Your cart is currently empty!
Een socialistisch standpunt over prostitutie en de seksindustrie
De seksindustrie is wereldwijd een van de grootste sectoren. Prostitutie is daar een onderdeel van. Wij benaderen dit vanuit de onderdrukking op basis van gender en klasse en vanuit de ongelijkheid die eigen is aan het kapitalisme. We publiceren een ingekorte versie van een dossier door de Ierse Socialist Party.
Ingebakken ongelijkheid
Het zijn vooral vrouwen die seks verkopen en mannen die het aankopen. In de context van globale kapitalistische crisis neemt de ongelijkheid tussen arm en rijk toe, maar ook die tussen mannen en vrouwen groeit. Volgens de Wereldbank leidt een economische krimp van -1% tot een toename van de kindersterfte met 7,4 doden per 1.000 meisjes tegenover 1,5 per 1.000 jongens. De crisis zorgde er al voor dat het aantal meisjes dat lager onderwijs afmaakt wereldwijd met 29% afnam, terwijl dat onder jongens 22% was.
De onderdrukking van vrouwen bestaat al duizenden jaren. De seksualiteit van de vrouw werd aan banden gelegd door het huwelijk om zo de private eigendom langs mannelijke lijn te kunnen doorgeven. Onder het kapitalisme werd de ingebakken ongelijkheid versterkt door de ideologie van de patriarchale familie met de man als gezinshoofd en de vrouw als zorgverstrekker voor het gezin. Dit bood de elite heel wat voordelen. Niet in het minst omwille van de onbetaalde arbeid van de vrouwen.
Vrouwenstrijd en meer algemeen de strijd van de arbeidersbeweging zorgden ervoor dat het openlijke idee van onderwerping van vrouwen aan mannen onaanvaardbaar werd, althans in de ontwikkelde kapitalistische wereld. Dit betekent echter niet dat de ongelijkheid is verdwenen. Vrouwen verdienen nog steeds minder dan mannen, ook in gelijkaardige jobs. Geweld binnen het gezin blijft een immens probleem, de aanhoudende sociale crisis versterkt ook dit element.
Falen van het postfeminisme
De afgelopen decennia groeide de idee dat vrouwen volledige gelijkheid hadden bekomen. De belangrijkste wettelijke verschillen werden uit de weg geruimd. Postfeministen gingen ervan uit dat de strijd gestreden was en dat het nu aan individuele vrouwen was om hun kansen te grijpen. Dat ging gepaard met een exponentiële groei van het beeld van vrouwen als objecten waarbij het lichaam van vrouwen als handelswaar werd voorgesteld. Dit kwam niet uit de lucht vallen, de schoonheidsindustrie is big business.
Ook de groei van de seksindustrie – zowel de legale als de illegale – heeft een verwrongen beeld van seksualiteit in de hand gewerkt. Het stelt vrouwen voor als objecten die de mannelijke seksualiteit moeten dienen. Denk maar aan de paaldanseressen of de porno-industrie. Uiteraard zijn seksuele daden met wederzijdse instemming een private zaak, maar de massale commercialisering van porno vormt een uitdrukking van het uitbuitende karakter van het winstsysteem en heeft gevolgen voor onze seksualiteit.
Als wij ons verzetten tegen de seksindustrie heeft dit niets gemeen met conservatieve, moralistische of religieuze kwezels. Het is integendeel een verzet tegen de commercialisering van seks. Die commercie is schadelijk voor vrouwen en de samenleving in het algemeen, het versterkt immers de ongelijkheid.
In de strijd tegen het besparingsbeleid is eenheid onder de werkende bevolking van essentieel belang. De besparingen treffen vrouwen hard, zowel op het werk als thuis door de afbouw van de openbare diensten. Om onze eenheid te versterken, moeten we ingaan tegen seksisme en verdeeldheid.
Prostitutie: uit vrije keuze of uit gebrek aan echte keuzes?
Prostitutie is een specifiek onderdeel van de seksindustrie. Het vormt een van de ergste vormen van uitbuiting. Er is heel wat discussie over de mogelijkheid om prostitutie wettelijk te regelen. Net zoals wettelijke gelijkheid geen einde maakt aan de onderdrukking van vrouwen, volstaat een wettelijke regeling ook niet om prostitutie van uitbuiting te ontdoen.
Vrouwen, mannen en transgenders komen door verschillende redenen in prostitutie terecht en hun ervaringen kunnen erg verschillend zijn. De redenen beperken tot armoede is te eenzijdig, ook al moet opgemerkt worden dat Griekenland als gevolg van de snelle verarming een scherpe groei van prostitutie kende. Prostitutie op straat (vaak door mensen met verslavingsproblemen), chique escortebureaus of prostituees die via het internet werken, kunnen ook niet zomaar over eenzelfde kam geschoren worden.
In het maatschappelijk debat over prostitutie wordt vaak vertrokken van de notie ‘keuze’. Dat is een relatieve term. Voor sommigen is er sowieso geen sprake van keuze. Vrouwenhandel is nog steeds een groot probleem, deze moderne slavernij kent zelfs een opmars. Maar dat is natuurlijk een extreme vorm. De meeste prostituees bevinden zich niet in die situatie. Maar ook hun ‘keuzes’ zijn beperkt door het enge karakter van een kapitalisme in crisis. Doorgaans komen ze eerder tot prostitutie door een gebrek aan echte keuzes.
