Syriza, een coalitie van radicaal-linkse formaties, hield in het weekend van 10-12 april een driedaagse conferentie. Deze bijeenkomst kwam op een cruciaal punt, zowel voor Syriza als voor de algemene situatie in de Griekse samenleving. Het Griekse kapitalisme kent een diepe crisis. De enorme jongerenrevolte in december is nog niet verteerd door de weinig populaire rechtse regering van de partij Nieuwe Democratie (ND).
Op 2 april was er reeds de 11de algemene staking sinds de ND-regering aan de macht kwam. De staking was een groot succes met tienduizenden betogers in alle steden van het land. Dat succes was opvallend, de leiders van de vakbonden (GSEE en ADEDY) hadden er immers weinig voor gedaan opdat de staking een succes zou worden.
Syriza achteruit in de peilingen?
ND ligt in de peilingen zowat 5% achter op het sociaal-democratische Pasok, de belangrijkste “oppositie”-partij. De regering beschikt over een weinig stabiele meerderheid met slechts één zetel op overschot. Ook opvallend is dat de peilingen een achteruitgang aangeven voor de nieuwe linkse formatie Syriza, in de lente van 2008 haalde Syriza in de peilingen nog tot 18,5%, vandaag is dat nog 7-9%. Dat leidt natuurlijk tot discussie in de rangen van Syriza en het was een belangrijk thema op de conferentie van Syriza afgelopen weekend. In de periode na haar oprichting, kreeg Syriza zoveel steun dat de hoop leefde dat dit zou zorgen voor een politieke doorbraak van de linkerzijde waarbij de arbeiders en jongeren een eigen politieke stem zouden verwerven. Het is dan ook belangrijk om na te gaan van waar die achteruitgang in steun voor Syriza komt.
Volgens ons is die achteruitgang het resultaat van de acties, methode en aanpak van de rechterzijde binnen Syriza die iedere kans om de partij uit te bouwen tot een belangrijke politieke kracht hebben verknoeid. De belangrijkste reden daarbij is een politieke reden. Afgelopen jaar werd een bocht naar links ingezet, maar deze bocht werd niet consistent genomen. Rechtsere krachten binnen Syriza (de rechterzijde van Synaspismos die zichzelf omschrijft als “vernieuwers”) zaten verveeld met de linkse uitspraken en posities de afgelopen maanden. Zij gingen in het verweer en lanceerden een tegenoffensief. Via de media begonnen ze openlijk te pleiten voor een coalitieregering van Pasok en Syriza, terwijl de officiële positie van Syriza er één was van verzet tegen deelname aan centrum-linkse regeringen die geen alternatief bieden op het neoliberalisme van de huidige regering.
Vakbondsmilitanten van Synasmismos (dat de grootste groep vormt binnen Syriza en ook de meerderheid van de leiding vormt), hebben op een aantal plaatsen een samenwerking opgezet met militanten van Pasok. Recent was er een splitsing onder de aanhangers van Syriza binnen de vakbond van universiteitspersoneel. Die bond stond onder leiding van aanhangers van Syriza en speelde een cruciale rol in strijdbewegingen in het onderwijs de afgelopen jaren. De bond werd daarin gesteund door de studenten. De rechterzijde van Synaspismos splitste zich af om met Pasok samen te werken tegen leden van de eigen partij in. Hierdoor werd een belangrijke strijdbare vakbond op een dienblad aangeboden aan minder strijdbare krachten. De verantwoordelijken hiervoor zitten nog steeds in de partij.
Dat leidt natuurlijk tot ontgoocheling bij veel basismilitanten. Met dergelijke standpunten in de media en acties onder de vakbonden, is het logisch dat velen geen verschil zien tussen Syriza en Pasok. Anderen kiezen eerder voor de Communistische partij of zelfs voor bepaalde ultralinkse groepen die een zekere invloed hebben in onder meer het onderwijs.
Naast de reeds aangehaalde elementen was een zwakte van Syriza dat het amper tussen kwam in strijdbewegingen van de Griekse arbeiders. Xekinima pleit ervoor dat Syriza zich moet baseren op strijdbewegingen van de arbeiders en jongeren om hen een strijdbaar perspectief en een politieke uitdrukking aan te bieden.
Deze situatie heeft geleid tot een beperkt enthousiasme in de aanloop naar de conferentie van 10-12 april. In de openingstoespraken deden de Syriza-leiders alsof er niets aan de hand was. Ze stelden enkel dat de steun voor Syriza vandaag nog steeds groter is dan twee jaar geleden. De problemen onder tafel vegen, is geen oplossing. Het leidde ook tot heel wat kritiek van onderuit. Het programma en de aanpak van de leiding werden onder vuur genomen, maar ook de bureaucratische en ondemocratische elementen die sterker naar voor komen binnen de interne werking werden bekritiseerd. Bij de conferentie was er bijvoorbeeld niets voorzien opdat de leden zouden kunnen stemmen zodat kritiek op de partijleiding zou kunnen worden vastgesteld. Verschillende organisaties die deel uitmaken van Syriza, waaronder Xekinima, maar ook veel aanhangers die geen lid zijn van een organisatie, hielden een pleidooi opdat de leiding verantwoording zou afleggen aan de basis en voor het opzetten van een federale structuur waarbij groepen en tendensen kunnen bestaan als onderdeel van een democratische partij, terwijl ze tegelijk ook kritiek kunnen geven op de politieke lijn en het programma dat door het nationaal secretariaat wordt opgelegd.
”Tweede Golf”
Een belangrijke ontwikkeling op de conferentie was de versterking van de tendens die momenteel tot stand aan het komen is binnen Syriza die bekend staat als de “Tweede Golf”. Deze groep hield een succesvolle bijeenkomst tijdens de conferentie waarbij haar doelstellingen werden verduidelijkt. Dat kan samengevat worden in drie punten: ten eerste de noodzaak om Syriza te organiseren als actieve federale politieke formatie met afdelingen en leden zodat ook nieuwe lagen kunnen worden aangetrokken. Ten tweede is er nood aan democratische structuren om de leiding tot verantwoording te kunnen roepen en de bureaucratische tendens te breken die nu aanwezig is en door velen werd bekritiseerd. Ten derde komt de “Tweede Golf” op voor meer duidelijkheid over de politieke koers van Syriza met de nood aan een duidelijker anti-kapitalistisch programma gericht op de socialistische omvorming van de samenleving als onderdeel van een internationale strijd in Europa en daarbuiten. Het huidige programma verwijst wel naar socialisme, maar niet consistent en op een verwarrende manier.
De groep “Tweede Golf” besloot om zichzelf te organiseren met coördinatiecomités in verschillende Griekse steden. De opkomst van deze groep kan erg belangrijk zijn voor de toekomst van Syriza. Het bestaan ervan heeft al geleid tot toegevingen van de leiding. Er zal in oktober een conferentie worden gehouden over de organisatie van de partij met een voorbereidende bijeenkomst om de discussie op te starten na de Europese verkiezingen.
Xekinima is onderdeel van de “Tweede Golf” omdat we denken dat het nodig is om ons te organiseren tegen de rechterzijde en om de linkse koers van Syriza te versterken. De ontwikkeling van de “Tweede Golf” zal cruciaal zijn om te beslissen als Syriza zal ontwikkelen tot een politieke kracht die in staat is om arbeiders en jongeren te organiseren voor de omvorming van de samenleving. Op de conferentie waren er heel wat scherpe debatten en meningsverschillen, maar los daarvan was iedereen het eens over de nood aan een verenigde en sterke campagne voor de belangrijke Europese verkiezingen in juni.