Jaaroverzicht deel 3. Recordwinsten voor grote bedrijven – aanvallen op levensstandaard van de arbeiders en hun gezinnen

2007 was een goed jaar voor de grote aandeelhouders en topmanagers. Voor de gewone werkenden of uitkeringstrekkers was de situatie heel wat minder positief. Er werd opnieuw hard bespaard op de werkenden en de koopkracht werd in het algemeen sterk ondermijnd. De besparingen troffen ook de arbeiders van erg winstgevende bedrijven, wat op steeds meer ongenoegen botste. Een overzicht van het belangrijkste syndicale nieuws in 2007.

Januari

Januari vormde een scharniermaand met een uitloper van wellicht de belangrijkste strijdbeweging van 2006: die tegen de ontslagen bij VW-Vorst. En anderzijds was er in januari ook een belangrijke discussie over het nieuwe Interprofessionele Akkoord, waarmee het belangrijkste thema van 2007 op de agenda werd gezet: de koopkracht.

Op 5 januari trokken de arbeiders van VW naar een referendum over de vraag of ze al dan niet zouden voortstaken. Onder grote druk werd daarbij beslist om niet verder te staken, maar tegelijk bleven er veel vragen en was de werkhervatting zeker niet van harte. De stemming zelf kwam er slechts moeizaam en werd snel georganiseerd op twee dagen tijd met een mobilisatie per e-mail en sms. Toch waren er 2.000 tot 2.500 aanwezigen op een personeelsvergadering. 44% stemde voor een verderzetting van de staking. In de daarop volgende weken waren er verschillende spontane werkonderbrekingen, maar uiteindelijk werd VW-Vorst Audi-Brussels met veel minder arbeiders.

In januari werd eveneens een nieuw Interprofesioneel Akkoord (IPA) goedgekeurd door de vakbonden. De inspraak van de basis werd bewust beperkt gehouden om het akkoord te kunnen goedkeuren, maar zelfs dan nog was het resultaat in het ABVV erg nipt met 55% voorstemmen. In het IPA stond een slechte loonnorm: de lonen zouden de komende twee jaar met slechts 5% mogen stijgen. Dat was voor veel militanten te weinig, zeker tegenover de enorme bedrijfswinsten. De prijsstijgingen die zouden volgen in de loop van 2007 zouden het verzet van vele syndicale militanten tegen het IPA in januari bevestigen.

Februari

Bij De Post werd verder “geherstructureerd”. Om de liberalisering van de postmarkt voor te bereiden, moet er blijkbaar gesnoeid worden in het personeel en de dienstverlening. Zo werd aangekondigd dat 277 postkantoren moesten sluiten. Toch wordt ons verteld dat liberaliseringen de dienstverlening zouden verbeteren. Dat is een foute opvatting, liberaliseringen moeten de winsten verbeteren: de 40 miljoen euro nettowinst van 2006 was niet voldoende. In 2006 verdwenen 1.134 jobs, maar steeg de omzet met 6%. De winst steeg met 10%.

Maart

VW-Vorst werd al snel gevolgd door andere bedrijven. General Motors mocht in het vierde kwartaal van 2006 dan wel een nettowinst hebben geboekt van 950 miljoen dollar, dat volstond niet voor de directie. Het bedrijf kondigde aan dat het tegen eind 2008 30.000 jobs wou schrappen en negen vestigingen sluiten. Ook bij Opel in Antwerpen werden eisen gesteld door de directie en werd net als bij VW gedreigd met een volledige sluiting om meer flexibiliteit af te dwingen. Volgens de directie liggen de lonen te hoog, ook al vormen die bijvoorbeeld in Duitsland slechts 15% van de kostprijs van een auto. De cadeaus aan het patronaat, zoals de doorgedreven flexibiliteit met een variabele arbeidsduur op zes jaar tijd (met de mogelijkheid van een 10-urendag), volstonden blijkbaar niet voor de directie. De dreigementen werden nadien ook concreter gemaakt bij Opel-Antwerpen.

April

Het dreigement bij Opel werd concreter in april: 1.400 jobs zouden er sneuvelen. Hierdoor zouden op 10 jaar tijd 11.000 jobs verloren gegaan zijn in de automobielsector in dit land. Van de 27.800 jobs in 2000 zouden er in 2010 nog 16.800 overblijven. Op dit ogenblik zijn dat er nog iets meer als 20.000. Het aantal arbeiders verminderde met 20% op zeven jaar, de productie echter met slechts 10%. Er was dus een sterke stijging van de productiviteit en de werkdruk.

