Crisis in Franse voorsteden versterkt rechterzijde

Na twee weken van rellen in de voorsteden rond Parijs en nadien in andere Franse steden, kondigde de rechtse regering de noodtoestand af op basis van een wet die dateerde uit het tijdperk van de Algerijnse oorlog. Die wet laat de prefecten – vergelijkbaar met de provinciegouverneurs in België – toe om willekeurig een avondklok in te stellen. Daarnaast kunnen ze mensen een straatverbod opleggen, verblijfsvergunningen intrekken en op om het even welk moment huiszoekingen laten uitvoeren,…

Thierry Pierret

Deze wet werd gestemd in 1955, Bedoeling was om de Algerijnen te controleren die in Frankrijk leefden. Terwijl wordt teruggegrepen naar deze wet, worden ook andere racistische voorstellen en maatregelen bovengehaald. De Minister van Binnenlandse Zaken, Nicolas Sarkozy, gaf opdracht aan de prefecten om iedere buitenlander die veroordeeld was in verband met de rellen administratief uit te wijzen. Hij voerde doelbewust een strategie van de spanning, bijvoorbeeld door de jongeren van de banlieues zonder onderscheid "racaille" (uitschot) te noemen. Intellectuelen en politici gingen zelfs zover om de vermeende "polygamie van Afrikanen" als één van de oorzaken van de rellen aan te halen.

De regering-Chirac stelde nieuwe maatregelen voor tegen illegale immigranten. Dat zal enkel de zwarte economie ten goede komen. De rechterzijde voelt zich gesterkt door peilingen die erop wijzen dat een meerderheid van de Fransen de regeringsmaatregelen ondersteunt.

Banlieues: haarden van sociale ellende

De arbeiders en hun gezinnen werden geschokt door de vernietigingsdrang van de jongeren. Die vergrepen zich niet alleen aan individuele auto’s – tot 1200 wagens werden in brand gestoken op het hoogtepunt van de rellen – maar ook aan collectieve voorzieningen en bedrijven. Scholen, ziekenhuizen, stelplaatsen van bussen, sportcentra,… werden verwoest. Reden genoeg om een linkse syndicale of politieke militant die ijvert voor collectieve voorzieningen in de wijken tegen de borst te stuiten. Tientallen arbeiders waren technisch werkloos na aanvallen op hun werkplaats. Verontwaardiging hierover, gemengd met verbijstering, verklaart de tijdelijke steun aan de regering. De jonge relschoppers zijn nochtans niet de ordinaire "bandieten" waarvoor Sarkozy ze afschildert. De meerderheid van de opgepakte jongeren zijn erg jong (er waren er zelfs van 12 jaar oud) en onbekend bij de politie.

De Franse voorsteden zijn een verzamelplaats van sociale ellende: de werkloosheid is er dubbel zo hoog als het nationale gemiddelde, de publieke voorzieningen schieten er tekort, de sociale woningen zijn verkrot.

In deze omstandigheden werd een deel van de bevolking afgesneden van de arbeidsmarkt, en dus ook van de arbeidersbeweging. De tradities van collectieve strijd van de arbeidersbeweging gingen verloren bij de jongste generatie. Een generatie wiens ouders nooit vast werk hadden en die zelf geen hoop koestert om ooit werkzekerheid te hebben. Vandaar de zelfvernietigende woede tegenover alles wat "de staat" vertegenwoordigt, zonder een onderscheid te maken tussen het onderdrukkende apparaat en de openbare diensten.

Een noodprogramma

De UMP van Sarkozy – de regeringspartij – kreeg 10.000 aanvragen tot lidmaatschap binnen na de rellen. Sarkozy gebruikt dat voor zijn ambities voor de presidentsverkiezingen. Zijn populariteit zal echter nog vluchtiger zijn dan die van Bush. De klassenstrijd zal binnenkort opnieuw de bovenhand krijgen. De enorme strijdbaarheid van de Franse arbeidersklasse zal evenwel niet volstaan om haar naar overwinningen te leiden. Er is een programma nodig dat gebaseerd is op anti-kapitalistische eisen om de actie een richting te geven. Een nieuwe arbeiderspartij zou toelaten om zo’n programma te populariseren onder alle lagen van de klasse, ook bij de jongeren uit de banlieues. Zo’n partij zou de arbeidersbeweging ook toelaten om terrein terug te winnen in de wijken, en de jongeren opnieuw te winnen voor de tradities van collectieve strijd.