De Britse en Ierse regeringen en de traditionele partijen hebben vol spanning gewacht op een lang verwachte verklaring van het IRA. De regeringen hoopten dat het IRA zichzelf zou opheffen na een volledige ontwapening. Dit zou de huidige politieke impasse moeten doorbreken en de Democratic Unionist Party (DUP) zover moeten krijgen dat er nieuwe onderhandelingen komen om een regionaal parlement en een regionale regering te vormen.
Peter Hadden, Belfast
Wellicht zal het niet zo ver komen. De verklaring van het IRA gaat niet zover dat het tegemoet komt aan de eis van de DUP om de organisatie volledig te ontbinden. Het woord ‘ontbinding’ kwam op het begin van dit jaar nog sterk naar voor, maar is opvallend naar de achtergrond verdwenen in de recente verklaringen van de twee regeringen.
Nu werd meer nadruk gelegd op het feit dat het IRA een "vreedzame" methode zal gebruiken. Dat is niet direct hetgeen geëist werd door de DUP, en het is dan ook onwaarschijnlijk dat de protestantse DUP onmiddellijk zal toegeven om tot een nieuwe regionale regering te komen.
De politieke crisis en het verdwijnen van het vorige regionale parlement werd niet veroorzaakt door het bestaan van het IRA. Het kwam door de sectaire polarisatie in de samenleving, die sinds het verdwijnen van het parlement enkel nog groter geworden is. De tegenstellingen kwamen scherp tot uiting bij de recente verkiezingen waarbij de ‘hardliners’ (Sinn Fein en de DUP) naar voor kwamen als overwinnaars.
Deze verdeeldheid maakt het voor de sectaire politici steeds moeilijker om tot een blijvend akkoord te komen. Zelfs indien er onderhandelingen komen en er een vorm van regionale regering komt, zal een nieuwe uitbarsting van het conflict slechts een kwestie van tijd zijn.
De verklaring van het IRA is een uitdrukking van de weg die afgelegd werd door de leiding van de republikeinse beweging onder Gerry Adams. Voor de huidige leiding is de "oorlog", in de zin van een conflict met de Britse staat, voorbij en dit reeds meer dan een decennium. De leiding zou niet aarzelen om wapens te vernietigen die ze toch niet meer willen gebruiken, maar ze zullen dit enkel op een zodanige wijze willen doen dat het niet vernederend is of een splitsing kan veroorzaken.
Wellicht zal de verklaring van het IRA gevolgd worden door gelijkaardige verklaringen van minstens een aantal paramilitaire groeperingen. Dit zal echter niet het einde van deze organisaties of van de burgeroorlog betekenen. De paramilitaire groepen zullen blijven voortbestaan op de één of andere wijze. Er zal geprobeerd worden om de controle over arbeidersbuurten te verwerven. Er blijven ook methoden bestaan om fondsen te werven. Enkel een verenigde beweging van de arbeidersklasse kan dit doorbreken.
De ‘Troubles’ (de naam voor de conflicten tussen katholieken en protestanten) blijven voortbestaan in de vorm van een sectaire "oorlog" voor grondgebied. De Socialist Party staat daartegenover voor de volledige ontbinding van alle paramilitaire groeperingen – zowel loyalisten als republikeinen.
Aan beide kanten is er het gevaar voor aanvallen en is de verdediging van de arbeidersbuurten noodzakelijk. Maar dit kan niet toevertrouwd worden aan paramilitairen. Het moet gebeuren door de lokale bevolking door middel van democratische structuren.
Op een zelfde manier kan hetgeen rest van het vredesproces niet overgelaten worden aan sectaire politici die er uiteindelijk belang bij hebben dat de bevolking verdeeld is in sectaire kampen. Er is nood aan een nieuwe politieke stem die opkomt voor de belangen van alle arbeiders en hun gezinnen. Dan is er de mogelijkheid van een echt vredesproces in plaats van een blijvende verdeeldheid. Dit blijft de enige weg vooruit om een einde te maken aan het conflict.