Het is echter niet voor iedereen kommer en kwel. In april werden de inkomens van de topmanagers in 2006 bekend gemaakt. Voor hen gold blijkbaar geen loonnorm, want hun lonen stegen gemiddeld met 22% op één jaar tijd. Recordhouder was Albert Frère met een loon van 5,5 miljoen euro (een stijging met 170%). Een gemiddelde topmanager van een Bel-20 bedrijf kreeg in 2006 2,3 miljoen euro. Zoals VLD’er De Gucht moest erkennen: “De grote winnaars van de moderne wereldeconomie zijn de aandeelhouders en het leidinggevend kader van internationale ondernemingen.”

Mei

Een jaar voor de sociale verkiezingen van mei 2008 wordt de discussie gevoerd over de vertegenwoordiging van vakbonden in kleine bedrijven. Ons land volgde de eigen wettelijke regels niet – de Raad van State oordeelde dat de drempel voor 100 werknemers voor een ondernemingsraad onwettelijk was (aangezien de wet de grens van 50 werknemers bepaalde). Ook vanuit Europa kwam er druk en werd gedreigd met grote boetes. Dat een vakbondsaanwezigheid geen overbodige luxe is, blijkt uit de cijfers van het aantal arbeidsongevallen (56% van de dodelijke ongevallen vinden plaats in een KMO) of van de lonen die lager liggen in KMO’s. De discussie hield ook na de verkiezingen aan en uiteindelijk kwam het tot een akkoord, maar dan wel een magere oplossing.

Op 25 mei was er een nationale stakingsdag bij De Post. Na de vele lokale en spontane acties, volgde eindelijk een nationale actie. In 2006 waren er 241 verschillende stakingen, tijd voor een nationale actie.

Juni

Vlak na de verkiezingen wordt de volgende aanslag op onze koopkracht al aangekondigd. Het aantal mensen dat niet in staat was om de energiefactuur te betalen, nam al sterk toe. Maar daar wou Electrabel nog een schepje bovenop doen met sterke prijsstijgingen. De groep Suez/Electrabel maakte het jaar ervoor 2 miljard euro winst en wou dat blijkbaar opdrijven. Hoe? Onder meer door ons meer te laten betalen. De prijzen zouden met 13% tot 20% stijgen. Liberaliseren leidde duidelijk niet tot prijsdalingen, integendeel!

De slecht-nieuws-show vlak na de verkiezingen beperkte zich niet enkel tot de algemene koopkracht die werd ondermijnd door Electrabel. Bij Carrefour viel eveneens slecht nieuws te rapen: het bedrijf kondigde aan 16 vestigingen te willen sluiten omdat deze niet winstgevend genoeg zijn. Die filialen zou de directie in zelfstandige franchises willen omzetten: dan is het personeel goedkoper (lees: lagere lonen, meer flexibiliteit,…) en kan komaf gemaakt worden met het “oude” personeelsbestand in de 16 vestigingen (waar een gemiddelde anciënniteit van 17 jaar was). CAP reageerde met onder meer een tournee langs de met sluiting bedreigde vestigingen.

Zomer

De roomsblauwe praatbarak leverde geen regering op in de zomermaanden, maar wel een aantal ideeën om het stakingsrecht aan te pakken. Deze discussie overheerste heel de zomerperiode. Overal in Europa waren er aanvallen op het stakingsrecht. In ons land werd de discussie versterkt door de procedure die werd gestart door advocaat Cafmeyer om individuele personeelsleden verantwoordelijk te willen stellen voor een collectieve actie op de luchthaven van Zaventem.

Maar vooral de luchthaven van Charleroi en de chantage van Ryanair deed heel wat stof opwaaien. De lagekosten (en lagelonen) luchtvaartmaatschappij dreigde met een patronale lock-out indien het stakingsrecht niet zou beperkt worden. De Waalse gewestregering verklaarde meteen dat het de eisen van Ryanair “begreep”. Alle retoriek over het “gauchisme” van partijen als CDH (dat in de Waalse gewestregering zit en in dit dossier de toon aangaf) werd daarmee meteen van tafel geveegd.

September

Het is intussen een beproefde patronale methode: ontslagen en herstructureringen worden eerst aangekondigd in de media en dan pas aan de arbeiders zelfs. Ook bij Bayer/Lanxess in Antwerpen werd die methode toegepast. Het bedrijf haalde in 2006 een omzetstijging van 17% en een winst van 3,5 miljard euro, een stijging met 14%. Dat geld ging naar de aandeelhouders (die 45% van de winst kregen). Voor de werknemers was er minder goed nieuws: onder meer via de doorgedreven opsplitsing in Bayer en Lanxess wilde de directie 379 jobs weg. Het kan niet aan de “loonkost” liggen (die slechts 8,7% van de omzet bedroeg in 2006) en ook niet aan de hoge belastingsdruk (door de notionele intrestaftrek was de reële belastingsdruk gedaald tot 7,8%). Bij Bayer/Lanxess werd het verzet georganiseerd tegen de plannen van de directie met een aantal gerichte acties. De onderhandelingen worden verder gezet en er zal ten gepaste tijde acties gevoerd worden.

