Your cart is currently empty!
Uitbuiting op zee. Interview met een kok die maandenlang op een cruiseschip werkte…
Nu het weer wat kouder wordt, zullen sommigen misschien beginnen dromen van een cruise naar warmere oorden. Voor velen zal dit een onbereikbare droom blijven, voor anderen wordt de droom een nachtmerrie. We spraken met een kok die maandenlang op een cruiseschip werkte en met wie we het hadden over de harde leef- en werkomstandigheden op zee. Midden de luxe van het schip, bevond zich het onderbetaald en hardwerkend personeel.
Wat was je motivatie om te gaan werken op een cruise schip?
Het was een droom, zeg maar een doel, vooral. Ook voor mezelf, om te kunnen zeggen “ik kan dit doen”, om te kunnen zeggen dat ik m’n mannetje kan staan.
Je hebt heel wat continenten afgereisd. Waar ben je zoal geweest?
Met m’n eerste contract ben ik naar de Caraïben gereisd, Mexico, Colombia, Panama, veel kleine eilandjes zoals Aruba, Barbados … Daarna zijn we naar Europa gevaren: Finland, Noorwegen, Zweden, Rusland, … Tijdens mijn tweede contract ben ik naar Alaska geweest.
Hoeveel mensen werkten er ongeveer, in totaal?
Op de eerste boot waar ik gewerkt heb, was er plaats voor 2.100 gasten en werkten wij daar met 920 man. Op de tweede boot was er plaats voor 2.850 gasten en waren er 1.263 personeelsleden.
Kun je wat vertellen over de omstandigheden waarin je moest werken, in het algemeen?
Het hing sterk af of dat je deel uitmaakt van de crew, staf of officiers. Al het keukenpersoneel hoort bij de crew en dat betekent keihard werken. Je moet ongelooflijk veel uren kloppen en er worden buitensporige verwachtingen gesteld.
Moest je je flexibel opstellen, zoals bv. met de uurroosters?
Uiteindelijk heb je geen uurrooster, je moest zien dat je op tijd klaar geraakt. Meestal begin je vroeg: 8 uur of half 9 ’s morgens. En dat is dan ook afhankelijk van wat op de menu staat, voor welke station je verantwoordelijk bent,… Heel veel hangt af van de plaats waar je werkt. Meestel werkte ik gemiddeld tot half 11 ’s avonds. Als we op weg waren naar een Amerikaanse haven moesten we “special clean” doen (extra kuisen) omdat er controleurs van de USPH [hygiënische controle van de Amerikaanse Volksgezondheid] aan boord konden komen, en in dat geval ben je vaak tot half 1 of 1 uur ’s nachts bezig, om de dag daarna terug om 6 uur paraat te staan. Maar ook dit is afhankelijk van het station: sta je bijvoorbeeld in het pasta station, dan moet je enkel maar de pasta koken en de saus krijg je gewoon van de sausman. In m’n tweede contract stond ik bij de warme voorgerechten, en dat was 4 weken lang 14 uur per dag werken. Soms hadden we maar een half uur pauze tussendoor, op heel de shift. Het was dus heel afhankelijk van het station waar je moest werken. De pauzes bepaalde je uiteindelijk zelf, maar geraak je niet tijdig klaar met je werk, dan heb je een probleem, m.a.w. ben je ergens wel gedwongen beperkt of geen pauze te nemen.
Had je dat werkregime verwacht, en kon je daar mee omgaan?
Ik had dat absoluut niet verwacht. Zoals het er daar aan toe ging kon je zelfs niet dromen. Dat geloof je niet totdat je dat meemaakt. Ik heb dat eerste contract afgemaakt omdat het voor mij een vooropgesteld doel was, omdat ik dat wou afronden. Het tweede ben ik begonnen omdat ik promotie kreeg. Maar op het laatste had ik het gevoel van “zoek het maar uit”.
