Noord-Ierland. Geen einde in zicht voor conflicten bij parades

Afgelopen weekend kwam het opnieuw tot rellen in Belfast. De afgelopen jaren werd ons gezegd dat het Noord-Ierse conflict was ‘opgelost’. In werkelijkheid gaan de sectaire spanningen gewoon door. Elk jaar zijn er bij de traditionele protestantse parades begin juli opstootjes. Het afgelopen weekend was het niet anders, er vielen verschillende gewonden bij de confrontaties. Een artikel vanuit Noord-Ierland door Ciaran Mulholland.

Afgelopen weekend waren er ernstige rellen in verschillende delen van Belfast en Newtownabbey. De rellen begonnen toen de politie van Noord-Ierland een regel van de Commissie voor Parades effectief wilde opleggen. Het ging om de regel dat de parade van de Orange Order niet langs de winkels van Ardoyne mocht stappen op de terugweg van de centrale betoging van 12 juli. Meer dan 40 agenten en tal van burgers raakten gewond bij de rellen die daarop volgden. De politie zette het waterkanon in en haalde de matrakken boven. De ergste problemen deden zich voor aan Woodvale Road, maar er waren ook rellen bij Short Strand en er was een korte confrontatie met katholieke jongeren in York Street.

De Orange Order had eerste opgeroepen voor langdurige acties, wat leek te suggereren dat de confrontaties aan Woodvale Road dagen zouden blijven duren. Op de avond van 12 juli werd echter aangekondigd dat de acties werden opgeschort, wellicht was de Orange Order bezorgd omwille van de negatieve publiciteit door de rellen. Het is duidelijk dat de radicale krachten van UVF en UDA jongeren begonnen te mobiliseren waardoor de Orange Order de situatie niet langer onder controle dreigde te hebben. Mogelijk was de Order ook verrast door het antwoord van de politie en werd er voorheen van uitgegaan dat staatssecretaris Teresa Villiers de beslissing van de Commissie voor Parades zou herroepen.

De exacte redenen voor het verbod om langs Ardoyne te trekken, zijn niet duidelijk. Veel protestanten en katholieken denken dat de rellen door katholieke jongeren de afgelopen jaren de oorzaak waren. De nieuw opgezette koepelorganisatie van wijkbewoners, een groep die onder invloed van de dissidenten staat, zal ongetwijfeld tot de conclusie komen dat confrontaties en conflicten werken. Ze zullen wellicht overeenkomstig handelen.

Voor velen in de protestantse gemeenschap – en dan bedoelen we niet enkel diegenen die bij de Orange Order of loyalistische groepen zijn – is de Commissie voor Parades eenzijdig en er heerst een gevoel dat ze met hun rug tegen de muur staan. Er is een algemeen gevoel dat niet alle mogelijke toegevingen zijn gedaan. Veel jonge protestanten worden op die basis het voetvolk van de loyalistische krachten.

Dit vormt zeker een keerpunt. Nu een belangrijke parade niet langs de winkels van Ardoyne mocht passeren, zullen er ongetwijfeld andere volgen. Mogelijk zullen minder controversiële parades er wel mogen passeren, maar bij grote parades zou dat ongetwijfeld leiden tot een mobilisatie van de dissidenten die zich gesterkt voelen.

De precedenten van eerdere conflictgebieden zijn duidelijk. Toen de parades na jaren van conflicten en rellen uit Oremeau Road en Garvaghy Road werden weg gehouden, was er geen mogelijkheid om daarop terug te komen. Het conflict rond de parades is uiteindelijk een strijd voor de controle over territorium. En als er grondgebied wordt prijsgegeven, is het bijzonder moeilijk om het terug in te nemen. De Commissie voor Parades stelt dat de betwiste routes voor de parades terug kunnen gebruikt worden indien de Orange Order gesprekken aangaat met de lokale bewoners. Maar de bewonersgroepen hebben geen belang bij gesprekken eens de parade uit hun straat is verdwenen.

Het gebied in de buurt van de winkels van Ardoyne zal ongetwijfeld nog een tijdje betwist blijven. Als het conflict hier wat verdwijnt, zal het elders intensiever worden. Het probleem is niet opgelost, het verschuift gewoon naar een andere straat. Bij de parade van 12 juli waren er al heel wat spanningen aan het kruispunt van Carrick Hill en Donegall Straat. Als dat punt betwist wordt, is er wel een verschil met andere straten. Dit kruispunt is immers de toegangspoort tot Lower Shankill, het bastion van de loyalisten en de plaats waar de leiding van de UVF zich bevindt. Op deze plaats zal het conflict zich mogelijk niet beperken tot twee uitbarstingen van geweld per jaar, er is om de paar dagen wel een mogelijkheid tot geweld.

De Socialist Party stelt al langer dat er verschillende rechten in het spel zijn bij het conflict rond de parades. De Orange Order is een reactionaire organisatie, maar ze heeft het recht om een parade te houden. Lokale bewoners hebben het recht om zich te verzetten tegen een parade door hun buurt. Maar wat het belangrijkste is: de arbeidersklasse als geheel heeft het recht om niet meegesleurd te worden in een sectair conflict rond de parades.

De bluf van de Orange Order dat het kan betogen waar het wil en daar geen onderhandelingen voor nodig heeft, is onaanvaardbaar. Er moet een akkoord gevonden worden rond de frequentie en de opstelling van de parades, waaronder ook de vraag wie er aan de parade deelneemt. De lokale bewoners moeten de mogelijkheid hebben om zich over de parades uit te spreken. Als er onderhandelingen worden opgestart, moet er ook de mogelijkheid zijn om effectief over iets te onderhandelen.

Het huidige sectaire opbod leidt enkel tot meer conflicten. Het geweld van afgelopen vrijdag is een waarschuwing voor de toekomst. Dit is waar het vredesproces is aanbeland: de ‘vrede’ wordt in stand gehouden door tientallen permanente vredeslijnen, duizenden gewapende agenten en lokale activiteiten van paramilitaire groepen die ‘hun’ gebieden willen controleren. En als dit niet meer houdbaar is, dan worden de tijdelijke vredeslijnen opgebroken en worden honderden extra agenten overgehaald uit Engeland, Schotland en Wales. De verdeeldheid en het conflict in de wijken stellen ook de stabiliteit van de Noord-Ierse regering op proef. De grootste partijen willen de regering voorlopig in stand houden, maar ze kunnen de sectaire spanningen die ze bewust mee hebben versterkt niet eeuwig voor zich blijven uitschuiven.

Alleen de arbeidersbeweging – en vooral de vakbonden – kunnen een alternatief op het sectarisme en het conflict bieden. De vakbonden moeten hun kwart miljoen leden mobiliseren tegen sectaire dreigementen en aanvallen. Een nieuwe partij van de arbeidersklasse die actief ingaat tegen sectarisme, is een dringende noodzaak. De vakbondsbeweging heeft een belangrijke taak te spelen om zo’n partij tot stand te brengen.

>> Meer analyses over Noord-Ierland op marxisme.be