, de energiemarkt en zelfs taken van justitie werden geprivatiseerd. Was men daarbij vergeten dat privatisering betekent dat deze diensten meegezogen werden in het casino van het kapitalisme? Of kneep men liever een oogje dicht voor de hebzucht van de nieuwe aandeelhouders?
Het kwaad is vandaag reeds geschied. De private pensioenen uit de tweede en derde peiler, die ons moesten beschermen tegen de vergrijzing, werden de afgelopen jaren vergokt op de beurs. De pensioenen waar de werknemers jaren voor betaalden, zijn in rook opgegaan. Ook de liberalisering van de Post heeft reeds zware gevolgen nagelaten. Niet alleen gaan de postbodes vandaag gebukt onder een veel zwaardere werkdruk, ook de klant mag nu verder lopen en meer betalen om zijn brieven te verzenden. Wie kreunt er vandaag trouwens niet onder de druk van zijn ‘geprivatiseerde’ energiefactuur?
Hernationaliseren is een optie. De crisis van het kapitalisme toont de zwakte van de vrije markt. Ze dwingt ons een nieuwe balans te maken: een balans tussen de zogenaamde efficiëntie van de private sector en het winstbejag van de geldwolven. Een debat dringt zich op of men cruciale economische sectoren zo maar in private handen kan houden? Welke sectoren kan men best in handen van de gemeenschap houden? Welke sectoren dienen dus best gehernationaliseerd worden?
De financiële crisis heeft aangetoond dat de aandeelhouders van de banken niet in staat zijn om de financiële economie in goede banen te leiden. 20 miljard heeft men al in de bodemloze put van de Belgische banken gegooid. Er bestaat echter een veel goedkopere en efficiëntere oplossing: de nationalisering van de banksector. Zelfs de liberale professor economie Paul De Grauwe pleitte nog voor de nationalisatie van Fortis.
De banksector is niet de enige sector waar nationalisatie moet overwogen worden. De overname van Nuon confronteerde ons met de harde realiteit van de commercialisering van de energiesector. Franse energie-kapitalisten hebben België tot een wingewest gemaakt. Waarom zouden de Belgische gezinnen hogere prijzen blijven betalen omdat Franse speculanten onze energiesector claimen? Waarom zouden we trouwens vertrouwen hebben in nietsontziende geldwolven als SUEZ wanneer het aankomt op de veiligheid in de nucleaire industrie? Waarom zouden we Electrabel en Nuon niet (her)nationaliseren? Op die wijze kunnen we de prijzen drukken en hun megawinsten gebruiken om zelf te investeren in groene en veilige energie.
Ook in de zware industrie dringen zich nationaliseringen op. Bedrijven zijn door de crisis niet meer in staat om de jobs te garanderen. Op kosten van de belastingbetaler worden werknemers op tijdelijke werkloosheid gezet. De gemeenschap moet via ontslagen en uitkeringen opdraaien voor de kosten van de crisis. Laat ons dan de fabrieken die sluiten overnemen zodat we er achteraf ook de vruchten van kunnen plukken.
In de gezondheidszorg en farmasector dringt nationalisatie zich ook dringend op. Winstprincipes laten voorgaan op onze gezondheid, getuigt niet bepaald van een grote mate van beschaving. Commercialisering herleidt de zorg tot Amerikaanse toestanden waarbij de toegang beperkt wordt tot een kleiner wordende toplaag terwijl een groeiend aantal mensen uit de boot valt. Het is angstwekkend dat farmabedrijven met hun commerciële logica voor sommige ziekten beter geen geneesmiddelen kunnen ontwikkelen, omdat deze niet genoeg winst opleveren.
Nationaliseren doet velen terugdenken aan de oude RTT of roestige beelden uit de Sovjet-Unie. Een poging om die bureaucratische misbaksels te laten verrijzen, vormt geen oplossing. Er is nood aan democratische inspraak en verantwoording. Op die manier zou een openbaar bedrijf veel efficiënter kunnen werken dan een geprivatiseerd bedrijf.
Er is nood aan een debat over nationaliseringen, waarbij de dogma’s van de afgelopen decennia worden doorbroken. Nationaliseringen gaan in tegen het eigendomsrecht van de aandeelhouders, een schadeloosstelling moet worden beperkt tot bewezen behoeften. Waarom zouden wij hun eigendomsrechten niet boven de belangen van de gemeenschap plaatsen, zelf hadden ze niet bepaald veel respect voor onze spaarcenten en pensioenen waarmee gegokt werd op de beurzen. Het is hoog tijd om daar een einde aan te maken en onze eigen leefwereld zelf in handen te nemen. Hoe kan dat beter dan door gemeenschapscontrole op de sleutelsectoren van de economie?