Het was niet omdat je promotie had gemaakt bij je tweede contract, dat het er beter op werd?
Enkel het loon werd beter. De werkomstandigheden absoluut niet, integendeel, soms werd het zelfs erger. In m’n eerste contract was ik een assistant (een keukenhulp), en in m’n tweede contract was ik verantwoordelijk over de keukenhulp.
Wat was je nettoloon?
Als assistant kreeg ik 800 dollar per maand [± 626 euro]. Als verantwoordelijke 1.300 dollar [± 1.018 euro], beide vaste bedragen per maand. In het bedrijf werd er gewerkt met een prikklok. Je moest sowieso 10 uur per dag werken, en voor de uren die je meer presteerde werd je zogezegd extra betaald. Als assistant, kreeg je 1,5 dollar [± 1,17 euro] per overuur extra. Maar voor de Filippijnen die op dat schip tewerk werden gesteld, was dat natuurlijk veel geld.
Op het tweede schip zei mijn supervisor op een gegeven moment dat ik teveel uren opschreef, maar ik stelde: “ik werk gewoon teveel”… Eigenlijk streefden ze er naar dat je minder uren opschrijft dan je in werkelijkheid werkt. En die Filippijnen, Indonesiërs en Indiërs deden dat effectief, omdat ze “tevreden” waren en zeker geen commentaar wilden krijgen van hun overste, maar ik had zoiets van “je kunt de pot op, het zal me worst wezen, als je iemand sneller kunt vinden dan mij, laat maar komen”, want het was gewoon niet mogelijk om het sneller te doen.
De garçons kregen 50 dollar per maand [± 39 euro], aangezien deze van de fooien leefden (zij hadden zelfs nog het beste loon als je de fooien erbij rekent). Je wordt niet zomaar garçon: zonder ervaring begin je als kuispersoneel, daarna kan je opklimmen tot “snack attendant” (wat keihard werken is aan het buffet, soms van 5 uur ’s morgens tot 11 uur ’s avonds, wel met pauzes tussendoor), dan misschien “staff mess attendant” (in de refter van de staf), dan wordt je “bus boy” (hulpje van de ober/garçon) en dan pas garçon, dus m.a.w. een lang weg te gaan.
Werkte je dan 6 dagen per week?
Nee, 7 op 7.
Daar word je wel hard van…
Ja, maar dat went wel. Iedereen werkt er ook 7 op 7. Andere collega’s van de staf (zoals winkelpersoneel of kelners die tijdens het buffet moesten werken) hadden min of meer vaste uren. Was het buffet open van dat uur tot dat uur, dan moesten deze ook tussen die vaste uren hun werk doen. Het keukenpersoneel moest gewoon werken tot het werk af was, en daar hield niemand geen rekening mee.
Welke nationaliteiten waren zoal aan boord?
In de crew heb je vooral Filippijnen, Indonesiërs, Indiërs, Jamaïcanen, …
Wat zijn de criteria om daar te mogen werken?
Als je in landen zoals de Filippijnen, India … geselecteerd wordt, dan heb je veel geluk. Maar vele van die nationaliteiten moeten een lening aangaan om geselecteerd te kunnen worden. Ze gaan een lening aan bij een bank in hun land, om kosten zoals de medische controle, visum aanvraag, eerste vliegticket … te kunnen betalen. Bij mij kostte die medische controle 500 euro, maar ik had gehoord dat het bij hen iets van een 100 dollar kostte, maar als je dan rekening houdt met hetgeen zij verdienen … Er was een tijd dat er ook Europeanen tewerk werden gesteld tegen een hoger loon, maar aangezien dat geen zoden aan de dijk bracht … Het was dus een doelbewuste politiek om dat niet meer te doen, aangezien Europeanen gewoon duurder waren.
Hadden de mensen de kans om familie te bezoeken, of om er even tussenuit te zijn?
