Als de perceptie botst op de realiteit

Intussen in de Wetstraat

Eric Byl

Het Belgische establishment heeft er een probleem bij. Nu het behoefte heeft aan politieke stabliteit om na de verkiezingen van 13 juni een historisch besparingsplan door te drukken, rollen de liberalen vechtend over straat. De christen-democratie kent een heropleving in Vlaanderen, maar is door de zwakte van de CDh geen valabel alternatief. De sociaal-democratische familie wordt "incontournable" en extreem-rechts lacht in haar vuist.

Daarmee komt een einde aan enkele hardnekkige fabels. Na de historische nederlaag van de christen-democratie in ’99, dachten velen dat de liberale familie de rol van belangrijkste politieke instrument van de burgerij had overgenomen. De oude klassentegenstellingen waren naar verluidt achterhaald en herleid tot één van vele tegenstellingen in de maatschappij. De VLD en MR profileerden zich bijgevolg als nieuwe types van "volkspartijen", niet op basis van standen en klassen, zoals de oude CVP, maar van "burgers". Bovendien zou vandaag niet de realiteit, maar de manier waarop men die inschat, het bewustzijn of "de perceptie" bepalend zijn. Ter linkerzijde vindt men die idee terug in een overschatting van de rol van de media. Het optimisme van Verhofstadt I en II werkte zelfs een tijdje – zolang er geld in kas was – aanstekelijk.

LSP moest tegen de stroom ingaan. In onze congrestekst van 2000 schreven we dat het voortijdig was om de CVP in Vlaanderen te begraven en dat we op termijn evolueren naar 2 dominante burgerlijke polen, een conservatieve (uit de rechtervleugels van CD&V, CDh, VLD, MR, en toen nog Volksunie) en een zogenaamde progressieve (rond SP.a en PS met groenen, linkse nationalisten, links-liberalen en vooral ACW). We voegden eraan toe dat de "progressieve" pool een lichte voorkeur zou genieten bij de burgerij, omwille van haar controle over de vakbondsapparaten. De crisis van het kapitalisme zou immers de fundamentele tegenstelling in de maatschappij, tussen arbeid en kapitaal, opnieuw op de voorgrond plaatsen. Tenslotte erkenden we het belang van perceptie, eraan toevoegend dat "in laatste instantie de materiële omstandigheden het bewustzijn bepalen en niet andersom".

De crisis heeft de autoriteit van de traditionele politieke instrumenten uitgehold. Helaas niet noodzakelijk op de manier waarop wij dat zouden wensen. In de jaren ’90 leidde dit tot de groei van extreem-rechts en politieke versplintering. Bij ongenoegen zijn er altijd avonturiers die een graantje willen meepikken. Zodra puntje bij paaltje komt, kiezen die eieren voor hun geld, zo ook Vivant stichter Duchâtelet. Versnippering is per definitie een tijdelijk fenomeen. In het tijdperk van de politieke kartels duiden politici graag die versnippering aan als reden voor de onbestuurbaarheid. In werkelijkheid was de versnippering niet de oorzaak, maar een tijdelijk gevolg van die onbestuurbaarheid. Vandaag hebben politici het principe "éénheid in de verscheidenheid" ontdekt. In Vlaanderen is "kartel" het nieuwe modewoord. De hamvraag is echter hoeveel eenheid er staat tegenover de verscheidenheid. De VLD kan best wat meer coherentie gebruiken. Met Richard Fournaux heeft MR ook niet meteen een cadeau gekregen. Na Ducarme is dat al de tweede MR-politicus die tegen de lamp van de fiscus loopt. De CD&V boert goed in de peilingen en heeft geluk dat N-VA de kiesdrempel niet haalt. Het kartel kan de CD&V echter zuur opbreken: de Brusselse N-VA wil alleen doorgaan, maar vooral het vertrek van Bert Peirsegaele, nationaal-secretaris bij de Christelijke Mutualiteit, is een gevaarlijk precedent. Peirsegaele vindt dat de CD&V door het kartel met N-VA teveel naar rechts opschuift, een mening die menig ACW’er met hem deelt.

Voorlopig lijken PS en SP.a de slimste van de klas. Spirit ligt al op haar buik en het open deel van Groen ook. De PS hoeft maar af te wachten tot CDh en MR elkaar volledig afgemaakt hebben. Ecolo kan de PS niet meer verontrusten. PS en SP.a worden wellicht incontournable na 13 juni. De echte uitdaging komt echter nog. Zelfs voor de verkiezingen loopt de spanning tussen het Waalse FGTB en het Vlaamse ABVV al hoog op. Bovendien zal het ACV het de regering er niet gemakkelijker op maken. Als na de verkiezingen de regering het offensief op de pensioenen, de NMBS, de Post en de gezondheidszorg aanvat, zullen de vakbondsleidingen hun basis steeds moeilijker onder controle kunnen houden. In dat geval zullen ook bij SP.a en PS de maskers snel afvallen. Meer dan ooit is er nood aan een echte linkse oppositie tegen het rechtse beleid. Help LSP om hieraan te bouwen.