In de media duiken er in alle landen wel voorbeelden op van zogenaamde luxehoeren, prostituees van betere afkomst die in hun dagelijkse leven mijlenver afstaan van de ervaringen van de meeste prostituees. Zij worden gebruikt om het bestaan van onderdrukking van vrouwen in de samenleving te minimaliseren of zelfs te ontkennen. Het moet de seksistische en onderdrukkende seksindustrie rechtvaardigen. Deze prostituees vormen nochtans maar een kleine minderheid.
Sommigen verzetten er zich tegen dat prostituees als slachtoffers worden voorgesteld. Dat veronderstelt immers dat er sprake is van onderdrukking en dat er dus sociale krachten zijn in de samenleving. Het is veelzeggend dat een meerderheid van prostituees niet wil dat hun kinderen in de prostitutie terechtkomen. Een Amerikaans onderzoek uit de jaren 1990 gaf aan dat 82% van de straatprostituees in San Francisco ooit fysiek werd aangevallen, 83% werd bedreigd met een wapen en 68% werd verkracht tijdens het werk. Prostitutie heeft vaak erge psychologische gevolgen waarbij de prostituee soms vanuit een overlevingsinstinct een onderscheid maakt tussen lichaam en geest. Het is dus niet overdreven om te stellen dat prostituees slachtoffer zijn van onderdrukking.
Ons verzet tegen de seksindustrie betekent niet dat we er niet voor opkomen dat prostituees zich organiseren en bijvoorbeeld campagne voeren voor gratis toegang tot contraceptie. We verzetten ons evenmin tegen het feit dat werknemers uit de nucleaire sector of de wapenindustrie zich organiseren en bijvoorbeeld opkomen voor betere arbeidsvoorwaarden en lonen. Maar het is gezien de aard van het werk en het karakter van de sector niet evident om prostituees te organiseren.
Legaliseren of decriminaliseren?
Uiteraard vinden wij dat geen enkele vrouw, man of transgender die in de prostitutie werkt als een crimineel mag gezien worden. Wettelijke initiatieven die de veiligheid en de positie van prostituees ten goede komen, kunnen op onze steun rekenen.
Maar we verzetten ons tegen een volledige legalisering van prostitutie. Dat zou immers de boodschap geven dat het aanvaardbaar en normaal is dat seks wordt gekocht en dat het lichaam dienst doet als handelswaar. Waar prostitutie legaal werd, leidde het niet tot het verminderen van de stigmatisering van prostituees. Het maakt geen einde aan geweld en ook mensenhandel verdween niet. In Duitsland leidde de legalisering ertoe dat een aantal werkloze vrouwen voor de keuze werden geplaatst om als prostituee aan de slag te gaan of om hun uitkering te verliezen.
Sommigen stellen voor om diegenen die voor seks betalen aan te pakken. Dit model werd in 1999 in Zweden ingevoerd met de idee dat het de vraag zou doen afnemen. Het is moeilijk om cijfers te vinden over de impact ervan. Bovendien kwam de maatregel er tegen de achtergrond van een progressieve beweging tegen seksisme, waarbij het bewustzijn werd aangescherpt en er mogelijk een beperking van de vraag was. Maar wat het effect op langere termijn is, blijft onduidelijk.
Natuurlijk zijn wij er voorstander van om het bewustzijn rond de onderdrukking van vrouwen, mannen en transgenders en rond seksisme te vergroten. De linkerzijde moet steun geven aan pogingen om de vraag voor de seksindustrie en prostitutie terug te dringen. De vakbonden kunnen een rol spelen in campagnes om de uitwassen van de seksindustrie bekender te maken en zich te richten tegen mensenhandel, geweld en verkrachtingen waar zoveel prostituees het slachtoffer van zijn. Zo’n benadering moet gepaard gaan met een beweging tegen het besparingsbeleid.
Het vervolgen van wie seks koopt, zal echter niet volstaan. Het vervolgen van wie seks koopt, maakt geen einde aan de vraag. Het kan ertoe leiden dat opnieuw dieper in de illegaliteit wordt weggezakt. Er is een fundamenteel antwoord op seksisme nodig, van degelijk seksueel onderricht op school tot het uitschakelen van de schoonheidsindustrie en de winsthonger die aan de basis van commercialisering van seks ligt.
Ons programma
Wij beperken ons niet tot een afname van de vraag. We leggen ons niet neer bij de omstandigheden die mensen tot prostitutie aanzetten. Er is nood aan een massale strijd tegen het besparingsbeleid met investeringen in degelijke jobs. Een socialistisch programma is erop gericht om de bestaande rijkdom uit de handen van de kleine elite te halen om het onder democratisch publiek bezit te plaatsen en dit onder de controle van de gewone bevolking. Dat is noodzakelijk om de voorwaarden te creëren waaronder armoede en onderdrukking uitgeroeid worden.
We aanvaarden evenmin dat seksisme en verdeeldheid onvermijdelijk zijn. We komen op voor een systeem dat een einde maakt aan de materiële en economische basis van ongelijkheid. Een socialistische samenleving op basis van samenwerking, respect, democratie en keuze zou ook leiden tot de ontwikkeling van wederzijds respectvolle menselijke en seksuele relaties die verschillende vormen kunnen aannemen. Maar of het nu korte of langdurige relaties zouden zijn, ze zouden telkens gebaseerd zijn op vrijheid en keuze.