Nederland: protest tegen uitsluitingen uit SP

Het partijbestuur van de SP in Nederland heeft beslist dat het niet langer mogelijk is om tegelijk lid te zijn van de SP en van de linkse socialistische organisatie Offensief, onze Nederlandse zusterpartij. LSP protesteert tegen deze ondemocratische beslissing van de SP-leiding. In formaties als de SP is er discussie over de te volgen koers. Die discussie zal niet gestopt worden door kritische SP-leden uit de partij te zetten. Offensief blijft opkomen voor een strijdbare en democratische socialistische SP.

Standpunt van Offensief

Open brief aan de leden en sympathisanten van de Socialistische Partij (SP)

Nee tegen royementen – voor een strijdbare, democratische SP!

Het partijbestuur van de SP heeft besloten dat SP-leden niet langer eveneens lid mogen zijn van de socialistische groep Offensief. Hiermee wordt de weg vrijgemaakt om alle Offensief-leden uit de SP te royeren. Ons wordt maar zeer beperkte mogelijkheden geboden ons binnen de structuren van de SP te verdedigen, vandaar dat we deze open brief publiceren aan alle SP-leden en –sympathisanten. Juist in een tijd, dat de economie wereldwijd in crisis raakt, het ene na het andere bloedige conflict oplaait, het kapitalistische systeem meer en meer in diskrediet komt, en Marx weer populair wordt, besluit het partijbestuur om diegenen die het hardst stelling nemen voor een socialistische verandering, uit de SP te smijten. Wat is er aan de hand?

Wat is Offensief?

Offensief is een socialistische groep, onderdeel van een internationale organisatie, het Comité voor een Arbeidersinternationale (CAI/CWI). We zijn georganiseerd rond een aantal specifieke ideeën. Wij vechten voor een fundamentele, socialistische verandering van de maatschappij, inclusief het in gemeenschap brengen van de grote bedrijven en financiële instellingen, en voor een democratisch geplande economie die draait om de behoeften van de bevolking in plaats van om winst. Wij zijn echter altijd tegenstanders geweest van de systemen zoals die bestonden in Rusland na de machtsgreep door Stalin, Oost-Europa en China. Socialisme kan volgens ons niet werken zonder democratie.

Hoewel we georganiseerd zijn rond specifieke ideeën, hebben wij onszelf steeds gezien als deel van de brede arbeidersbeweging, met al haar variëteiten en schakeringen. Sinds het kapitalisme bestaat, hebben de arbeiders (de gewone werkende en werkloze mensen en hun gezinnen) zich georganiseerd om voor hun belangen op te komen. In vakbonden streden zij voor betere lonen en werkomstandigheden; in politieke, socialistische partijen organiseerden zij zich om deze eisen te veralgemenen en te vertalen naar een politiek beleid met als doel een betere maatschappij. De ideeën waar Offensief voor staat, onze interpretatie van het marxisme, hebben altijd deel uitgemaakt van die bredere arbeidersbeweging en van brede arbeiderspartijen.

Waarom is Offensief in de SP gegaan?

Tientallen jaren zagen arbeiders de PvdA als hun partij, de partij die voor de arbeiders opkwam. Offensief maakte om die reden in het verleden deel uit van de PvdA. Maar eind 80er, begin 90er jaren van de vorige eeuw verrechtste de PvdA in snel tempo. Voor veel arbeiders werd een breekpunt bereikt toen de PvdA in 1991 verantwoordelijk was voor de afbraak van de WAO. Tienduizenden kwamen in protest de straat op, en nog veel meer mensen keerden de PvdA de rug toe. Zij concludeerden terecht dat de PvdA hun partij niet meer was. Daarmee waren de arbeiders in Nederland in feite politiek dakloos geworden.

Sindsdien is de PvdA verder gegaan op dezelfde rechtse koers. Het is een neo-liberale partij geworden, die hooguit nog de schijn ophoudt sociaal te zijn. De PvdA was medeverantwoordelijk voor de afbraak van het zorgstelsel, en heeft bloed aan haar handen door de oorlog in Afghanistan. Nu met de kredietcrisis kan “bankier Bos” tientallen miljarden vinden om de banken te redden, maar voor sociale voorzieningen is er géén geld.

