Vrouwenrechten in Europees Parlement: als puntje bij paaltje komt…

Richtlijn voor bescherming moederschap bedreigd

Ines Zuber is Europees Parlementslid voor de Portugese Communistische Partij (PCP). De PCP maakt deel uit van de linkse fractie Verenigd Europees Links/ Noords Groen Links (GUE/NGL) met 52 verkozenen uit 13 landen. Ines is lid van de commissie rond werk en sociale zaken en vicevoorzitter van de commissie over vrouwenrechten en gendergelijkheid.

Interview door Tanja Niemeier

Ines, in 2010 kwamen er amendementen van het Europees Parlement op het voorstel van de Commissie omtrent het ouderschapsverlof, een voorstel dat door alle EU-leden zou moeten toegepast worden. Destijds zagen veel vrouwen en vrouwenorganisaties het geamendeerde voorstel als een stap in de goede richting. Vijf jaar later lijkt het voorstel een stille dood te sterven. Wat was het oorspronkelijke voorstel en hoe komt het dat de Commissie dit voorstel wil intrekken in mei?

“De geamendeerde Richtlijn inzake Moederschapsverlof zoals goedgekeurd door het Europees Parlement was een van de weinige wetgevende initiatieven waarmee de bescherming van vrouwen effectief zou verbeteren. Het aantal weken van volledig betaald moederschapsverlof zou toenemen van 14 tot 20 weken, wat meer is dan het oorspronkelijke voorstel van de Europese Commissie en in overeenstemming met wat aanbevolen wordt door de Internationale Arbeidsorganisatie en de Wereldgezondheidsorganisatie.

“In verschillende landen zou dit een belangrijke stap vooruit betekenen. Het geamendeerde voorstel bepaalde ook dat er ook nadien minstens twee weken betaald ouderschapsverlof mogelijk zijn en dat er bescherming van vrouwen zou zijn bij hun terugkeer op de werkvloer. Deze maatregelen moesten toelaten dat vrouwen niet gediscrimineerd worden. Het moest hen ook toelaten om te kiezen voor betere uren en arbeidsvoorwaarden om hun moederschapsrechten en ook de rechten van hun kinderen te beschermen. Een vrouw moet zowel werkende als moeder kunnen zijn zonder op haar rechten te moeten toegeven. Het is aan de werkgever om zich aan te passen aan de nieuwe situatie van vrouwen.

“Nadat het geamendeerde voorstel in 2010 door het Europees Parlement raakte, weigerde de Europese Raad van Ministers om voorstellen te doen of om te onderhandelen met het parlement. De Raad heeft het proces stilgelegd. Het geeft aan dat de Raad niet bereid is om maatregelen te nemen die rechten kunnen beschermen. Om sociale rechten te beperken, vinden ze wel altijd tijd om tot een consensus te komen. De Europese Commissie oordeelde bijgevolg dat het voorstel in mei 2015 volledig van tafel verdwijnt, tenzij er tegen dan iets rond gebeurt.”

Wat was het standpunt van de linkse fractie in het Europees Parlement toen het voorstel besproken werd?

“GUE/NGL steunde het voorstel van het parlement maar wees erop dat het niet zou volstaan als antwoord op de problemen waar werkende moeders mee geconfronteerd worden. Het is bijvoorbeeld ook nodig dat de lage lonen die veel vrouwen verdienen omhoog gaan. Als we deeltijdse contracten, maandelijkse en zelfs wekelijkse en dagelijkse contracten toelaten, dan kunnen veel vrouwelijke werkenden nooit sociale rechten opbouwen. We mogen dan nog zoveel beschermende maatregelen voor moederschapsverlof nemen als we willen, vrouwen die zwanger worden en nadien een kind krijgen moeten ook nog van sociale bescherming kunnen genieten. Dat staat onder druk door de precaire aard van veel arbeidsverhoudingen.”

Denk je dat er nog een kans is dat het voorstel “gered” wordt? Wat moet er binnen en buiten het parlement gebeuren om de strijd voor gelijke rechten te voeren?