Niet echt, enkel wanneer ze in noodgevallen terug naar huis zouden moeten (bij zware ziekte of overlijden), maar de meesten deden dat niet: als je met zo’n loon je vliegticket moet bekostigen … Een ticket van 800 dollar, maal twee: reken maar uit. Dat zijn al twee maanden dat je voor niks werkt. En je contract loopt maar zes à zeven maanden.
Hoe was je cabine? En de accomodatie voor de werknemers in het algemeen?
Het ligt er aan of dat je crew of staf bent, maar voor de crew was het in elk geval verschrikkelijk. Het ligt er aan wie je voorganger was in de cabine, er is geen raam (dat kost geld, enkel als optie voor de passagiers) en het is er klein. Soms kreeg ik een cabine toegewezen en moest je daarna eerst nog een uur, anderhalf uur in een rij gaan staan vooraleer je lakens, dekens of handdoeken toebedeeld kreeg en daarna een anderhalf uur in de rij om een uniform te krijgen. Ik heb op die boot heel veel tijd verspild.
Wat kon je doen zoal in je vrije tijd?
Er was een fitnesszaal, eigenlijk “zaaltje”, een bar voor de crew, een bar voor de staf en een internet café (wat 10 dollarcent per minuut kostte om te surfen).
Werd je daar als persoon respectvol behandeld, ondanks het onmenselijke werk en gebrek aan inlevingsvermogen van je oversten?
Ik vond eigenlijk nog van wel. Soms als je een officier tegenkwam, kon het wel zijn dat deze z’n neus in de lucht stak met een air van “’t is maar een kok”, maar ik dacht: “wij maken nog altijd wel je eten, he”. Voor het eten voor de crew was er een speciaal crew team, maar voor de staf en officiers kwam het eten uit de grote keuken, die wilden namelijk al die rommel niet eten.
Je bent kok. Hoe was het eten dan voor de crew?
Er was een mess speciaal voor de crew. Voor een Europeaan was de kwaliteit van het eten ronduit slecht, maar die Filippijnen hadden niet meer nodig: als die rijst, kip en vis kregen waren die al tevreden.
Had je de kans om ander, beter eten te kopen op de boot?
Dat was geen optie.
Waren de reizigers zelf aangenaam om mee om te gaan?
Af en toe kwam je er wel direct mee in contact [op het buffet]. De meesten waren Amerikanen. Uiteindelijk hechtten de reizigers niet zoveel belang aan bv. een persoon die een ham aan het snijden is, maar eerder aan die ham zelf. Als je er vriendelijk of grappig probeert tegen te doen, hebben ze het vaak zelfs niet door.
Waren er vakbonden aanwezig?
Ik denk het niet.
Wat waren je positieve en negatieve ervaringen die je écht zijn bijgebleven, die zaken die je bijvoorbeeld over 10 jaar nog zou herinneren?
Positief is dat je verschillende culturen leert kennen. Het was ook heel leerrijk, omdat ik bv. de Amerikaanse keuken leerde kennen. Negatief was het keiharde werk en de onmenselijke dingen die men van je verwacht. Een gemiddelde Europeaan zou zich niet kunnen voorstellen op welke manier je daar werd afgebeuld, terwijl ze er zelfs helemaal niet mee inzitten. Stel jezelf voor: nadat je 12 of 13 uur hebt gewerkt op één dag, zeggen ze daarna dat je in het “midnight buffet” “Beef Wellington” moet gaan snijden voor de gasten. De meesten werknemers kijken hier ook niet meer van op en beschouwen die eisen als normaal.
Zou je het opnieuw doen?
Nee. Ik ben ook niet voor niets teruggekomen van m’n tweede contract: op een gegeven moment zit het tot hier, en kan zelfs een goed loon u niet meer houden, écht niet. Ze waren van plan mij nog promotie te geven – waar je best wel beter mee kon verdienen – maar nee, het is genoeg geweest.