De SP is in de afgelopen periode voor steeds meer mensen een alternatief geworden. Wij van Offensief zagen dat ook. We zagen dat de SP duidelijk stelling nam tegen het neoliberalisme; dat de SP actie op straat als een belangrijk middel voor verandering zag; dat SP-ers in gemeenteraden en Tweede Kamer alleen een modaal salaris ontvingen, en dus niet meededen met de zakkenvullerij van andere partijen; dat de SP niet langer probeerde eigen vakbonden op te zetten maar zich terecht begon te richten op de massa-vakbond FNV; en dat de SP een socialistische maatschappij als einddoel had. Wij concludeerden dat de SP het potentieel had om uit te groeien tot een nieuwe, brede arbeiderspartij, een instrument dat arbeiders zo nodig hebben. Wij wilden hieraan graag ons steentje bijdragen, en besloten in 1998 om lid te worden van de SP, en te helpen de SP op te bouwen. We gingen er van uit dat de SP een open, democratische partij was geworden, waar ruimte was voor verschillende stromingen, zo ook de onze. We hebben nooit verborgen dat we georganiseerd zijn, dat we onze eigen leden, bijeenkomsten en publicaties hebben. We gingen er van uit dat de SP open stond voor kritiek, en hebben de kritiek die we wel degelijk hadden ook niet verzwegen.

Ontwikkelingen binnen de SP en de kritiek van Offensief

Ons is verweten dat we te kritisch zijn tegenover de SP. We zagen enorme kansen voor de SP, maar ook gevaren. Al snel nadat we lid waren geworden van de SP, werd het nieuwe beginselprogramma “Heel de Mens” aangenomen. Wij waarschuwden toen dat dit programma in feite een afzwakking ten opzichte van het oude programma betekende, het “Handvest 2000”. In dat “Handvest 2000”stond het streven naar een fundamenteel andere, socialistische maatschappij waarin de chaos van de markt vervangen zou worden door gemeenschapsbezit van banken en bedrijven, en door democratische planning, expliciet benoemd; in het daaropvolgende beginselprogramma “Heel de mens”is dat niet langer het geval. “Heel de Mens” kan misschien met een grote dosis creativiteit nog steeds uitgelegd worden als een socialistisch programma, maar het maakt ook de weg vrij om afstand te nemen van de oude socialistische idealen, en de weg op te gaan van een sociaal-democratisch programma – slechts de scherpe kantjes van het kapitalisme afhalen, zonder de maatschappij fundamenteel te veranderen. Offensief heeft uiteraard de waarheid niet in pacht, ook wij hebben ons in het verleden meermaals vergist. We willen de discussie daarover niet uit de weg gaan. Uit ons verleden in de PvdA hebben we echter een belangrijke les getrokken. De ontwikkeling van de PvdA naar een neoliberale partij was geen toeval, maar het logisch gevolg van het verlaten van de socialistische idealen. Wat begint als een pragmatischer sociaal democratische koers eindigt onvermijdelijk daar waar de PvdA is beland.

De gevolgen van die koerswijziging laat zich op allerlei vlakken voelen. De standpunten van de SP over de NAVO en het koningshuis zijn de afgelopen jaren afgezwakt. Ook in de praktijk is er een verschuiving opgetreden. De actie werd minder belangrijk, en de parlementaire weg steeds belangrijker. De SP heeft enorme mogelijkheden laten liggen om het voortouw te nemen in het organiseren van een strijdbare oppositie binnen de vakbeweging en in het organiseren van massale actie. In plaats daarvan worden alle kaarten gezet op het winnen van stemmen, zetels, en steeds meer ook op regeringsdeelname. Wij denken dat het meedoen aan verkiezingen, het plaatsnemen in gemeenteraden en Tweede Kamer zeer nuttig kan zijn, maar dat werkelijke veranderingen niet kunnen worden afgedwongen zonder massale actie.

Lokaal is de SP al in coalities gestapt met neoliberale partijen. Dit heeft tot gevolg gehad dat de SP lokaal heeft meegewerkt aan verslechteringen, zoals bijvoorbeeld de privatisering van een busbedrijf in Nijmegen. Nu richten alle pijlen zich op regeringsdeelname, in coalitie met de PvdA of zelfs het CDA, zoals Marijnissen in de Volkskrant betoogde. Wij hebben hier steeds tegen gewaarschuwd; niet dat we in principe tegen regeringsdeelname of coalities zijn, maar een coalitie waaraan de SP deelneemt zou een duidelijke breuk moeten maken met het neoliberale beleid. Zo’n coalitie zou een socialistisch programma moeten doorvoeren, met speerpunten als arbeidstijdverkorting met behoud van loon, grote investeringen in zorg, onderwijs en openbaar vervoer, terugdraaien van privatiseringen en verhoging van de uitkeringen en het minimumloon. Wij betwijfelen of een dergelijk programma kan worden uitgevoerd in een coalitie met neoliberale partijen als de PvdA en zeker het CDA. Eerder nog zou de SP in zo’n coalitie door de andere partijen gebruikt worden om het vuile werk op te knappen en bezuinigingen door te voeren, zeker in een situatie van economische crisis. Daarmee zou de SP haar eigen graf delven.

