Your cart is currently empty!
China. 30.000 betogers in provincie Guizhou gaan confrontatie met politie aan. Een keerpunt in het nationalistische offensief?
De provincie Guizhou kende afgelopen zaterdag een massale en woedende “massa-actie”. Dit was een schok voor de leiders van China zo’n 2000 kilometer verder in Peking. Volgens de officiële media kwamen 30.000 betogers op zaterdag 28 juni op straat. Net een maand voor de Olympische Spelen vormen de gebeurtenissen in Weng’an, een stadje met 65.000 inwoners in de armste provincie van het land, een enorme uitdaging voor de heersende “communistische” partij.
China kende de afgelopen maanden een golf van nationalisme als reactie op de Tibetaanse eisen voor meer vrijheid, de activiteiten rond de Olympische Spelen en de breed verspreide sympathie voor de slachtoffers van de aardbeving in mei. Deze gevoelens werden door het regime in Peking gebruikt om haar politieke basis te versterken en een poging te ondernemen om alle vormen van dissidentie de kop in te drukken. Die taak wordt na het incident in Weng’an moeilijker. Er zijn steeds meer tekenen dat de jonge nationalistische internet-activisten – die in april en mei nog oproepen lanceerden om Westerse producten te boycotten – zich nu steeds meer keren tegen de regering.
Zaterdag ontplofte de situatie in Weng’an toen de politie en lokale verantwoordelijken weigerden om een onderzoek naar de verkrachting en moord van een tienermeisje te heropenen. De eerste resultaten van het onderzoek stelden dat Li Shufen zelfmoord had gepleegd. Haar lijk werd in een rivier gevonden op 22 mei. Heel wat lokale bewoners denken dat de zoon van een hooggeplaatste ambtenaar achter de misdaad zat.
Dat leidde tot enkele confrontaties waarbij een politiekantoor en twee overheidsgebouwen werden aangevallen. Daarbij vielen 150 gewonden, waaronder 100 politiemensen. Dat zijn althans de officiële cijfers. Volgens China Daily “duurde de chaos bijna zeven uur en bleef het aanhouden tot zondagochtend.”
De autoriteiten reageerden op dezelfde wijze als bij de Tibetaanse rellen eerder dit jaar. Minstens 1500 gewapende agenten werden naar Weng’an gestuurd om massale arrestaties te verrichten. 300 mensen werden opgepakt in de zoektocht naar de “relschoppers”. Tientallen scholieren werden opgepakt. De betoging die leidde tot de confrontatie met de politie was georganiseerd door scholieren die bevriend waren met het overleden meisje. Volgens Xinhua werd het incident “gebruikt en misbruikt door een klein groepje mensen met andere bedoelingen.” Diegenen met “andere bedoelingen” bevinden zich echter bij de autoriteiten, niet op straat. Er is een campagne nodig om de vrijlating te eisen van al wie in Weng’an werd opgepakt. Deze kwestie moet ook verbonden worden met de Olympische Spelen om de druk op de Chinese autoriteiten op te voeren.
Het is duidelijk dat de ongevoeligheid en mogelijk de sabotage van een onderzoek door de politie en de lokale autoriteiten aan de basis lagen voor het incident van zaterdag. De politie wilde het lijk van het meisje in beslag nemen om een tweede autopsie te verhinderen. De familie had voor zo’n tweede autopsie gevraagd. Een familielid die probeerde te onderhandelen voor de familie werd in elkaar geslagen. De officiële media probeert nu te ontkennen dat er enige vorm van bedreiging was tegenover de familie. De politie stelde dat “een onbekende man” de oom van Li in elkaar had geslagen en dat “de politie probeert uit te vinden wie de aanvaller was”. Dat schreef China Daily. Het is algemeen geweten dat hoge ambtenaren, fabriekseigenaars en soms ook de politie criminelen inhuren om hun vuile werk te laten doen als ze niet direct verantwoordelijk willen worden gesteld.
“Een staat van oorlog”
Deze gebeurtenissen hebben geleid tot een golf van internetberichten. Het waren er zoveel dat de capaciteiten van de censuur in China onvoldoende waren om de affaire volledig in de doofpot te krijgen. Hierop kondigde de overheidsmedia dinsdag aan dat het lijk van Li opnieuw zou worden onderzocht door een andere groep onderzoekers. Het Chinese regime heeft een traditie om massa-acties te beantwoorden met enerzijds repressie en tegelijk de aankondiging van toegevingen die het beeld moeten geven van een evenwichtig optreden.