Oktober

De film ‘Sicko’ van Michael Moore zorgt ook hier voor discussie over de gezondheidssector. De situatie in de VS is natuurlijk schrijnend met een slechtere dienstverlening aan patiënten en een vorm van “kassagezondheidszorg” die enkel gericht is op de winsten van verzekeringsinstellingen en medische bedrijven. De belangen van patiënten tellen steeds minder mee. Dit wordt ook hier steeds meer realiteit met een grotere impact van de private sector in de gezondheidszorg.

Ons antwoord op de winstzucht van de farmaceutische industrie, de sluipende commercialisering en de kanker van de prestatiegeneeskunde: de creatie van een openbare en nationale gezondheidsdienst die de verschillende gezondheidsdiensten overkoepelt, organiseert en coördineert in het belang van de volksgezondheid en niet van winst of prestige van diverse individuen en instellingen. Een dergelijke gezondheidszorg gaat regelrecht in tegen het huidig kapitalistisch bestel. Een andere gezondheidszorg is slechts mogelijk in een andere wereld: een socialistische.

Nog een uitloper van de verkiezingen. SP.a voerde campagne met haar “succesvolle” aanpak van jongerenwerkloosheid in Oostende. Wat bleek enkele maanden na de verkiezingen? Dat niet de werkloosheid werd aangepakt, maar wel de werkloosheidscijfers. Met creatieve statistiek werd aangetoond dat de Oostendse aanpak succesvol was, het aantal werklozen daalde echter niet. Onze conclusie over de Oostendse aanpak: “een scheet in een netzak”.

Vanuit syndicale kringen werd in oktober het verzet opgedreven tegen de plannen van de roomsblauwe regeringspartijen om de sociale zekerheid te ondermijnen en tegen het communautaire opbod. De petitie-actie Red De Solidariteit kende al snel succes. Onder druk van onderuit kwam er ook een informatievergadering in Antwerpen.

November

De militantenconcentratie van het ABVV op 16 november was groter dan verwacht: niet de beoogde 1.000 aanwezigen, maar wel 2.500 waren er. Er was een strijdbaarheid en roep tot actie, ook al ging dat soms verloren in het show-gehalte van de bijeenkomst. Het centrale thema dat naar voor kwam onder de aanwezigen was dit van de ondermijning van de koopkracht. Ook de vakbondsleiding moest erkennen: de index volstaat niet om onze levensstandaard op peil te houden.

Intussen werd nogmaals een winstgevend bedrijf getroffen door afdankingen. Bij Janssen Pharmaceutica in de Kempen verzette 92% van de werknemers zich tegen een sociaal plan naar aanleiding van de aankondiging dat 688 jobs zouden verloren gaan. Het verzet tegen het voorakkoord ging niet enkel over de voorgestelde bedragen voor afvloeipremies of de aangekondigde loonsstop. De arbeiders waren het ook beu dat het bedrijf massaal winst maakt (200 miljoen euro winst op een omzet van 2 miljard euro, moederbedrijf J&J maakt zowat 3 miljard dollar winst per kwartaal) terwijl het haar werknemers zonder enig respect bij het grof huisvuil zet.

December

De plannen van Vandenbroucke voor het hoger onderwijs blijven op protest stuiten met betogingen in Gent enBrussel. De personeelsleden en studenten verzetten zich tegen de financieringsplannen die verder het onderwijs moeten afstemmen op de neoliberale logica. Met zijn plannen maakt Vandenbroucke duidelijk dat zijn partij, SP.a, niet anders is dan de partijen die de federale regering zullen vormen.

Op syndicaal vlak werd het jaar min of meer afgesloten met de grote betoging voor meer koopkracht op 15 december. De ondermijning van de koopkracht gaat gepaard met het opdrijven van de flexibiliteit van de werkenden en de afbouw van de openbare diensten. Om de koopkracht te verdedigen, is er nood aan een actieplan en een arbeiderspartij om dit uit te voeren. De betoging werd een succes met 25.000 deelnemers, ondanks het koude weer en een staking van de onafhankelijke spoorbond OVS. De betoging kon niet rekenen op een luisterend oor bij politici en patronaat. Er zal meer nodig zijn om in 2008 effectief op te komen voor het behoud van onze koopkracht en tegen het neoliberale afbraakbeleid!