Waarom royementen?

Wij denken dat het juist vanwege onze kritiek op regeringsdeelname met neo-liberale partijen is, dat het partijbestuur ertoe over is gegaan om Offensief-leden te royeren. Het lijkt wel alsof het deze kritiek de mond wil snoeren, en hoopt zo te voorkomen dat een meer wijdverspreide oppositie tegen regeringsdeelname ontstaat als de SP in de toekomst in een coalitie zou stappen. Zou het kunnen dat Offensief slechts het eerste slachtoffer is? Is het doordat we consequent zijn in onze ideeën en georganiseerd dat we ondanks onze geringe grootte een bedreiging vormen voor diegenen die koste wat kost in de regering willen komen?

Als het zo is en er komt geen protest tegen dit soort methoden, dan zal de leiding van de SP er niet voor terugdeinzen om in de toekomst ook vele andere leden, die in haar ogen te links of te kritisch zijn, de partij uit te smijten. Het besluit dat wij niet langer welkom zijn in de SP is genomen zonder ons ook maar één gelegenheid te geven onszelf te verdedigen. De speciale onderzoekscommissie die werd ingesteld naar Offensief heeft geen van onze leden gehoord, wij zijn niet eens op de hoogte gesteld van haar bestaan.

Met dergelijke methoden speelt de partijleiding de tegenstanders van de SP in de kaart, die maar al te graag de SP afschilderen als een dictatoriale, stalinistische partij. In het post-stalinistische tijdperk heerst er sowieso veel wantrouwen tegenover politieke partijen onder gewone jongeren en arbeiders. Een gebrek aan openheid en interne partijdemocratie, elke zweem van centralisme en top-down-methoden, zal jongeren en arbeiders weerhouden om zich aan te sluiten, laat staan zich actief in te zetten, bij de SP. Zolang de partij er electoraal op vooruit gaat, zal het effect daarvan zich nauwelijks laten voelen, maar zodra het electoraal wat minder wordt kan dit een uittocht tot gevolg hebben.

Sinds wij zijn toegetreden tot de SP, hebben wij tegenwerking vanuit de partijleiding ondervonden. We werden bij verschillende gelegenheden onder druk gezet om ons blad niet te verkopen, en enkele van onze leden werden uit ROOD, de SP-jongerenorganisatie, geschorst, één zelfs geroyeerd. Steeds werd dit met bureaucratische argumenten verdedigd. Als hoofdreden voor het laatste besluit van het partijbestuur wordt gesteld, dat Offensief een “partij in de partij” zou vormen. Maar de arbeidersbeweging heeft, in Nederland en internationaal, een traditie van openheid, van vrije democratische discussie, inclusief het recht om je binnen de partij te organiseren rond specifieke ideeën– als een platform, een fractie, of, zo zou het partijbestuur het zien, als “partij in de partij”. Ook in de communistische partij van Rusland was dit lange tijd heel normaal. En met reden: als je de zware taak op je neemt om de maatschappij te veranderen, dan is een open en vrije uitwisseling van ideeën binnen je partij over de weg vooruit absoluut noodzakelijk. Pas onder Stalin, en later onder Mao, ontstonden de monolithische communistische partijen waarin kritiek en fractievorming een misdaad was. Zijn dat de tradities waarop de partijleiding wil teruggrijpen?

Sluit je bij ons aan!

We betreuren deze ingreep van de partijleiding, maar zullen ons niet zomaar het zwijgen laten opleggen. Elke dag zien we het failliet van het kapitalisme, worden we geconfronteerd met economische crisis, ecologische crisis, oorlog in Gaza en Afghanistan… De strijd voor het socialisme is actueler dan ooit. Wij roepen leden en sympathisanten van de SP op om samen met ons te vechten voor het socialisme. Wij roepen niet op om de SP te verlaten, maar samen met ons te vechten voor een echte en democratische socialistische partij, binnen en buiten de SP. Sluit je bij ons aan!