De gebeurtenissen van Weng’an en het debat hierover, is een nieuwe uitdaging voor de pogingen van het Chinese regime om het land voor te stellen als een harmonieuze samenleving die klaar is voor de Olympische Spelen. Dit is slechts een nieuwe dramatische uitdrukking van het brede ongenoegen en dat in een jaar dat er al veel massale protestacties waren, van Tibet in het westen tot Fujian in het oosten. Ondanks de massale propaganda om de tragedie van de aardbeving te depolitiseren, zijn er steeds meer spanningen in de getroffen provincies van Sichuan, Gansu en Shaanxi. Er waren protestacties, voornamelijk van ouders wiens kinderen in slecht gebouwde schoolgebouwen waren omgekomen.
Enkele topfiguren vanuit heel China werden zondag bijeengeroepen voor een videoconferentie over hoe protestacties en andere “massa-incidenten” kunnen worden vermeden tijdens het Olympische feest. Dat kan enkel worden gezien als een crisisvergadering. Verschillende concurrerende delen van de overheidsbureaucratie zijn allemaal hun eigen strategieën aan het uitwerken tegenover de protestacties. Peking heeft zelf geen duidelijk beleid, haar beleid schippert tussen begrip en repressie. Sommige topfiguren spreken in militaire taal. “We bevinden ons in een staat van oorlog”, stelde de website van een provinciale regering. “Het is een harde oorlog die we niet mogen verliezen in de aanloop naar de Olympische Spelen”, stelde een andere lokale regeringswebsite na de conferentie van zondag.
Een partijleider uit Sichuan stelde op nog een andere officiële website dat de laatste richtlijnen van Peking moeten garanderen dat er “geen [betogers of actievoerders] in Peking of de provinciale hoofdsteden” mogen zijn en “geen petities of massa-incidenten”. Petities zijn een oude vorm van protest toen naar de Keizer werd geschreven met de vraag om het beleid van een lokale verantwoordelijke te herroepen. Het systeem werd behouden door Mao Zedong en zijn “communistische” opvolgers. De afgelopen jaren was er een echte explosie van dergelijke petities. Er was een verdriedubbeling op tien jaar tijd tot 12,7 miljoen gevallen in 2005. Lokale verantwoordelijken verhinderen de indieners van een petitie vaak om te reizen of deporteren hen met harde hand. De Chinese wet beschermt de indieners van een petitie, maar velen kregen te maken met een verschrikkelijke behandeling: slagen, arrestaties en constant overheidstoezicht.
Dit verklaart waarom president Hu Jintao, volgens het lokale dagblad Guizhou Daily, persoonlijk richtlijnen zou hebben gegeven voor de afhandeling van de zaak in Weng’an. De provinciale secretaris van de Communistische Partij, Shi Zongyua, werd naar Weng’an gestuurd om er de slogans van de heersende partij te proclameren: "We moeten de sociale harmonie en de stabiliteit bovenaan onze agenda behouden." Shi stelde dat het incident een probleem vormde voor de partij en de regering en dat op aangeven van "een kleine groep mensen met andere bedoelingen onder invloed van slechte krachten". Het lijkt erop dat niet enkel de Tibetanen worden aangestuurd door "slechte krachten" als ze opkomen tegen het dictatoriale regime. Shi moest echter ook de lokale partijbonzen in Weng’an op de vingers tikken. Hij stelde aan de staatsmedia dat er lange tijd onvoldoende aandacht was voor conflicten in de mijnen, immigratie, de herlokatie van mensen voor bouwprojecten en andere thema’s. Hij stelde dat lokale vertegenwoordigers onvoldoende oog hadden voor het ongenoegen van de bevolking. "Dat kan ongenoegen gecreëerd hebben onder de inwoners", gaf hij toe.
