Equal Pay Day. Vrouwen verdienen gemiddeld 23% minder dan mannen

door een militante van BBTK BHV

Ieder jaar vestigt het platform Equal Pay Day, samengesteld uit Zij-kant (vrouwenorganisatie verbonden aan de sp.a) en het ABVV, in de loop van de maand maart de aandacht op de loonkloof tussen mannen en vrouwen. Het is immers pas in de maand maart dat vrouwen het bruto jaarloonniveau bereiken dat mannen eind december het jaar voordien hebben verdiend. Deze campagne herinnert eraan dat de loondiscriminatie nog lang niet verdwenen is. In 2013 verdienden vrouwen gemiddeld 23% minder dan mannen!

Van waar komt de kloof?

Verschillende elementen verklaren deze situatie. Vrouwen hebben kortere beroepsloopbanen dan mannen: ze beginnen later te werken en onderbreken hun carrière vaker door de sociale rol die hen nog steeds quasi exclusief wordt toegeschreven, zijnde de zorg voor de kinderen, voor zorgbehoevende ouders,…

Ze zijn ook slachtoffer van een dubbele segregatie. Ze zijn algemeen te vinden in die sectoren die verbonden zijn aan welzijn, detailhandel en horeca. Dat zijn sectoren met de laagste lonen waar deeltijds werk de norm is. Maar liefst 44% van de vrouwen werkt deeltijds, waarvan 89% onvrijwillig. Ze worden ook door het ‘glazen plafond’ geblokkeerd in de vooruitgang van hun loopbaan. In leidinggevende jobs en kaderfuncties vinden we slechts 23% vrouwen.

Het loon van een vrouw wordt nog steeds vaak eerder gezien als een bijverdienste voor het gezin dan als een echt loon. Dit maakt vrouwen financieel afhankelijk van hun partner en verhoogt het hun risico om onder de armoedegrens te zakken (in het geval van een echtscheiding, bijvoorbeeld).

Vrouwen én mannen samen tegen ongelijkheid!

De campagne Equal Pay Day legt de discriminaties uit, maar de conclusies houden het risico in verdeeldheid te zaaien tussen de werkenden. De campagneaffiches zijn misschien ludiek bedoeld, maar riskeren de stereotypes waar vrouwen het slachtoffer van zijn te versterken.

In plaats van een actieplan naar voor te schuiven, wordt gezocht naar een schuldige. In sommige gevallen zijn het de vrouwen zelf die geviseerd worden omdat ze foute ‘keuzes’ maakten wat loopbaan of studies betreft, in andere gevallen zijn het de mannen omdat ze niet genoeg betrokken zijn bij het huishoudelijk werk. Nochtans zijn niet de vrouwen noch hun partners verantwoordelijk voor de lagere lonen van vrouwen.

Waar de campagne al te vaak naar individuele oplossingen zoekt, benadrukken wij de noodzaak van collectief verzet en strijd.

Geen individuele strijd

De campagne stelt in het receptenboek ‘SOS Griet’ een aantal oplossingen voor, zoals de aanbeveling om individuele loononderhandelingen te voeren. Dat recept lijkt ons schadelijk voor de solidariteit en contraproductief. Alle verworvenheden van de werkende bevolking werden bekomen door solidaire strijd. De loonkloof is het laagste in sectoren met een collectieve loonvorming, onder statutairen in de openbare sector bedraagt de kloof 10% tegenover 35% in de privésector.

Het doel van een campagne tegen ongelijkheid moet zijn om de rollen om te keren en de mannen ertoe aan te zetten om de sociale rol die nu vaak door vrouwen wordt gespeeld op te nemen. Het doel is niet om te nemen bij de ene om te geven aan de andere, zoals dat het geval was bij het eenheidsstatuut voor arbeiders en bedienden. Dat uitgangspunt leidt tot een nivellering naar beneden. We moeten integendeel opkomen voor de verbetering van het comfort van het hele gezin door vrouwen een degelijk loon aan te bieden en de gezinnen toegang te geven tot gratis en kwaliteitsvolle diensten.

Wie heeft voordeel bij ongelijkheid?

Voor de werkgevers is de loonkloof interessant omdat het een neerwaartse druk op alle lonen zet. De opeenvolgende regeringen hebben een lageloonsector gecreëerd via stelsels als PWA, artikel 60, dienstencheques, deeltijds werk,… Dat zijn stelsels waar vrouwen de meerderheid van de werknemers vormen.

In tijden van crisis worden vrouwen hard geraakt door de verschillende besparingsmaatregelen. Het armoederisico onder vrouwen neemt toe. Dat is ook in ons land het geval. De versnelde daling van de werkloosheidsuitkeringen zullen 8.743 deeltijdse werkenden van hun aanvullende uitkering beroven. In maar liefst 88,4% van de gevallen gaat het om vrouwen. Van de tienduizenden jonge werklozen die hun uitkering vanaf 1 januari 2015 verliezen, zijn ongeveer twee derden vrouwen.

We moeten erkennen dat de Equal Pay Day-campagne de noodzaak van betere onthaalstructuren en een betere verzoening tussen werk en privéleven naar voor brengt. En het is waar dat de campagne geleid heeft tot een nieuwe wet die mikt op het uitwerken van genderneutrale functieclassificatie. Op basis van deze wet zal ook meer informatie aan de ondernemingsraad moeten bezorgd worden inzake de loonkloof tussen mannen en vrouwen. Eens deze wet voorzien wordt van uitvoeringsbesluiten, kan de loonkloof in die bedrijven waar een goede krachtsverhouding bestaat sneller worden bestreden.

Maar daarmee is de kous niet af. In veel sectoren waar veel vrouwen werken, zijn de vakbonden niet sterk aanwezig. Het zal er ook op aankomen om die sectoren te organiseren. Dat is mogelijk. De actie van de onthaalmoeders in mei 2008 maakte dat duidelijk. Hun onzeker statuut verergert het tekort aan opvangplaatsen in de grote steden.

Offensieve strijd

Wij komen op voor opvangstructuren voor kinderen aangepast aan de behoeften. We eisen ook betaalbare zorg en opvang voor bejaarden, publieke herfinanciering van het onderwijs en een halt aan de flexibilisering van het werk. We moeten weg uit de vicieuze cirkel waarin de flexibilisering van het werk van de ene de flexibilisering van de andere versterkt. Een drastische arbeidsduurvermindering tot 32 uur per week en dit zonder loonverlies en met de verdeling van het beschikbare werk zou de werkdruk drastisch beperken.

Opdat de rijkdom die grotendeels door de werkenden wordt geproduceerd ook gebruikt kan worden voor het welzijn van de meerderheid van de bevolking, moeten we een einde maken aan het feit dat een steeds groter deel van die rijkdom verdwijnt in de zakken van de grote aandeelhouders. Enkel de nationalisering van de sleutelsectoren van de economie onder arbeiderscontrole staat een massaal investeringsplan toe voor de creatie van kinderopvang en scholen en kwaliteitsvolle jobs voor iedereen.

Deze eisen kunnen enkel worden behaald door de eengemaakte strijd van de arbeidersklasse, waaronder ook haar geprecariseerde lagen.