“Het Europees Parlement en sociale, politieke en vrouwenorganisaties moeten de druk opvoeren en aanklagen dat de geamendeerde richtlijn door de Europese Raad wordt tegengehouden en nu door de Europese Commissie naar de prullenmand wordt verwezen. We moeten duidelijk maken wie daar verantwoordelijk voor is. Het gaat om de rechtse politieke groepen, maar ook de sociaaldemocraten in het Europees Parlement. Die weigeren om in het parlement initiatief te nemen omdat er tegenkanting is van regeringen waar hun partijen inzitten.”

De Europese Raad, dus de regeringen van de Europese lidstaten, blokkeert het voorstel. Dit zou vooral om financiële redenen zijn. Ze stellen dat de financiële situatie van de lidstaten geen ruimte laat voor dergelijke maatregelen. Hoe antwoord je daarop?

“Het is een verkeerd argument. Studies geven aan dat de economische opbrengst van de voorgestelde maatregelen veel groter is dan de financiële kostprijs ervan. Het is duidelijk dat deze opbrengst er op middellange en lange termijn zou komen. Moederschap mag niet als een individuele keuze gezien worden, het moet als sociaal gegeven beschermd worden. Een demografische situatie die evenwichtiger is, zou overigens een positieve impact hebben op de economie. In veel EU-landen moet er iets gedaan worden aan de bijzonder lage geboortecijfers die de toekomst van deze samenlevingen bedreigen. Zelfs diegenen die moederschap niet bekijken vanuit een menselijk perspectief en gericht op menselijke waardigheid, kunnen geen ernstige argumenten aanbrengen. Want zelfs vanuit een puur economisch standpunt zouden de voorgestelde maatregelen een positieve impact hebben.”

Zo te horen zijn woorden goedkoop in het Europees Parlement. Hoe kan het dat een meerderheid in het parlement het voorstel goedkeurde terwijl dezelfde partijen als machthebbers in de lidstaten het voorstel tegenhouden? Zijn er nog voorbeelden van dergelijke tegenstrijdigheden?

“Zoals ik al zei, gaat het inderdaad om dezelfde politieke krachten. De rechtse partijen en de sociaaldemocratie vormen een meerderheid in het Europees Parlement en zitten doorheen Europa in de regeringen. Deze politieke krachten zijn wel bereid om het in woorden voor de bescherming van moeders op te nemen, maar niet om de woorden in daden om te zetten. De mensen kennen deze partijen maar al te goed, ze doen steeds beloften die ze niet houden eens ze in de regering zitten. Maar om aan de macht te blijven, moeten ze hun dubbele discours aanhouden. Het is op zich wat schizofreen, maar we kennen het doel van deze opstelling. Het gaat om het beschermen van de belangen van economische groepen, in dit geval de werkgevers.”

Indien de richtlijn inzake moederschapsverlof wel zou aangenomen en toegepast worden, wat zou dit dan betekenen voor vrouwen in de EU en in Portugal in het bijzonder?

“Het zou een belangrijk instrument zijn om vrouwen op hun werkplaats te beschermen. Het zou natuurlijk nodig zijn om de toepassing ervan af te dwingen en er zouden middelen nodig zijn om de toepassing ervan te controleren. Maar het zou vrouwen zeker vooruit helpen. In Portugal zouden vrouwen vier weken extra betaald moederschapsverlof krijgen, wat een positieve factor zou zijn als vrouwen beslissen of ze al dan niet kinderen nemen.”

We vierden pas nog 8 maart, de internationale vrouwendag. Ines, jij bent erg actief in de strijd voor vrouwenrechten. Wat zijn de belangrijkste taken voor vrouwen en de arbeidersbeweging vandaag om hun rechten te bekomen?

“Het verdedigen van vrouwenrechten, zowel inzake wetgeving als in het echte leven, betekent opkomen voor sociale verandering voor werkende vrouwen en andere vrouwen van de volkse klassen. Het is belangrijk dat ze op gelijke voet kunnen deelnemen en hun talenten en kennis kunnen gebruiken op professioneel, sociaal, politiek, cultureel en sportief vlak. Daartoe moeten we de vrouwenstrijd versterken door vrouwenorganisaties en meer algemeen de georganiseerde arbeidersbeweging te versterken.”

Bedankt voor het interview!