Repressie in de regio van de aardbeving
Het incident in Weng’an is slechts een tipje van de ijsberg van het ongenoegen in China. Ongecontroleerde grondonteigeningen, repressie in regio’s met minderheden, corrupte en machtsgeile topfunctionarissen, een sterk oplopende inflatie en een daling van de reële inkomens van een brede laag van arbeiders, dat zijn slechts enkele van de thema’s die kunnen leiden tot nieuwe uitbarstingen van volkswoede. De centrale regering wordt gesteund door Westerse experts in public relations. Er wordt handig gebruik gemaakt van de media om een nationalistisch gevoel op te wekken en zo de aandacht af te leiden van het eigen falen. Dat neemt de onderliggende problemen echter niet weg waardoor het ongenoegen onder de Chinese massa’s blijft bestaan. Het beleid van de regering is gericht op het imago en de perceptie en niet op de inhoud.
Toen premier Wen Jiabao naar de door de aardbeving getroffen regio trok om de overlevenden gerust te stellen, waren er nieuwsbeelden die werden gebruikt om een beeld te geven van “Bompa Wen” en “de bezorgde leider”. Toen Wen terugkeerde naar Peking gebeurde er echter niets meer. Tal van ouders die hun kinderen verloren omdat de schoolgebouwen waren ingestort, eisen een volledig onderzoek. Mensenrechtenactivisten werden opgepakt en gedeporteerd uit de regio omdat het “onruststokers” waren. De grote tentenkampen in het getroffen gebied, waar de facto de noodtoestand geldt, blijven er intussen staan en soldaten patrouilleren door de straten om ieder teken van protest de kop in te drukken. Een ouder in Dujiangyan stelde in de Financial Times dat de ambtenaren hem hadden gevraagd “geen problemen te zoeken” en rustig een geldelijke compensatie aan te nemen voor zijn dode kind. Ondanks de repressie zijn er groepen ouders die opkomen voor een volledig onderzoek en bestraffing van de functionarissen en bedrijven die verantwoordelijk waren voor de slecht gebouwde scholen.
Verandering van het tij?
De gebeurtenissen in Guizhou vormen een antwoord op de leugens en nationalistische propaganda van het Chinese regime. Het toont aan dat de “harmonieuze samenleving” waarover wordt gesproken, eigenlijk een holle slogan is. Hoe kan er harmonie zijn als 800 miljoen mensen aan minder dan 2 dollar of 14 yuan per dag leven (de norm van de Wereldbank voor armoede). Zoals we eerder al stelden op de site Chinaworker.info maakte de regering gebruik van het nationalistische anti-Westerse en anti-Tibetaanse protest in de lente om het nationalistisch profiel te versterken, net zoals het daartoe gebruik maakt van het spektakel rond de Olympische Spelen. Maar wie zal daar voordeel uit halen? De corrupte functionarissen – zoals in Sichuan of Weng’an – die ongestraft misdrijven kunnen begaan. Ook de superrijken kunnen profiteren van de “stabiliteit” die eruit bestaat dat arbeiders, boeren en armen worden verhinderd om in verzet te gaan tegen hun uitbuiting. Er kwam een nieuw voorbeeld hiervan bij het bedrijf Negen Draken Papierbedrijf, waar honderden arbeiders werden afgedankt omdat ze de directie hadden gevraagd om de arbeidswetgeving na te leven.
Weng’an heeft geleid tot een vloedgolf van artikels op het internet waarin solidariteit en sympathie met de inwoners van Weng’an werd getoond. De bezorgdheid slaat snel om in woede tegen het Chinese regime. In heel wat eerdere gevallen hadden lokale inwoners de neiging om enkel de lokale functionarissen op de korrel te nemen, de nationale leiders bleven grotendeels buiten schot. Dat is aan het veranderen. Velen beginnen te beseffen dat de poging van de centrale regering om alle kritiek uit te roeien en het opdrijven van de repressie rechtstreeks verbonden is met de arrogante en corrupte praktijken van de lokale functionarissen.
Een deel van de nationalisten die voorheen het regime steunden en zich vooral keerden tegen buitenlandse bedrijven (Carrefour, CNN,…), keren zich nu tegen de regering. Een aantal critici op het internet roepen zelfs op voor een boycot van de Olympische Spelen en roepen op tot meer democratie. Dat is een scherpe verandering in vergelijking met enkele maanden geleden. Deze processen tonen aan hoe diepgaand de sociale crisis in China wel is. Dat is de realiteit onder een imago van Olympische luxe en sterke (maar ongelijke) economische groei. Naarmate deze crisis dieper wordt, zal het duidelijk maken dat enkel het democratisch socialisme een uitweg kan bieden, niet enkel in China maar ook op internationaal vlak.